Jaqynda KAZUNITE Halyqaralyq medıa kompanııasy (aǵylshynsha ataýy KAZUNITE International Media Company LLC) Qazaqstandaǵy memlekettik tilde sóıleıtin azamattardyń óz tilinde qyzmet alý quqy qalaı saqtalyp júrgenin anyqtaý maqsatynda qualtrics platformasy arqyly áleýmettik jelilerde saýalnama júrgizdi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly kazunite.kz silteme jasap.
Facebook, Instagram jáne WatsApp jelileri arqyly jan-jaqty taralǵan saýalnamaǵa úsh kún ishinde 1 524 adam qatysyp, suraqtarǵa jaýap berdi.
Saýalnama barysynda oǵan qatysýshylarǵa “Memlekettik mekemelerden únemi memlekettik tilde qyzmet, aqparat ala alasyz ba?”, “Memlekettik tilde sóıleıtin azamat retinde Qazaqstanda quqyńyz qanshalyqty saqtalyp júr?”, “QR Konstıtýııasymen bekitilgen Memlekettik til Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik kepilderiniń biri dep esepteısiz be?” degen úsh suraq qoıyldy.
Ár suraqqa Qazaqstandaǵy memlekettik tildiń qoldanys deńgeıin aıqyndaýǵa baǵyttalǵan jaǵymdy jáne synı tórt pikirdi bildiretin tórt jaýap usynylǵan edi.
«Qazaqstanda Memlekettik til – qazaq tilinde aqparat ala alasyz ba?» degen saýalǵa saýalnamaǵa qatysqan 1 524 azamattyń 302-si, ıaǵnı 20.34 paıyzy ǵana “ıá” dep jaýap beripti. Qatysýshylardyń eń kóp bóligi, ıaǵnı 36.63 paıyzy (nemese 544-i) “joq” dep jaýap bergen. Odan keıin taǵy 35.02 paıyzy nemese 520 adam “ózi talap etkende ǵana, ıaǵnı kúresip júrip memlekettik tilde qyzmet, aqparat alyp júrgenin” aıtqan. Al qalǵan 119 adam nemese saýalnamaǵa qatysýshylardyń 8.01 paıyzy qansha talap etse de, ózderine memlekettik tilde qyzmet kórsetilmeıtinin jetkizgen.
Ekinshi suraq boıynsha, saýalnamaǵa qatysqandardyń bar bolǵany 19.75 paıyzy ǵana (290 adam) Qazaqstanda memlekettik tilde sóıleıtin azamat retinde quqy saqtalyp júrgenin málimdegen.
Qalǵan 80 paıyzdan astamy tildik quqy taptalyp kele jatqanyn bildiripti. Atap aıtsaq, “Qazaqstanda memlekettik tilde sóıleıtin azamat retinde tildik quqyńyz qanshalyqty saqtalyp júr?” degen suraqqa saýalnamaǵa qatysýshylardyń 9.94 paıyzy, ıaǵnı 146 adam – “eshqashan”, 49.63 % nemese 729 qatysýshy “kóbine quqym saqtalmaıdy, kúresip júrip saqtaımyn”, al 20.69 % nemese 309 qatysýshy “qansha kúressem de, meniń tildik quqym taptalyp kele jatyr” dep jaýap bergen.
Saýalnama júrgizýshiler sońǵy suraqty azamattardyń Konstıtýııamen bekitilgen Memlekettik tilge qanshalyq mán beretinin, onyń QR táýelsizdigi úshin mańyzdylyǵyn anyqtaýdy maqsat tutqan edi. Osy oraıda “QR Konstıtýııasymen bekitilgen Memlekettik til Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdik kepilderiniń biri dep esepteısiz be?” degen suraq engizgen.
Saýalnama nátıjesi kórsetkendeı, Qazaqstandaǵy memlekettik tilde sóıleıtin azamattardyń 90 paıyzdan astamy Qazaqstan úshin Memlekettik til – qazaq tili men el Táýelsizdigi bir-birine baılanysty dep jaýap berdi. Naqtyraq aıtsaq, joǵarydaǵy suraqqa saýalnamaǵa qatysýshylardyń 30.10 paıyzy (ıaǵnı 441 adam) “ıá”, dep, 61.02 paıyzy (894 adam) “Qazaqstanda Memlekettik tildiń taǵdyryna tóngen qaýip – qazaq táýelsizdigine tóngen qaýip. Memlekettik tildi óz deńgeıinde kóteretin zańdy talaptar men mindetter engizilýi qajet” dep jaýap bergen.
Saýalnamaǵa qatysqan 1 524 adamnyń 10-y ǵana, ıaǵnı 0.69 paıyzy “Til men Táýelsizdik bir-birine qatysty emes, til jaı qatynas quraly, qazaq tili joıylsa da, Qazaqstan Respýblıkasy táýelsiz memleket bolyp qala alady” degen jaýapty tańdasa, taǵy 120 adam, ıaǵnı qatysýshylarlyń 8.19 paıyzy jaı ǵana “joq” dep tildiń táýelsizdik aldyndaǵy mánin joqqa shyǵarǵan.
“Adyrna” ulttyq portaly
