بۇگىن تۇندە ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى داعدارىس شىرقاۋ شەگىنە جەتتى. شەكارادا تۇرعان ەكى ءجۇز مىڭعا جۋىق رەسەيلىك اسكەر ۋكرايناعا تۇس-تۇستان باسىپ كىرە باستادى. ءتىپتى، ەل استاناسى كيەۆ تە بومبانىڭ استىندا قالدى.
كرەمل اقىرى رۋبيكوندى كەسىپ ءوتتى. باتىستىڭ قاۋپى راس بولىپ شىقتى. پۋتين: «ۋكراينا سولداتتارى، قارۋلارىڭدى تاستاڭدار، قارسىلىق كورسەتۋشى بولماڭدار! ايتپەسە، وڭدىرمايمىن! ەش اياۋشىلىق بولمايدى!»، – دەپ قاتۋلانا مالىمدەمە جاسادى.
قازاقستاندىق ساياساتكەر سەرگەي دۋۆانوۆ رەسەيدىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرۋىنە قاتىستى Nege.kz پورتالىنا اشىق پىكىر ءبىلدىردى.
– وسى ۋاقىتقا دەيىن ساراپشىلاردىڭ دەنى: «رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرمەيدى. پۋتين سونشالىقتى اقىماق ەمەس»، – دەپ كەلگەن بولاتىن. بۇگىن جاعداي تۇبەگەيلى وزگەردى. رەسەي اسكەرى ۋكرايناعا تۇس-تۇستان شابۋىل جاساپ جاتىر. بۇعان قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟
– پۋتين ۋكراينانى دا، باتىستى دا قورقىتىپ-ۇركىتۋمەن شەكتەلەدى دەپ مەن دە ويلاعان ەدىم. بۇل ادامدا تەجەگىش دەگەن نارسە جوق ەكەن. «فەنومەنالدى» ساياساتكەر بولىپ شىقتى. ونىڭ ماڭدايىندا «كگب» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىلعان. تاراپىنان قانداي شارالار قولدانىلۋى مۇمكىن. رەسەيدىڭ ۋكراينانى باسىپ الۋى ۇلكەن سوعىسقا ۇلاسىپ كەتپەي مە؟
– باتىس مۇنى قالامايدى. تىم قورقاق. بۇرىنعى قارىم-قابىلەتىن جوعالتىپ العان. ەكونوميكالىق سانكتسيالارى كۇلكىلى كورىنەدى. ءپۋتيننىڭ وعان تۇكىرگەنى بار. باتىس ساياساتكەرلەرى «سانكتسيا سالامىز» دەگەندى ايتادى. بۇل – بايىپتى ارەكەت ەمەس. بۇكىل باتىس وتە ءالجۋاز كورىنەدى.
بۇل ءبىزدىڭ تاريحىمىزدى قايتا ەسكە ءتۇسىرىپ وتىر. ەستەرىڭىزدە بولسا، ولار 1937 جىلى دا ءدال وسىلاي گيتلەرگە سۋدەت وبلىسىن، چەحوسلاۆاكيانى باسىپ الۋعا، پولشاعا باسىپ كىرۋگە مۇمكىندىك بەرگەن بولاتىن.
سوسىن كەيىنىرەك قاۋىپ وزدەرىنە تونگەنىن انىق سەزىنگەننەن كەيىن عانا قوزعالا باستادى. باتىس ساياساتكەرلەرى تىلىمەن بەزەكتەۋدى عانا بىلەدى.
– ءدال قازىر بولماسا دا، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە قازاقستانعا وسىلاي باسىپ كىرۋى قانشالىقتى مۇمكىن؟
– وپ-وڭاي! قالپاقپەن ۇرىپ الادى. حالىقارالىق قاۋىمداستىق ءتىسىن قاعىپ السا عانا، باس تارتۋى مۇمكىن. سوندا عانا جان-جاعىنا قارايتىن بولادى.
ۋكراينادا تاۋى شاعىلماسا، كەلەسى كەزەكتە ءبىزدىڭ ەل تۇر. بۇل ءۇشىن سەبەپ ىزدەپ تە جاتپايدى.
ويتكەنى، ەلىمىزدەگى تۇرعىنداردىڭ جارتىسىنا جۋىعى ءپۋتيننىڭ ارەكەتتەرىن قوس قولداپ قولداپ وتىر. ونىڭ ىشىندە تەك قانا قازاقستاندىق ورىستار عانا ەمەس، قازاقتار دا، باسقالارى دا بار. يمپەريالىق قىلىقتار بارىندە دە كەزدەسەدى. بۇل ادامدارعا – «بەسىنشى كولونناعا» بەلگى بەرسە بولدى، ءبارىن جاسايدى. ارانداتۋشىلىققا دا بارادى. ولاردى قورعاۋ ءۇشىن جارتى ساعاتتا ۇشىپ كەلەتىن بولادى.
– سوندا، پۋتين كەڭەس وداعىن نەمەسە رەسەي يمپەرياسىن قايتا قۇرۋدى كوزدەپ وتىر ما؟
– كەڭەس وداعىن قايتا قۇرعىسى كەلەدى دەپ ويلامايمىن. ءجاي عانا رەسەيدى يمپەريا جاساعىسى كەلەدى. نەويمپەريالىق امبيتسياسى بار. رەسەيلىكتەردىڭ ونى نەگە قولداپ وتىرعانىن تۇسىنەمىن.
ويتكەنى، ولار ارقاشان وزدەرىن جەردىڭ كىندىگى ساناپ كەلدى. رەسەيدى ەڭ مىقتى دەرجاۆا دەپ بىلەدى. مەنتاليتەتى تۇرعىسىنان، ولاردا يمپەرلىك سانا باسىم. سوندىقتان ۋكرايناعا قارسى كۇشتىك ارەكەتتەردى 80 پايىزى قولداپ وتىر.
تەك قانا ورىستار عانا ەمەس، تاتارلار مەن باشقۇرتتار، بارلىق رەسەيلىكتەر قولداعان. ۇگىت-ناسيحات ولاردى يمپەرشىل ەتتى. كەڭەس وداعى تۇسىندا دا سولاي بولعان. قازىر تىم ۋشىعىپ كەتتى.
– سوندا ءپۋتيندى ەشكىم، ەشتەڭە توقتاتا الماي ما؟
– ءبىر عانا نارسە بار. ەكونوميكالىق جاعداي پۋتينگە قارسى جۇمىس ىستەۋى مۇمكىن. ەگەر كەڭ كولەمدە سوعىس باستالسا، ۋكراينالىقتار تويتارىس بەرەدى. ولار سوعىسا الادى. رەسەيلىكتەردەن كەم تۇسپەيدى. رۋحى مىعىم. وڭايلىقپەن بەرىلمەيدى. رەسەيدىڭ جاۋى كوبەيە تۇسەدى. بۇل جاعداي رەسەيلىكتەردىڭ كوزىن اشىپ، ءپۋتيننىڭ كىم ەكەنىن، رەسەيدىڭ فاشيزمگە قاراي بەت بۇرعانىن اڭعارۋى ىقتيمال.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
