قارۋلاستارمەن بىرگە. بەرلين، 1945 جىل.
...2013 جىلدىڭ قاراشا ايى ەلورداعا قىزمەت بابىمەن ءىس-ساپارعا بارعان ۋاقىتىمدا، جۇمىس اياعى ءسال سايابىرسىعان تۇستا ەلدىڭ باس گازەتى «ەگەمەن قازاقستان» رەداكتسياسىن بەتكە الدىم. باس گازەتكە ماقالالارىم جاريالانىپ، باس رەداكتور جانبولات اۋپباەۆ اعامىز جىلى لەبىزىن ءبىلدىرىپ، تىڭ تاقىرىپتارعا قالام تارتىپ تۇرۋعا اقىل-كەڭەسىن بەرىپ، ساتتىلىك تىلەگەن بولاتىن، سوندىقتان قالامگەر اعامىزبەن جۇزبە-ءجۇز تانىسىپ، سالەم بەرەيىن، ءارى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەيىن دەگەن نيەت بولاتىن.
باس رەداكتور جۇمىس ورىنان تابىلا كەتىپ، لەزدە قابىلداعانى كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتسا، ودان ءارى اڭگىمەمىز جاراسىپ جۇرە بەردى. اعامىزدىڭ ۇشقىر قالامىنان تۋعان كوپتەگەن ماقالالارىن وقىپ جۇرگەنىمدە، ءبىر بايقاعانىم ماقالالارى بۇرىن ەشكىم قوزعاماعان، جۇرتشىلىق كوپ بىلە بەرمەيتىن جانە دە وقىرمان قاۋىم قىزىعا وقيتىن تاريحىمىزعا قاتىستى سونى ماتەريالدار بولاتىن. جەڭىستىڭ 70-جىلدىعى تۋرالى دا اڭگىمە قوزعالدى. اعامىز مەندە اتىراۋلىق مىقتى باتىرلار تۋرالى سوناۋ زامانداردا ماقالالار جازعانمىن دەپ وزىنە ءتان سابىرىلىقپەن جۇزىمە بارلاي قارادى. باتىردان كەندە ەمەس ولكەنىڭ ۇرپاعى بولعان سوڭ، وزىمشە بار بىلەتىن باتىرلاردى ءتىزىپ شىقتىم. ءسال جىميىپ اتىراۋعا ءىس-ساپارعا كەلىپ داڭقتى باتىر باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ كىتابىنا كەيىپكەر بولعان جەرلەسىمىز اجىگەرەي قالىموۆ تۋرالى ماتەريالداردى قالاي جيناقتاعانى تۋرالى قىزىقتى اڭگىمەلىپ بەرگەن بولاتىن. سونداي ناعىز باتىردىڭ ءبىرى، مارشال گ.ك.جۋكوۆتىڭ كىتابىندا ەسىمى اتالاتىن كەنجەباي مادەنوۆ، مەن ول كىسى تۋرالى باتىس قازاقستان وبلىسىنا بارعان سايىن ماتەريالدار جيناقتاپ جۇرەمىن دەگەن تۇستا، ول كىسى تۋرالى بىلەتىندىگىمدى، كەلىنى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى شولپان يساعاليقىزى جانۇزاقوۆامەن جۇمىستاس ەكەندىگىمدى ايتقان كەزىمدە، وندا ءىنىم، راتۋشاعا تۋ تىككەن باتىر جەرلەسىڭ تۋرالى كولەمدى ماقالا كۇتەمىن دەگەن بولاتىن-دى.
..قازاقى سالعىرتىعىمىزدىڭ قىرسىعىنان، ۋاقىت جەتپەيدى دەگەن سىلتاۋلارمەن ماقالا جازۋ كەيىنگە قالدىرىلا بەرگەنى دە راس.
وت كەشۋ
ەر تۋسا، ەرلىگى بىرگە تۋادى دەمەكشى قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جولىنداعى كۇرەستە ۇرپاقتار ساباقتاستىعى ەشقاشاندا ۇزىلمەي ساباقتاسا ءورىلىپ، جالعاسىن تاۋىپ، ۇران بولىپ سامعاپ، تاسقىن بولىپ سەلشە اقتى.
ونىڭ ناقتى دالەلدەرىنىڭ ءبىرى فاشيستىك گەرمانيانىڭ «يمپەريا كەڭسەسى» ءۇيى راتۋشاعا تۋ تىككەن قاھارمان باتىر كەنجەباي مادەنوۆ بولاتىن. قازاقى شەجىرەنى تارقاتساق قۇلمالىدەن – وتەمىس، شىبىنتاي، جاقسىلىق، قابىلاي. شىبىنتاي ۇرپاعىنان – مادەن. مادەننەن – كەنجەباي وربەيدى. ال وتەمىستەن قاس باتىر، داۋىلپاز اقىن ماحامبەت تارايتىندىعى بارشا ءيىسى قازاققا بەلگىلى. بىلايشا ايتقاندا كەنجەباي مادەنۇلى باتىرلار ۇرپاعىنان ەكەندىگىنە انىق كوزىمىز جەتەدى.
تاۋەلسىزدىككە باستار جولداعى يگى ىستەردە ۇلتىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلدارى مەن قىزدارى سوزىمەن دە ىسىمەن دە اقتادى.
لەيتەنانت ك.مادەنوۆ جانە كىشى لەيتەنانت ك.گروموۆ. بەرلين، 10 ماۋسىم، 1945 جىل
سوناۋ سۇراپىل 1943-ءتىڭ قاقاعان قاڭتارىندا 18 جاسقا تولماستان مادەن قارتتىڭ قارا شاڭىراققا يە بولاتىن ەڭ كەنجە ۇلى كەنجەباي ءوز ەركىمەن قىزىل ارميا قاتارىنا اتتاندى. كىشى كومانديرلەر دايارلايتىن كراسنوحومسك جاياۋ اسكەر ۋچيليششەسىن ويداعىداي اياقتاعان سوڭ، سول جىلدىڭ قاراشا ايىندا 3-ۋكراين مايدانىنىڭ 57-گۆارديالىق اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ 170-ءشى گۆارديالىق اتقىشتار پولكىنىڭ قۇرامىندا ستانوكتى-پۋلەمەتشىلەر بولىمشەسىنىڭ كومانديرى بولىپ جاۋ قولىندا قانسىراپ جاتقان ۋكراينا جەرىندە قاندى شايقاسقا ءتۇستى. مايدان جولى ودان ءارى بىلايشا وربەدى. كىشى كوماندير ك.مادەنوۆ 5-ەكپىندى ارميانىڭ وفيتسەرلىك جاياۋ اسكەر كۋرسىن تامامداعان سوڭ كىشى لەيتەنانت وفيتسەرلىك شەنىنن الىپ، 1944 جىلدىڭ قاراشا ايىنان باستاپ 1-بەلورۋس مايدانىنىڭ 5-ەكپىندى ارمياسىنىڭ 266-اتقىشتار ديۆيزياسى، سۋۆوروۆ وردەندى 1008-اتقىشتار پولكى، 2-ءشى باتالون روتاسىنىڭ 5-اتقىشتار ۆزۆودىنا كوماندير بولدى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ ەڭ سۇراپىل شايقاستارى دنەپردەن ءوتۋ، ياسسى-كيشينەۆ وپەراتسياسىنا، ۆارشاۆانى ازات ەتۋ، ۆيسلا-ودەر وپەراتسياسىنا، بەرليندى الۋ شابۋىلىنا قاتىناستى.
جاۋىنگەرلىك ار-نامىس، جاۋىنگەر جولداستارىنىڭ قانى توگىلگەن ديۆيزيادا قاسارىسقان جاۋمەن جان اياماي شايقاستا شىنىعۋدى قاتال ۋاقىت تالاپ ەتتى. جاس لەيتەنانت كەنجەباي مادەنوۆ سول تالاپ بيىگىنەن كورىنە ءبىلدى. ول سولداتشا سوعىسا بىلۋگە دە جانە كوماندير رەتىندە ءاربىر سولداتتىڭ جۇرەگىندەگى ءسوزدى ايتۋعا دا ءتيىستى بولاتىن. ول ءسوز – ەرلىك بولاتىن. بۇل ءار جاۋىنگەردىڭ جۇرەگىندەگى ءسوز جاۋدى ءوز ورداسىندا تالقانداپ، جەڭىس تۋىن جەلبىرەتۋ بولاتىن. بۇل تالاي ادامنىڭ تاعدىرىن وزگەرتىپ، جۇلدىزىن جاندىراتىن ءسوز بولاتىن. سول ەرەن ەرلىگى ارقىلى ول ۇلتىن دا، ءوزىن دە ماڭگىلىك داڭقتىڭ تابالدىرىعىنان اتتاتى.
ۇلت رۋحى اسقاقتاعان ءسات
1945 جىلدىڭ 16 ساۋىرىندەگى «بەرلين شابۋىلى» وپەراتسياسى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگى ەڭ ءىرى، ءارى سۇراپىل شايقاس بولعانى تاريحتان بەلگىلى. بەرلين وپەراتسياسى كەزىندە 29 ءساۋىر كۇنى لەيتەنانت ك.مادەنوۆتىڭ ۆزۆودى ءبىرىنشى بولىپ فاشيستتەردىڭ اتى شۋلى رەيحستاگتان كەيىنگى نەگىزى ۇياسى راتۋشا ۇيىنە كىرىپ جەڭىس تۋىن تىكتى. بۇل ايتۋعا دا جازۋعا دا وڭاي...
بەرلين قالاسىنىڭ ءار ءۇيىن بەكىنىسكە اينالدىرىپ العان فاشيستتەر، قارعا ادىم جىلجۋعا مۇرشا بەرگىزبەي، قاساپحاناعا اينالدىرىپ، قىرعىن ۇرىس سالدى، كوشەدە ادامداردار قانى سۋشا اقتى. ءاربىر قادام ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسكەن سۇراپىل شايقاس ءجۇرىپ جاتقان كەزدە ك.مادەنوۆ باتالون كومانديرى ي.بوبىلەۆتان شاقىرتۋ الادى. كوماندير جوعارى كوماندوۆانيەنىڭ بۇيرىعى بويىنشا «يمپەريا كەڭسەسى» راتۋشاعا جەڭىس تۋىن تىگۋ ونىڭ ۆزۆودىنا تاپسىرىلعانىن جەتكىزدى. بۇل بۇيرىقتىڭ قالاي ورىندالعانى جونىندە، سوعىستان كەيىنگى بەيبىت زاماندا گۆارديا كاپيتانى ك.مادەنوۆ: «...بۇيرىقتى العاننان كەيىن ۆزۆودىما كەلىپ، جاۋىنگەرلەرگە الداعى مىندەتتەردى ءتۇسىندىردىم، تاپسىرمانى قالاي ورىنداۋدىڭ جايىن، شابۋىل جاساۋدىڭ جوباسىن ايتتىم. بىزگە ءبىر بولىمشە كومەككە كەلەدى. راتۋشا – كوپ قاباتتى قارا قوڭىر ءزاۋلىم ءۇي. ۆزۆود شابۋىل جاساۋعا ءازىر. راتۋشاننىڭ قاقپاسىنا دەيىن 40-50 مەتردەي. وق نوسەرىنىڭ كۇشتىلىگى سونداي، ول اسفالتتى تەسىپ وتە الماي، جوعارى شورشىپ بۇرشاق جاۋعانداي ساتىرلاپ جاتىر. بىرنەشە سنارياد راتۋشانىڭ اۋىر قاقپالارىن بۇزىپ، قابىرعالارىن وپىرىپ جىبەردى. وسى كەزدە «العا! العا!» دەپ ەسىكتەن ىتقي جونەلدىم. مەنىڭ ىزىمشە ۆزۆودتاعى جاۋىنگەرلەر دە ءبىر-بىردەن لاپ بەردى. ۇرىستىڭ جويقىنى راتۋشانىڭ ىشىندە بولدى.
لەيتەنانت ك.مادەنوۆ جانە كىشى لەيتەنانت ن.ا.كۋروحتين. بەرلين، 1945 جىل
...اقىرىندا «يمپەريا كەڭسەسى» جاۋدان تۇگەل تازارتىلدى دا، راتۋشاننىڭ توبەسىنە ءبىز تىككەن قىزىل تۋ جەلبىرەپ تۇردى»، - دەپ جازدى (قازاقستان كوممۋنيسى، 6 ماۋسىم، 1970 جىل). راتۋشانى قورعاپ تۇرعاندار اتىشۋلى سس-ءتىڭ تاڭداۋلى بولىمدەرى بولاتىن. ولار ولىسپەي بەرىسەتىندەر قاتارىنان ەمەس. راتۋشانىڭ ىشىندەگى شايقاستا ءار قاباتتى قولما-قول ۇرىستارمەن الۋعا تۋرا كەلدى. راتۋشانىڭ توبەسىندەگى تۇعىرعا جويقىن ۇرىستاردان سوڭ ۆزۆود كومانديرى ك.مادەنوۆ پەن كومسورگ ك.گروموۆ جەڭىس تۋىن قادادى. سوعىستىڭ سوڭعى كۇندەرىندە بار بولعانى 20 جاسار لەيتەنانت كەنجەباي مادەنوۆ فاشيزم ورداسىندا جەڭىس تۋىن تىگىپ، ۇلت رۋحىن اسقاقتاتقان قاس باتىر بولدى.
ۇرپاقتار ساباقتاستىعى
كەنجەباي اعامىز سوعىستان ورالعان سوڭ شاڭىراق كوتەرىپ، ءۇيلى-باراندى بولدى. قازيزا ۋاليقىزىمەن وتاسىپ دۇنيەگە 4 ۇل، 3 قىز اكەلدى. راۋزا-ساۋلە اتتى ەگىز قىزدارى، ماحامبەت، يساتاي، سەرىك، تاراس (وكىنىشكە وراي 2003 جىلى دۇنيەدەن وزدى) جانە مايرا اتتى ۇرپاقتارى باتىر اكەلەرىن ەرەكشە ماقتانىش ەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا اعامىزدان تاراعان ۇرپاقتار اتىراۋ، ورال، استراحان قالالارىندا بەيبىت تە شات-شادىمان عۇمىر كەشۋدە. ادام ۇرپاعىمەن ماقتانادى جانە ۇرپاعىمەن مىڭ جاسايدى دەگەن ءسوز بار دانا حالقىمىزدا. ادام عۇمىرىندا ۇرپاقتار ساباقتاستىعى دا قاتار ورىلە وربەيدى. ونىڭ جارقىن مىسالىن باتىردىڭ ۇرپاقتارىنان دا بايقايمىز.
...ماحامبەت كەنجەبايۇلى وتان الدىنداعى اسكەري بورىشىن قىزىل تۋلى قيىر شىعىس اسكەري وكرۋگىنە قاراستى ەۆرەي اۆتونوميالى وبلىسى، بابستوۆو سەلوسىندا ورنالاسقان اسكەري بولىمدە سەرجانت اتاعىمەن راديوپەلەنگاتورلىق قىزمەتتىڭ باستىعى رەتىندە وتەپ جۇرگەن كەزى بولاتىن.
1981 جىل. قاڭتار ايىنىڭ شىڭىلتىر ءبىر كەشىندە كورشى جاياۋ اسكەر ءبولىمىنىڭ پلاتسىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، جاڭادان ىلىنگەن پلاكاتقا كوزى تۇسەدى. پلاكاتتا اسكەري ءبولىمنىڭ ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى جاۋىنگەرلىك جورىق جولدارىنىڭ كارتاسى كورسەتىلگەن ەكەن. زەرەك تە اڭعارعىش سەرجانت كارتاداعى اسكەري ءبولىمنىڭ دنەپر، ۋكراينا، ياسسى-كيشينەۆ وپەراتسياسى، پولشانى جانە استاناسى ۆارشاۆانى ازات ەتۋ، گەرمانيا، بەرلين وپەراتسياسىنا قاتىسقاندىعىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ، ويعا بەرىلىپ بولىمىنە ورالادى. اسكەري ءبولىمنىڭ جورىق جولدارى تۋرا اكەسىنىڭ سوعىس جىلدارى قىزمەت ەتكەن ءبولىمىنىڭ جورىق جولدارىمەن سايكەس كەلۋى دە كوڭىلگە قوبالجۋ ەنگىزدى. اكەسىنىڭ جورىق جولدارىن ەسكە ءتۇسىرىپ، وزىنە سەنىمدى بولۋ ءۇشىن كورشى اسكەري بولىمگە اياقتاي بارىپ، بارلىعىنا كوز جەتكىزگىسى كەلدى. كوپتەن كۇتكەن جەكسەنبى كۇنى كومانديرىنەن دەمالىس الىپ، كورشى اسكەري ءبولىمنىڭ كازارماسىن بەتكە الادى. كەڭەس ارمياسى بولىمدەرىندە قوعامدىق-ساياسي ساباقتار وتكىزەتىن، ءارى دەمالىس بولمەسى اتالعان «لەنين بولمەسى» اتاۋىمەن بەلگىلى كابينەتتەر بولدى. جاۋىنگەر ماحامبەت لەنين بولمەسىندە قابىرعاعا ىلىنگەن اسكەري ءبولىمنىڭ تاريحىمەن ەندى تانىسا باستاعان كەزدە، ءبىر توپ وفيتسەرلەر بولمەگە ساۋ ەتىپ كىرىپ كەلەدى. اسكەري داعدىمەن سەرجانت ماحامبەت مادەنوۆ ولارعا وڭ قولىن شەكەسىنە اپارىپ، سىمشا تارتىلا قالادى. توپ ىشىندەگى پودپولكوۆنيك قاسىنداعىلارعا جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان بولمەگە دايىندالىپ جاتقان پلاكاتتار مەن كارتالاردى قالاي ىلىنەتىندىگىن بايانداپ بەرەدى. كەلگەن توپ بولمەدەن شىعۋعا بەت العان تۇستا سەرجانت پودپوكوۆنيكتەن بۇل سوعىس جىلدارىنداعى 1008-ءشى اتقىشتار پولكى ەمەس پە، ەگەر دە سول پولك بولسا ەكى قىزىل جۇلدىز، ءى دارەجەلى وتان سوعىسى وردەندەرى جانە «ۆارشاۆانى ازات ەتكەنى ءۇشىن»، «بەرليندى العانى ءۇشىن»، «1941-1945 جج. ۇلى وتان سوعىسىندا گەرمانيانى جەڭگەنى ءۇشىن» مەدالدارىنىڭ يەگەرى اكەسى كەنجەباي مادەنوۆ وسى پولك قۇرامىندا بولعاندىعىن جەتكىزەدى. توسىن جاعدايعا قاتتى تاڭعالىپ، اڭتارىلىپ قالعان پودپولكوۆنيك «قازىر مىنا كەلگەن كوميسسيا جۇمىسىن اياقتاسىن، سەن كەتىپ قالما، ءوزىم كەلەمىن»،- دەيدى. ءبىرشاما ۋاقىتتان سوڭ پودپولكوۆنيك قايتا كەلىپ، ءوزىن تانىستىرادى. وسى اسكەري ءبولىمنىڭ شتاب باستىعى مالىح ەكەن. ول سەرجانتتى وزىمەن بىرگە شتابقا الىپ كەلەدى. شتابتا جيناقتالعان قۇجاتتار ىشىنەن اكەسى تۋرالى قۇجاتتاردى كورسەتىپ، سوعىسقا قايدان شاقىرىلعاندىعى، قاي روتادا قىزمەت ەتكەندىگى، ۇرىستا قانداي ەرلىكتەر كورسەتكەندىگى، قانداي ناگرادالار العاندىعى تۋرالى وقىپ بەرەدى. پودپولكوۆنيك بۇل كەزدەيسوق كەزدەسۋگە ەرەكشە تولقىپ، اسكەري ءبولىمنىڭ «جاۋىنگەرلىك داڭق» مۇراجايىن اشۋعا دايىندىق جۇمىستارىنىڭ قىزۋ ءجۇرىپ جاتقاندىعىن، سوعان كەرەك ەكەندىگىن ايتا كەلىپ، كوماندوۆانيەمەن سويلەسىپ ءوز بولىمىنە الدىرتۋعا جۇمىستاناتىندىعىن جانە جاس جاۋىنگەرلەرگە ۇلگى-ونەگە بولاتىندىعىن، وتان قورعاۋداعى ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنا ەرەكشە ءمان بەرە جەتكىزەدى. سەرجانت ماحامبەت كەنجەبايۇلى بۇل ۇسىنىسقا ءوزىنىڭ ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، اقپان-ناۋرىز ايلارىندا وفيتسەرلىك قۇرامىنىڭ جيىنىنا كەتەتىندىگىن جانە اسكەري بورىشىنىڭ اياقتالۋ مەرزىمى دە جاقىن ەكەندىگىن ايتا كەلىپ، شتاب باستىعىمەن جىلى قوشتاسادى. كوڭىلىندە اكەگە دەگەن ماقتانىش سەزىمى كەرنەگەن، وتان الدىنداعى قاسيەتتى بورىشىن وتەپ جۇرگەن سولدات سوناۋ قيىر شىعىستا اكە رۋحىمەن وسىلايشا كەزدەسىپ ەدى.
قىزىل جۇلدىز جانە ءى دارەجەلى وتان سوعىسى وردەندەرىنە ۇسىنىلعان ناگرادالىق پاراقشالارى
2015 جىلى ماقالامىزعا ارقاۋ بولعان كەيىپكەرىمىز 90 جاسقا تولدى جانە جەڭىستىڭ 70-جىلدىعى تويلاندى. وسىعان وراي باتىردىڭ ۇرپاقتارىنىڭ قولداۋىمەن «راتۋشاعا تۋ تىككەن قازاق باتىرى» (-اتىراۋ، «اق جايىق» باسپاسى، 2015. -256 ب.) اتتى جيناق جارىق كوردى. بۇل ۇرپاقتارىنىڭ ۇلاعاتتى ءىسى حالىق ۇلىنا دەگەن قۇرمەت، ەرلىككە تاعزىم دەپ تۇسىنگەن ءجون.
... 2017 جىلدىڭ شىلىڭگىر شىلدە ايىنىڭ سوڭعى كۇنى مەن تامىز ايىنىڭ العاشقى كۇندەرىنىڭ باسىندا «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى اتىراۋ فيليالىنىڭ باستاماسىمەن «الاش جولىمەن» اتتى عىلىمي ەكسپەديتسيا ۇيىمداستىرىلدى. ەكسپەديتسيا جۇمىسى اتىراۋدان باستاۋ الدى. ماقسات – الاش ارىستارىنىڭ ءىزى قالعان وبلىستىڭ قىزىلقوعا اۋدانى، اقتوبە وبلىسىنىڭ ويىل اۋدانى، باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قاراتوبە، سىرىم اۋداندارىنداعى جانە ورال قالاسىنداعى تاريحي ورىندارعا تاعزىم ەتىپ، جۇرتشىلىقپەن كەزدەسىپ، دوڭگەلەك ۇستەلدەر مەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ، پىكىر ءبولىسىپ، دەرەكتەر جيناقتاۋ. ءىس-ساپار بارىسىندا قاراتوبا اۋىلىنداعى مۇحيت مەرالىۇلى اتىنداعى اۋداندىق تاريحي ولكە تانۋ مۋزەيىندەگى جادىگەرلەر ارقىلى اۋداننىڭ تاريحىمەن، اۋداننان شىققان تانىمال تۇلعالار تۋرالى قۇندى دەرەكتەرگە قانىعىپ، ۇلكەن اسەر الدىق. مۋزەي جادىگەرلەرى اراسىنان قاھارمان باتىر ك.مادەنوۆتىڭ فوتوسى كوزىمە وتتاي باستالدى. قاراتوبەلىكتەردە باتىردى ءوز جەرلەسىمىز دەپ قادىرلەيتىندىكتەرىن اسا زور ىلتيپاتپەن اتاپ ءوتتى.
فاشيزم وباسىنىڭ استاناسى «يمپەريا كەڭسەسى» راتۋشاعا جەڭىس تۋىن تىككەن قاھارمان ۇلدىڭ بۇكىل قازاققا ورتاق ەر ەكەندىگى كوڭىلگە ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتتى.
اققالي احمەت، ح.دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
Abai.kz
