Qazaqstan Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ «Prezidenttıŋ bes äleumettık bastamasy» atty halyqqa ündeuı
Qūrmettı qazaqstandyqtar!
Nauryz aiynyŋ elımızdıŋ Täuelsızdık küntızbesınde erekşe orny bar.
Bız köktemnıŋ alǧaşqy künınde Alǧys aitu künın atap ötemız.
Sonymen bırge, būl – Qazaqstan halqy Assambleiasy qūrylǧan kün.
Ūlystyŋ ūly künı Nauryz meiramy şuaqty köktem aiynyŋ enşısınde.
Qymbatty äielderımızdı de merekesımen nauryz aiynda qūttyqtaimyz.
Osy ızgı oqiǧalardyŋ bärı Qazaqstan halqyn bırıktıre tüsedı.
«Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamasy da osyǧan baǧyttalǧan.
Bız eldıŋ bırlıgı men memlekettıŋ syndarly saiasatynyŋ arqasynda barlyq synaqtardan abyroimen öttık.
El iesı qazaq halqynyŋ maŋyna ūiysqan barşa etnostar ony joǧary baǧalaidy.
Bügınde Almaty, Batys Qazaqstan, Jambyl jäne Oŋtüstık Qazaqstan oblystarynda «Qazaq elıne myŋ alǧys» atty monumentter boi kötergen.
Būl eskertkışterdı elımızdegı türlı etnostyq toptar bastaryna kün tuǧan kezde bauyryna basqan qazaqtyŋ jerı men elıne alǧys retınde öz bastamalarymen tūrǧyzdy.
Qazaq halqy da olarǧa ūlttyq tarihymyzǧa körsetken zor qūrmetı üşın alǧysyn bıldıredı.
Osyndai özara qūrmet pen senım myzǧymas el bırlıgıne negız bolsa, ızgı şaralar halqymyzdyŋ keŋ peiılı men darhan köŋılınıŋ aiqyn körınısıne ainaluda.
Jaqsylyqty jadynda saqtai bılgen eldıŋ ruhy qaşan da biık.
Zamanaui Qazaqstannyŋ ösıp-örkendeuıne ärbır otandasymyz öz ülesın qosty.
Men etno-mädeni bırlestıkterge de airyqşa rizaşylyq bıldıremın.
Bız, bärımız bırge öte kürdelı, qily zamandardan öttık.
Täuelsızdıktıŋ eŋ taǧdyrşeştı sätterınde menı ärdaiym qoldaǧan halqyma da alǧys aitamyn.
Ötken sailaulardyŋ bärınde halqymyz menı bırauyzdan qoldap, sailady.
Men üşın eŋ ülken marapat – osy.
Elımnıŋ qoldauy maǧan jūmys barysynda zor küş-jıger berdı.
Men halqymnyŋ öz keleşegıne senımmen qarauy üşın eŋbek ettım, qazır de, bolaşaqta da osy maqsat jolynda jūmys ıstei beremın.
Sol sebeptı, men bügın Qazaqstan Respublikasy Parlamentınıŋ qabyrǧasynan jaŋa äleumettık bastamalar köterıp, halqyma ündeu jariialaǧaly otyrmyn.
Būl qadam talaidan berı menıŋ kökeiımde jür.
Bıraq, Qazaqstan aldymen boiyna küş, qazynasyna qarjy jinap, quatty elge ainaluy kerek edı.
Mıne, sol kün de tudy!
Būl – bızdıŋ qoǧamnyŋ äleumettık bırlıgın nyǧaitu üşın jıgerımızdı janyp, naqty ıske kırısetın sät.
Bız ony auqymdy äleumettık jobalar arqyly jüzege asyramyz.
Memleket osyndai tübegeilı şaralardy qolǧa alady.
«Qazaqstan – bızdıŋ ortaq üiımız» degen ideia jaŋa maǧynamen tolyǧa tüsuge tiıs.
Jaŋa ūsynystardyŋ maŋyzdylyǧyn eskerıp, men ärbır qazaqstandyqtyŋ äl-auqatyn ärı qarai jaqsarta tüsuge baǧyttalǧan jaŋa äleumettık bastamalarymdy özderıŋızben talqylau üşın bügıngı Parlament Palatalary men Ükımettıŋ bırlesken otyrysyn şaqyrttym.
Bırden aitaiyn: bügın aitylatyn ūsynystyŋ bärı – esep-qisaby mūqiiat jasalǧan baǧdarlama.
Būl – eldıŋ igılıgıne arnalǧan ūtymdy, sonymen qatar, optimistık joba.
Men örkendegen Qazaqstan – eŋ aldymen memleketı özın qorǧap, qoldaitynyn, qamqorlyq jasaitynyn sezınetın, tiısınşe elın jan jüregımen süietın, özderıne senımdı adamdar dep sanaimyn.
Sol sebeptı, bız bügın jaŋa, auqymdy äleumettık jobalarǧa jol aşamyz.
Qymbatty dostar!
Bız bügın äleumettık jaŋǧyru jolynda jaŋa, auqymdy qadam jasauǧa daiynbyz.
Men Prezidenttıŋ bes äleumettık bastamasyn ūsynamyn.
Bırınşı bastama: «Ärbır otbasyna baspana aludyŋ jaŋa mümkındıkterın beru».
Bız soŋǧy jyldary qazaqstandyqtardyŋ baspana alu mümkındıkterın keŋeitu üşın köp närse jasadyq.
2017 jyly 11,2 million şarşy metr tūrǧyn-üi paidalanuǧa berıldı.
Būl – rekordtyq körsetkış.
Degenmen, onyŋ özı jetkılıksız, älı künge deiın köptegen otbasy baspanasyz jür.
Būl – airyqşa äleumettık maŋyzy bar mäsele.
Onyŋ şeşımın tūrǧyn-üi ipotekasynyŋ qalyŋ köpşılıkke jappai qoljetımdılıgın arttyru arqyly tabuǧa barlyq jaǧdai jasau kerek.
Jūmys ısteitın ärbır adam nesiege päter satyp alyp, ony otbasylyq biudjetınıŋ mümkındıkterı aiasynda tölei alatyndai boluy üşın arzan resurstar ūsynatyn tetıkter qajet.
Sondyqtan, men «7 – 20 – 25» baǧdarlamasyn ūsynamyn.
Jūmys ısteitın ärbır qazaqstandyq tömendegıdei şarttar boiynşa teŋgemen nesie alu mümkındıgıne ie bolady.
Nesie ösımınıŋ mölşerlemesı qazırgıdei 14-16 emes, jylyna 7 prosentten aspaityn bolady.
Qazır bankter bastapqy jarnaǧa baspana qūnynyŋ 30 prosentıne deiın, keide tıptı 50 prosentın saludy talap etse, būl baǧdarlama boiynşa ol 20 prosentten aspauǧa tiıs.
Nesie aluşynyŋ ai saiynǧy tölemın azaitu üşın onyŋ merzımı 10-15 emes, 25 jylǧa deiın bolady.
Ol üşın Ūlttyq banktıŋ, ekınşı deŋgeilı bankter men qor naryǧynyŋ mümkındıkterın ıske qosu kerek.
Ūlttyq bank kemınde 1 trillion teŋge qarjy tartatyn arnaiy kompaniia qūryp, ol qarjyny bankterdıŋ joǧaryda aitylǧan şarttar boiynşa beretın jaŋa ipotekalyq nesielerın satyp aluǧa jūmsauy qajet.
Baǧdarlamany jüzege asyru tūrǧyn-üi qūrylysyna zor serpın beredı.
Nätijesınde milliondaǧan qazaqstandyq üşın baspana aludyŋ qoljetımdılıgı artady.
Sonymen qatar, būl ekonomikanyŋ, şaǧyn jäne orta biznestıŋ örısteuıne jūmys ısteidı, jaŋa jūmys oryndaryn aşady.
Köptegen azamattardyŋ armany aqiqatqa ainalady!
Ekınşı bastama: «Jalaqysy tömen jūmysşylardyŋ eŋbekaqysyn köbeitu üşın olardyŋ salyq jüktemesın azaitu».
Salystyrmaly türde jalaqysy tömen qazaqstandyqtardy qoldau üşın 2019 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap olardyŋ salyq jüktemesın 10 esege azaityp,
1 prosent qana salyq saludy ūsynamyn.
Ai saiyn eŋ tömengı eseptık körsetkıştıŋ 25 eselengen kölemınen az jalaqy alatyndarǧa salynatyn jeke tabys salyǧyn azaitu arqyly olardyŋ salyq jüktemesın jeŋıldetu kerek.
Al osylaişa salyqty azaitudan şyǧatyn qarjy olardyŋ jalaqysyn köbeituge jūmsaluy qajet.
Nätijesınde, elımızdegı barşa jaldamaly jūmyskerlerdıŋ kemınde üşten bırınıŋ, būl 2 millionnan astam adam, jalaqysy jūmys beruşıge salmaq salmai-aq köbeietın bolady.
Ärı qarai Ükımet tabys salyǧynyŋ progressivtı şkalasyn engızu mümkındıgın zerdeleuı kerek.
Üşınşı bastama: «Joǧary bılım aludyŋ qoljetımdılıgı men sapasyn arttyryp, student jastardyŋ jataqhanadaǧy jaǧdaiyn jaqsartu».
Qazır elımızdıŋ joǧary oqu oryndarynda 530 myŋnan astam jas oqyp jatyr, olardyŋ 30 prosentke juyǧy memleket bölgen grantpen bılım aluda.
Joǧary bılım aludyŋ qoljetımdılıgı men sapasyn arttyru üşın tömendegıdei şaralardy ūsynamyn.
Qazır jyl saiyn bölınetın 54 myŋ grantqa qosymşa 2018-2019 oqu jylynda taǧy 20 myŋ grant bölu kerek.
Onyŋ 11 myŋy tehnikalyq mamandyqtar boiynşa bakalavrlyq bılım beruge tiesılı bolady.
Būl törtınşı önerkäsıptık revoliusiia jaǧdaiyndaǧy jaŋa ekonomikada zor sūranysqa ie bolatyn san myŋ jaŋa mamandy daiarlauǧa mümkındık beredı.
Mūnda eŋ aldymen injenerler, aqparattyq tehnologiia, robot tehnikasy, nanotehnologiia salasynyŋ mamandary turaly söz bolyp otyr.
Būl da jastarǧa memleket qamqorlyǧynyŋ aiqyn körınısı.
Sonymen bırge, tehnikalyq jäne auyl şaruaşylyǧy mamandyqtary boiynşa barlyq joǧary oqu oryndary granttarynyŋ qūnyn ūlttyq joǧary oqu oryndarynyŋ granttary deŋgeiıne deiın köteru kerek.
Atalǧan şaralar orta mektep tülekterın joǧary bılımmen neǧūrlym köbırek qamtuǧa mümkındık beredı, būl – jalpy älemdık trend.
Sonymen bırge, adam resurstaryna salynatyn ülken salym.
Bız älemdık standarttarǧa sai bılım beru jüiesın qalyptastyra otyryp, studentterdıŋ bılım aluyna jäne tūratyn jerıne jaǧdai jasauǧa tiıstı nazar audaruymyz qajet.
Qazır joǧary oqu oryndary men kolledjderdıŋ studentterın jataqhanamen qamtamasyz etu mäselesı öte özektı.
Būl mındettı şeşu üşın joǧary oqu oryndary, kolledjder men developerlık kompaniialar memleket pen jeke menşıktıŋ serıktestıgı qaǧidasymen jataqhana saludy bastauy kerek.
Memleket öz tarapynan Bılım jäne ǧylym ministrlıgı arqyly jataqhana qūrylysyna jūmsalǧan investisiialardyŋ belgılı bır bölıgı bırtındep qaitaryluyna kepıldık beredı.
2022 jyldyŋ soŋyna deiın studentterge arnap kemınde 75 myŋ oryndyq jaŋa jataqhana saludy tapsyramyn.
Būl aldaǧy jyldarda öse tüsetın sūranysty eskergennıŋ özınde jataqhana tapşylyǧyn bırjola şeşedı.
Törtınşı bastama: «Şaǧyn nesie berudı köbeitu».
Özın-özı eŋbekpen qamtyǧan jäne jūmyssyz tūrǧyndardyŋ arasynda jappai käsıpkerlıktı damytu üşın atqarylyp jatqan jūmystardyŋ aiasynda jeŋıldetılgen şaǧyn nesie beru neǧūrlym tiımdı tetık sanalady.
2017 jyly jalpy somasy 32 milliard teŋge bolatyn 7200 şaǧyn nesie berıldı.
Alaida, «Bastau Biznes» jobasy boiynşa bılım alǧan taǧy 5 myŋ adam öz ısın bastauǧa qajettı şaǧyn nesielerdı ala almady.
Sondyqtan, 2018 jyly qosymşa 20 milliard teŋge bölıp, şaǧyn nesielerdıŋ jalpy somasyn 62 milliard teŋgege jetkızudı tapsyramyn.
Nätijesınde şaǧyn nesie alatyndardyŋ sany 2017 jylmen salystyrǧanda 2 esege artyp, 14 myŋ adamǧa jetetın bolady.
Būl jūmysty odan keiıngı jyldarda da belsendı jalǧastyru kerek.
Bastama myŋdaǧan adamǧa öz ısın aşuǧa mümkındık beretındıgımen maŋyzdy.
Būl, äsırese, auyl-aimaqtar üşın, auyldaǧy käsıpkerlıktı damytu üşın airyqşa maŋyzdy ekenın atap ötkım keledı.
Besınşı bastama: «Eldı gazben qamtamasyz etudı jalǧastyru».
Elımızde gaz öndıru Täuelsızdık kezeŋınde jylyna 8-den 52 milliard tekşemetrge deiın artty, ärı qarai da öse tüsedı.
Qazır elımızdegı tūrǧyndardyŋ 50 prosentke juyǧy gazben qamtamasyz etılgen.
9 oblysqa gaz tartylǧan.
Degenmen, ortalyq jäne soltüstık öŋırler älı de gazsyz otyr.
Bız Qaraözek (Qyzylorda oblysy) – Jezqazǧan–Qaraǧandy–Temırtau–Astana baǧytynda magistraldı gaz qūbyryn salu jobasyn jüzege asyruymyz kerek.
Oǧan tiısınşe qarajat tartu qajet bolady, sonyŋ ışınde halyqaralyq qarjy instituttarynan da.
Būl 2,7 million adamdy gazben qamtamasyz etumen qatar, şaǧyn jäne orta biznestıŋ jaŋa öndırısterın aşuǧa mümkındık beredı.
Sonymen bırge, ekologiia jaqsarady.
Gazǧa köşu tek Astananyŋ özınde ziiandy qaldyqtardyŋ auaǧa taraluyn 6 esege nemese jylyna 35 myŋ tonnaǧa azaitady.
Būl jobany jüzege asyru ärı qarai özge öŋırlerdı de gazben qamtamasyz etuge mümkındık beredı.
Prezidenttıŋ bes bastamasy – osy.
Olardy ıske asyru jaŋa jūmys oryndaryn qūruǧa, sol arqyly el ekonomikasynyŋ ärı qarai dami tüsuıne jol aşady.
Ükımet pen Ūlttyq Bankke bastamalardy ıske asyrudyŋ egjei-tegjeilı tetıkterın jasaudy tapsyramyn.
Parlament deputattarynan zaŋnamaǧa qajet özgerısterdı uaqtyly engızudı ötınemın.
Bastamalardyŋ airyqşa maŋyzdy ekenın eskersek, olardy tiımdı jüzege asyrudyŋ joldary keŋınen talqylaudy qajet etedı.
Halyq pen biznes ökılderınıŋ arasynda tüsındıru jūmystaryn jürgızu de maŋyzdy.
«Nūr Otan» partiiasy halqymyz üşın airyqşa maŋyzy bar osy şaralardyŋ tiianaqty oryndaluyn baqylauǧa alady.
Qūrmettı otandastar!
Memlekettıŋ jaŋa qadamdary bükıl qazaqstandyqtarǧa, elımızdıŋ barşa azamattaryna igı äser etedı.
Qoǧam öz taǧdyryn Qazaqstanmen tyǧyz bailanystyryp, bolaşaǧyn josparlaudyŋ tyŋ mümkındıgıne ie bolady.
Baǧdarlamany zaŋdyq tūrǧydan bekıtu qajet dep sanaimyn.
Ony ıske asyru «äleumettık memleket» turaly konstitusiialyq normany jaŋa, naqty mazmūnmen baiyta tüspek.
Zamanaui jahandyq ahualda ūlttyq bırlık – äleumettık bırlık, al qalyptasqan memleket – äleumettık memleket.
Bız ötkenge salauat aityp, keleşekke köz tıkken elmız.
Bız äleumettık memleket pen ūlttyq örkendeudıŋ şynaiy, ärı syndarly qazaqstandyq modelın mındettı türde bırge jasaitynymyzǧa senımdımın.
Ardaqty aǧaiyn!
Bügıngı bastamalar elımız tūtas, qoǧamymyz tūraqty bolsa ǧana tabysty jüzege asady.
Al, el bırlıgı – eŋ bırınşı, qazaqtyŋ bırlıgı.
Jahandyq köştıŋ basynda jüretın mereilı el bolu üşın bırlık pen yntymaq aldymen özımızge, qazaqqa kerek.
Tarihtyŋ özı däleldegen bır aqiqat bar – halqymyz bırlıkte bolsa küşeigen, bırlıgı qaşsa älsıregen.
Qasqa joldy Qasym han jūrtyn jūdyryqtai jūmyldyra bılgenınıŋ arqasynda qazırgı qazaq jerınıŋ negızgı aumaǧyn bırıktırdı.
«El bırlıgı – el teŋdıgı» degen – osy!
«Qazaq ordasynyŋ Likurgy» – Äz Täuke elın tatulyqqa ūiyta bılgendıkten qoi üstıne boztorǧai jūmyrtqalaǧan zaman ornatty.
«Bailyq – bailyq emes, bırlık – bailyq» degen söz sol zamannan qalǧan qaǧida.
El basyna kün tuǧan kezde barşa qazaq Abylai hannyŋ aq tuynyŋ astyna jinalǧan soŋ ǧana jerın jaudan tazarta aldy.
«Bırıkken jüz bytyraŋqy myŋdy alady» dep babalarymyz osyny aitqan.
Qazaqtyŋ osynau 3 hany – el tarihyndaǧy 3 asqar tau, olardy asqaqtatqan – el bırlıgı.
Sonymen bırge, altybaqan alauyzdyqtyŋ kesırınen elımız aŋyrap, jerımız qaŋyrap qalǧan kezder de az emes.
Būl da – tarihtyŋ aşy sabaǧy.
«Ötkenge qarap, erteŋıŋdı tüze» degen ösiet bar, sebebı, ötkennıŋ önegesı – bügıngı künnıŋ baǧa jetpes bailyǧy.
Osyny jadynda tūtyp, tarihtan taǧylym ala bılgen halqymyz Täuelsızdık däuırınde tatulyq pen bırlıktıŋ, tynyştyq pen tūraqtylyqtyŋ arqasynda talai tabystarǧa kenelude.
Tabysymyzdy eselep, Täuelsızdıgımızdı baiandy ete tüsu üşın bızge baltalasa da būzylmaityn berık auyzbırşılık kerek.
Berekelı bırlıgımızdı közdıŋ qaraşyǧyndai saqtai alsaq, merekelı tırlıgımızge tönetın qauıp joq.
El men jerdıŋ iesı retınde Qazaqstandaǧy jaqsy men jamannyŋ bärıne qazaq jauapty.
Osy ūly jauapkerşılıktı sezınıp, barşa ūlystardyŋ ūiytqysy bolyp, özgege önege körsete bıleiık.
Sonda ǧana, halqymyzdyŋ atyn ielengen qasiettı Qazaqstanymyz körkeiıp, dami beredı.
Elımızdıŋ köŋılı jaily, tūrmysy maily bolady.
Osyny ünemı este tūtyp, tyŋ mındetterdı tyndyrymdy jūmysqa ūlastyraiyq!
Iske sät!
Abai.kz
