Aidana Avgust – amerikalyq mektepte tegın bır jyl bılım alu mümkındıgıne ie bolǧan qazaq qyzy, «Flex» halyqaralyq baǧdarlamasynyŋ finalisı.
Nūr-Sūltan qalasyndaǧy №9 «Zerde» mamandandyrylǧan mektebınıŋ 11-synyp oquşysy biylǧy oqu jylyn AQŞ-tyŋ Aidaho ştatynda jalǧastyryp jatyr.
– Aidana, «Flex» baǧdarlamasy turaly qaidan estıdıŋız? Baiqau qandai kezeŋderden tūrady?
– Bır tanysym 2019 jyly osy baǧdarlamanyŋ finalisı atanǧan edı. Şyny kerek, äleumettık jelıden onyŋ amerikalyq ömırın körıp, qatty qyzyqtym. Sodan «Flex»-tı zerttep, aqparat jinai bastadym. Tolyqtai AQŞ ükımetı qarjylandyratyn The Future Leaders Exchange Program baǧdarlamasy arqyly kez kelgen qazaqstandyq Amerikada tegın oqyp, şäkırtaqy ala alady. Konkurstyq ırıkteu üş kezeŋnen tūrady. Biyl ol koronavirustyq pandemiiaǧa bailanysty qaşyqtan ötkızıldı. Anketany ais.americancoucils.orgsaity arqyly toltyrdyq. I kezeŋde 3 taqyryp boiynşa esse jazdyq. Tapsyrmany oryndau üşın är qatysuşyǧa bırneşe kün uaqyt berıldı. II kezeŋ aǧylşyn tılı deŋgeiın anyqtauǧa arnalǧan. Al soŋǧy kezeŋde saualnamany toltyryp, qazylar alqasymen sūqbat qūrdyq. Kamera qatysuşylardy qataŋ baqylauǧa alǧandyqtan, köşıruge eşqandai mümkındık bolmady. Bylaişa aitqanda, barlyǧy ädılettı boldy. Baiqau nätijelerı, ädette, mamyr aiynda jariialanady.
– Emtihannan sättı ötu üşın aǧylşyn tılın qai deŋgeide bılu kerek?
– Qatysuşy az da bolsa oiyn jetkıze aluy tiıs. Qūjat tapsyru kezınde menıŋ aǧylşyn tılın bılu deŋgeiım ortaşa körsetkışten joǧary (upper-intermediate) boldy.
– Būl baǧdarlamanyŋ finalisı atanu qanşalyqty qiyn?
– Jyl saiyn oǧan köptegen oquşy qatysatyndyqtan, bäsekelestık bar. Qabyldau deŋgeiı şamamen 2.6%-dy qūraidy. Sol sebeptı finalist atanu oŋai boldy dep aita almaimyn. Mındettı türde eŋbektenıp, ızdenu qajet.
– Amerikadaǧy ömırıŋız jaily aityp ötseŋız. Jaŋa otbasyŋyz sızdı qalai qabyldady?
– Men Aidaho ştatyndaǧy Tuin Folls qalasynda tūramyn. Halqy şamamen 50 000 adamdy qūraidy. Nūr-Sūltan siiaqty ülken qaladan kelgendıkten be, bastapqy künderı ainalama taŋyrqai qaradym. Qazaqstandaǧydai biık ǧimarattar joq, köşelerı tar. Men tūryp jatqan qalada ülken sarqyramalar bar. Jalpy şahar öte ädemı.
Menı amerikalyqtardyŋ aiaq kiımderın şeşpei, üide jüre beretınderı qatty taŋǧaldyrdy. Sondai-aq şeteldıkterdıŋ öte sypaiy ekenın baiqadym. Ünemı türlı maqtau sözderdı jaudyryp otyrady jäne «sorry» sözın jiı qoldanady. Amerikada kez kelgen närsenı oŋai tabuǧa bolady. Target, Walmart siiaqty dükenderde tamaqtan bölek, kiım men türlı tehnikalardy da satady. Bızdegıdei ärbır jerde şaǧyn dükender joq. Bırdeŋe qajet bolsa, kölıkpen ülken supermarketke baruǧa tura keledı.
Menıŋ host otbasym – planetadaǧy eŋ jaqsy jandar. Būl jaǧynan jolym boldy. Olar maǧan tuǧandaryndai qarap, ärqaşan qoldap otyrady. Kün saiyn jaŋa jerlerdı körsetuge tyrysatyndaryn erekşe baǧalaimyn.
– Keremet! Al şeteldegı bılım beru jüiesınen qandai aiyrmaşylyqtardy baiqadyŋyz?
– Ekı eldıŋ bılım beru jüiesı bır-bırıne ūqsamaidy. Qazırgı taŋda charterlık mektepte bılım alyp jatyrmyn. Ol – ükımetten qarjylandyru alatyn, bıraq belgılengen memlekettık mektep jüiesınen täuelsız jūmys ısteitın mekeme. Būndai bılım ordasynda oqu qarapaiym mektepterge qaraǧanda qiynyraq. Endı negızgı aiyrmaşylyqtarǧa toqtalaiyq. Amerikalyq oquşylar özderın qyzyqtyratyn pänderdı taŋdap, olardy jeke oqu josparyna engıze alady. Alaida aǧylşyn ädebietı men tarihyn oqu bärıne mındettelgen.
Oqu baǧdarlamasy tört toqsanǧa emes, ekı semestrge bölınedı. Är adam ärtürlı pänderdı taŋdaityndyǧyna bailanysty jalpy synyptar joq. Mysaly, men dene şynyqtyru pänın 7-12 synyp oquşylarymen bırge öte beremın. Sabaq 8:00-de bastalyp, 15:00-de aiaqtalady.
Amerikada mūǧalımder studenttıŋ mentaldy densaulyǧyna qatty alaŋdaidy. Bıreu jalǧyz otyrsa, köŋılsız bolsa nemese kenetten bıreudı renjıtse, sol bılımgermen tıldesıp, sūqbat qūrady. Menıŋ mektebımde arnaiy mektep formasy joq, alaida qysqa kiınuge tyiym salynǧan.
– Sūqbatyŋyzǧa köp raqmet! Qazaqstanǧa aman-esen oraluyŋyzǧa tılektespız!
– Emtihannan sättı ötu üşın aǧylşyn tılın qai deŋgeide bılu kerek?
– Qatysuşy az da bolsa oiyn jetkıze aluy tiıs. Qūjat tapsyru kezınde menıŋ aǧylşyn tılın bılu deŋgeiım ortaşa körsetkışten joǧary (upper-intermediate) boldy.
– Būl baǧdarlamanyŋ finalisı atanu qanşalyqty qiyn?
– Jyl saiyn oǧan köptegen oquşy qatysatyndyqtan, bäsekelestık bar. Qabyldau deŋgeiı şamamen 2.6%-dy qūraidy. Sol sebeptı finalist atanu oŋai boldy dep aita almaimyn. Mındettı türde eŋbektenıp, ızdenu qajet.
– Amerikadaǧy ömırıŋız jaily aityp ötseŋız. Jaŋa otbasyŋyz sızdı qalai qabyldady?
– Men Aidaho ştatyndaǧy Tuin Folls qalasynda tūramyn. Halqy şamamen 50 000 adamdy qūraidy. Nūr-Sūltan siiaqty ülken qaladan kelgendıkten be, bastapqy künderı ainalama taŋyrqai qaradym. Qazaqstandaǧydai biık ǧimarattar joq, köşelerı tar. Men tūryp jatqan qalada ülken sarqyramalar bar. Jalpy şahar öte ädemı.
Menı amerikalyqtardyŋ aiaq kiımderın şeşpei, üide jüre beretınderı qatty taŋǧaldyrdy. Sondai-aq şeteldıkterdıŋ öte sypaiy ekenın baiqadym. Ünemı türlı maqtau sözderdı jaudyryp otyrady jäne «sorry» sözın jiı qoldanady. Amerikada kez kelgen närsenı oŋai tabuǧa bolady. Target, Walmart siiaqty dükenderde tamaqtan bölek, kiım men türlı tehnikalardy da satady. Bızdegıdei ärbır jerde şaǧyn dükender joq. Bırdeŋe qajet bolsa, kölıkpen ülken supermarketke baruǧa tura keledı.
Menıŋ host otbasym – planetadaǧy eŋ jaqsy jandar. Būl jaǧynan jolym boldy. Olar maǧan tuǧandaryndai qarap, ärqaşan qoldap otyrady. Kün saiyn jaŋa jerlerdı körsetuge tyrysatyndaryn erekşe baǧalaimyn.
– Keremet! Al şeteldegı bılım beru jüiesınen qandai aiyrmaşylyqtardy baiqadyŋyz?
– Ekı eldıŋ bılım beru jüiesı bır-bırıne ūqsamaidy. Qazırgı taŋda charterlık mektepte bılım alyp jatyrmyn. Ol – ükımetten qarjylandyru alatyn, bıraq belgılengen memlekettık mektep jüiesınen täuelsız jūmys ısteitın mekeme. Būndai bılım ordasynda oqu qarapaiym mektepterge qaraǧanda qiynyraq. Endı negızgı aiyrmaşylyqtarǧa toqtalaiyq. Amerikalyq oquşylar özderın qyzyqtyratyn pänderdı taŋdap, olardy jeke oqu josparyna engıze alady. Alaida aǧylşyn ädebietı men tarihyn oqu bärıne mındettelgen.
Oqu baǧdarlamasy tört toqsanǧa emes, ekı semestrge bölınedı. Är adam ärtürlı pänderdı taŋdaityndyǧyna bailanysty jalpy synyptar joq. Mysaly, men dene şynyqtyru pänın 7-12 synyp oquşylarymen bırge öte beremın. Sabaq 8:00-de bastalyp, 15:00-de aiaqtalady.
Amerikada mūǧalımder studenttıŋ mentaldy densaulyǧyna qatty alaŋdaidy. Bıreu jalǧyz otyrsa, köŋılsız bolsa nemese kenetten bıreudı renjıtse, sol bılımgermen tıldesıp, sūqbat qūrady. Menıŋ mektebımde arnaiy mektep formasy joq, alaida qysqa kiınuge tyiym salynǧan.
– Sūqbatyŋyzǧa köp raqmet! Qazaqstanǧa aman-esen oraluyŋyzǧa tılektespız!
Äŋgımelesken Diana ASAN,
«Adyrna» ūlttyq portaly
