Berdiqoja batyr kesenesi - Daǵandeli ózeniniń jaǵalaýyndaǵy (70 metrlik qashyqtyqta) tóbede ornalasqan. Qara joldar kesip ótetin osy dalalyq landshafttaǵy kesene keń dalanyń bıik jerinde ornalasqandyǵyna baılanysty birneshe shaqyrymnan kórinip turatyn bolǵan.
Kesene balshyq eritindisinen jasalǵan saz kirpishten (8-9 h 23 h35 sm) kóterilgen, kirpishti jasaýǵa arnalǵan saz da dál osy jerden alynǵan. Sazdy kerekti eritindi dárejesinde daıyndaǵan shuńqyrdyń izderi, oǵan qosa sý alynǵan qudyqtyń orny saqtalyp qalǵan (keseneniń soltústik-batysynda 50 metr qashyqtyqta).
Qazirgi tańda eskertkish qıraǵan kúıde tur (tek qana úgitilip qulaǵan bir qabyrǵasy jáne buryshynyń qurylymy saqtalyp qalǵan). Alaıda, osy qaldyqtardyń arqasynda, jáne de uqsas materıaldy qoldaný arqyly eskertkishtiń grafıkalyq qaıta qurylymy jasaldy.
Kesene kúmbezdi – ortalyqtas túrine jatady. Eskertkish negiziniń kvadrattyq jospary parabolalyq, birtindep túsirilgen qalaý, kórinisindegi kúmbezben shir kıgizilgen. Dala qazaqtarynyń eskertkishterine tán osyndaı qurylymdyq tásildiń arqasynda kúmbez bıik bolǵan.
Boljam boıynsha kiretin oıyq soltústik-batys qabyrǵasynyń ortasynda ornalasqan, sondyqtan da ózen jazyqtyǵyna jáne ertede (orta ǵasyrlar shamasynda) bolǵan jolǵa baǵyttalǵan.
Kireberis kúmbez tárizdes túsirilgen qalaýdan jasalǵan, al nobaı arka parabolalyq mánerde bolǵan. Kúmbezde eki nemese tórt úshburyshty oıyq (túzý jáne kóldeneń ózeginde), al ústińgi jaǵynda jarty aı tárizdes súmbi bolǵan. Alaıda ertedegi kesenelerde, ıaǵnı, XVIII–XIX ǵasydyń basynda súmbi men jarty aılar óte seırek ornatylǵan.
Ishki kórinistiń ereksheligi – ár qabyrǵanyń tómengi jaǵynda eki arkalyq qýys ornatylǵan, osyǵan uqsas qýystar kireberistiń qabyrǵasynda bolýy da múmkin. Jaqynarada ornalasqan uqsas kesenelerge qaraı otyra kesene bólmesi sylaqpen qaptalǵan jáne aǵartylǵan.
Eskertkishtiń basty ereksheligi bolyp dóńgelenip jasalǵan negiziniń buryshtary tabylady. Mundaı tásil kúmbezsiz Saryarqanyń kesenelerine, oǵan qosa erte XVIII ǵasyrdyń qazaq eskertkishterine tán.
Boljammen, keseneniń ólshemderi kelesideı bolǵan: jospary boıynsha 7h7 metr (saqtalyp qalǵan qabyrǵasy 6.4 metr), bıiktigi 7–8 metr bolǵan.
Berdiqoja batyrdyń kesenesi qazaq tarıhynyń sáýlet óneri úshin zor maǵynasy bar, óıtkeni XVIII ǵasyrǵa myqty merzimdelgen eskertkish Qazaqstan aımaǵynda óte seırek. Sondaı-aq, sol ýaqytta kúmbezdi kemeneler óte seırek kezdesken jáne sol sebepti olar keshirek soǵylǵan kesenelerge úlgi bolǵany ábden múmkin.
“Rýhanı jańǵyrý” baǵdarlamasy aıasynda
Qaraǵandy oblystyq mádenıet, muraǵat
jáne qujattama basqarmasy men “Adyrna”
ulttyq portalynyń birlesken jobasy
