Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy men seriktester ınfekııamen kúresý úshin kúshterin biriktirýde. Epıdemıologııalyq jaǵdaıdy baqylaý, aýrýmen kúresýdiń amaldaryn usyný jáne muqtaj adamdarǵa densaýlyq saqtaýdyń mańyzdy ónimderin taratý arqyly ekpeniń tez damýyna yqpal etedi. Búginde DDU (Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy) ruqsat etken jáne elderde keń qoldanysqa engen ekpeler tizimi belgili.
Búgingi tańda World Health Organizations (WHO) 2021 j. 15 shildede shyqqan esebi boıynsha álem júzinde 30 túrli vakına klınıkalyq tekseriske jiberilip, 17 ekpe zertteýden ótti.
Sonymen qatar russian.rt aqparattyq agenttigi aqpan aıynda Reseı preparatynyń Twitter-inde brıtandyq Astra Zeneca kompanııasynyń AZD1222 vakınasy men Reseılik Sputnik Lite ekpeleri aralastyrylǵan «qos vakınany» klınıkalyq tekseristen ótkizýdi bastady dep habarlady.
Zertteýge 150 naýqas qatysty jáne 2022 jyldyń 2 naýryzyna deıin aıaqtaý josparlanǵan. Reseıdiń tikeleı ınvestıııalyq qorynyń basshysy Kırıll Dmıtrıev Peterbýrg halyqaralyq ekonomıkalyq forýmy aıasynda «vakınalar kokteıli» óte ózekti taqyryp ekenin aıtty. Onyń paıymdaýynsha, ekpelerdiń aralastyrylýy mýtaııamen kúresýge óte tıimdi.
Al Eýropalyq medıına agenttigi adamǵa arnalǵan dári-dármekter jónindegi komıteti ekpeniń sapasy, qaýipsizdigi men tıimdiligi týraly maǵlumattardy muqııat tekserip, Eýropalyq komıssııa biraýyzdan qabyldanǵan sheshim boıynsha klınıkalyq tekseriske jiberilgen Moderna vakınasyn naryqqa engizýdiń resmı shartty ruqsatyn berýdi jón kórdi. Bul EO azamattaryn vakınanyń Eýroodaqtyń standarttaryna sáıkes keletinine kózderin jetkizedi jáne Eýroodaqta ekpe alýǵa negiz bolatyn qaýipsizdik sharalaryn, baqylaý men mindettemelerdi engizýge septigin tıgizedi.
«Bul ekpe bizdi tótenshe jaǵdaımen kúresýdiń jańa quralymen qamtamasyz etedi» – dedi Eýropalyq medıınalyq agenttiginiń bas dırektory Emer Kýk.
«DDU pandemııany jarııalaǵannan keıin, bir jyl ótken soń ekpege ekinshi ret oń usynys berilgendikten, barlyq qatysýshylar ekpe jasaýda osynshama kúsh salyp, tyrysyp baǵýda.
Al kúlli dári-dármekterge keler bolsaq, EO azamattarynyń densaýlyǵyn qorǵaý úshin, biz ekpelerdiń qaýipsizdigi men ónimdiligi jaıly málimetterdi muqııat baqylap otyratyn bolamyz» – dedi ol.
Iri klınıkalyq zertteýlerdiń nátıjesi boıynsha Moderna ekpesi 18 jastan keıingi adamdardyń aǵzasynda COVID-19-dyń aldyn alýy úshin tıimdi ekeni anyqtaldy.
Zertteýge 30 myńǵa jýyq adam qatysty. Olardyń jartysy ekpeni, jartysy bos preparatty qabyldady. Álbette, qatysýshylar eksperıment jaıly beıhabar boldy.
Shamamen 28000 adamda ekpeniń tıimdiligi 18 jastan 94 jasqa deıingi aralyqta baıqaldy, olarda burynǵy ınfekııa belgileri bolǵan joq.
Synaq bos preparat egken (14.073 adamnan 185) jáne vakınany qabyldaǵan adamdarmen salystyrǵanda (14.134 vakınanyń 11-i COVID-19 alǵan) COVID-19 sımptomdyq jaǵdaılary 94.1%-ǵa tómendegenin kórsetti. Al bos preparat qabyldaǵan adamdar sımptomdary bar COVID-19 juqtyrǵany baıqaldy. Bul vakınanyń synaq kezinde 94,1%-ǵa tıimdi bolǵanyn bildiredi.
Sonymen qatar «synaq sozylmaly ókpe aýrýy, júrek aýrýy, semizdik, baýyr aýrýy, qant dıabeti nemese AITV-ınfekııasy bar naýqastardy qosa alǵanda, COVID-19-dyń aýyr túri bolý qaýpi bar qatysýshylarǵa qarsy 90,9% tıimdiligin kórsetti. Joǵary nátıjeli tıimdilik jynystyq, násildik jáne etnıkalyq toptarda da saqtaldy» – dep habarlady Eýropalyq medıınalyq agenttiginiń baspasóz qyzmeti.
Ázirge álem júzinde 9 vakına klınıkalyq tekseristen ótip, naryqqa shyqty. Naýryz aıynyń sońyna qaraı dúnıejúzinde 141 memleket ekpe saldyrdy. Olarǵa reseılik «Sputnik V», nemis BioNtech kompanııasynyń «Pfizer» vakınasy, amerıkandyq farmaevtıkalyq kompanııasynyń «Moderna» ekpesi, brıtandyq kompanııanyń «Astra Zeneca» ekpesi, Novosibir qalasynyń «Vektor» ǵylymı ortalyǵynyń peptıdtik vakınasy «EpiVacCorona», Qytaılyq Sinovac Biotech kompanııasynyń qaıta jasaǵan «CoronaVac» vakınasy, CanSino Biologics farmaevtıkalyq kompanııasynyń 5-shi túrdegi adam adenovırýsyna negizdelip jasalǵan taǵy bir qytaılyq vakına Ad5-nCoV («Convision») ekpesi, China National Biotech Group jasaǵan taǵy bir qytaılyq «CNBG» vakınasy jáne 11 naýryz kúni EO maquldaǵan Amerıkalyq Johnson & Johnson korporaııasynyń «Janssen» ekpesi kiredi.
Al Our World in Data dáıekter qory saıtynyń 2021 jyldyń 30 shildedegi málimeti boıynsha Qazaqstanǵa 8,95 mln. vakına dozasy kirgizilip, tolyq vakınaııadan 3,63 mln. adam ótti. Tolyq vakınaııadan ótkender 19,6% quraıdy.
Eske sala keteıik, Qazaqstanda ekpe saldyrý 11 aqpanda bastaldy. Qazir Qazaqstanda vakınanyń tórt túri bar: qazaqstandyq «QazVac», reseılik «Sputnik V», qytaılyq «Hayat-Vax» jáne «CoronaVac». Ár vakınanyń erekshelikterin ǵalym, Nazarbaev Ýnıversıtetiniń professory, Medsupportkz negizin qalaýshysy jáne erikti Dana Aqylbekova sıpattady.
CoronaVac – qytaılyq Sinovac Biotech kompanııasy jasaǵan belsendi emes vakına. Qytaıdan alynǵan túpnusqa SARS-CoV-2 vırýsy jasýshalyq Vero sáýlesiniń kómegimen kóp mólsherde ósti. Paıda bolǵan vırýstar beta-propolaktonǵa malynǵan, ol olardy genetıkalyq materıalmen baılanystyrý arqyly ınaktıvaııalaıdy jáne óltiredi, al basqa vırýstyq bólshekter ózgerissiz qalady.
CoronaVac-ty Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy maquldady jáne Qytaıdan bólek Brazılııa, Bolıvııa, Chılı, Fılıppın, Sıngapýr, Túrkııa, Taıland sııaqty 40-tan astam elderde qoldanylady.
Hayat-Vax – Birikken Arab ámirshiliginde shyǵarylǵan Pekın Sınofarm bıologııalyq ónimder ınstıtýtynyń qytaılyq vakınasy. Sonymen qatar «Hayat-Vax» vırýs beta-propıolaktonmen óltirilgen belsendi emes vakına. 2021 jyldyń mamyrynda BAÁ men Bahreınde JAMA-da jarııalanǵan 3-shi kezeńniń zertteýleriniń nátıjeleri sımptomtomdyq jaǵdaılarda 78,1%, aýyr jaǵdaılarda 100% tıimdiligin kórsetti.
Hayat-Vax ekpesin de DDU maquldady jáne qazirgi tańda Qytaı, Argentına, Bahreın, Egıpet, Marokko, Pákistan, Perý, BAÁ sııaqty 34 elde qoldanylady.
Sputnik V – Gamaleıa atyndaǵy Reseı ulttyq epıdemıologııa jáne mıkrobıologııa ǵylymı ortalyǵy jasaǵan vektorlyq vakına eki komponentten turady. Ekeýinde de vırýstyń ózi emes, SARS-CoV-2 vırýsynyń S-aqýyzynyń geni ǵana bar, sonymen qatar adam aǵzasyndaǵy adenovırýstyń 5-shi serotıp (rAd5) jáne 26-shy serotıpine (rAd26) negizdelgen vektorlar, olar ózara kóbeıe almaıdy. Vektor vırýstyń genetıkalyq materıalyn tasymaldaý jáne qorǵaý fýnkııasyna ıe. The Lancent jýrnalynda zertteýdiń úshinshi kezeńiniń aralyq nátıjelerin jarııalady, vakına 91,6%-ǵa tıimdi bolyp shyqty, al COVID-19-dyń ortasha jáne aýyr jaǵdaıynda 100%-ǵa tıimdi boldy.
RIA Novostı aqparattyq agenttiginiń málimetinshe, DDU Sputnik V vakınasynyń qaýipsizdigine óz baǵasyn maýsym aıynyń aıaǵynda nemese shildede berýi múmkin dedi. Qazirdiń ózinde «Sputnik V» Serbııa, Vengrııa, BAÁ, Meksıka, Túrkııa, Brazılııa, Iordanııa, Shrı-Lanka sııaqty 64 elde ruqsat etilgen.
QazVac – bul QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń bıologııalyq qaýipsizdik máseleleri ǵylymı-zertteý ınstıtýty jasap shyǵarǵan belsendi emes vakına. Vırýs formaldegıdpen ınaktıvaııalandy. Qazirgi ýaqytta bul vakınanyń tıimdiligin dáleldeıtin ǵylymı basylym joq.
Buǵan deıin DDU basshysy Tedros Adhanom Gebreıesýs «QazVac» vakınasynyń damýyn quptady jáne ony DDU tótenshe jaǵdaılarda qoldaný úshin usynǵan dári-dármekter tizimine engizý múmkindigin qarastyrýǵa daıyn ekenin málimdedi. Al Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı oı BAÁ men Katardy qosqanda 10-ǵa jýyq el qazaqstandyq ekpege qyzyǵýshylyq tanytqanyn aıtty.
Aıta ketelik Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymnyń bas ǵalymy Sýmıa Svamınatan «Maquldanǵan preparattar ınfekııany 100% aldyn almaıdy, biraq olar COVID-19-dyń aýyr túrinen 90%-dan astamyn qorǵaıdy – dedi.
Sonymen qatar Qazaqstanda Hayat-Vax jáne CoronaVac koronavırýsyna qarsy vakınalardyń qory taýsylyp jatyr. Al 9-shy shildede Tengrinews.kz aqparattyq agenttigi QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi eldegi Hayat-Vax qaldyǵy 185 myń dozasy, CoronaVac - 260 myń dozasy qalǵanyn habarlaǵan bolatyn. Onyń ústine mınıstrlik bul preparattardy taǵy da alar, almaıtynyn habarlaǵan joq.
Ramazan Esmaǵambet
"Adyrna" ulttyq portaly
