5 jyl boıy sport súıer qaýymdy sarǵaıta kúttirgen Tokıo Olımpıadasy áne-mine degenshe esigimizdi qaqpaqshy. "Toıdyń bolǵanynan boladysy qyzyq" demekshi atalmysh dodaǵa qatysty birneshe aqparattardy nazarlaryńyzǵa usynyp kórmekpiz
Japonııanyń tórtinshi olımpıadasy
Buǵan deıin Kúnshyǵys memleketi tórtjyldyqtyń basty dodasyn úsh márte óz elderinde ótkizý mártebesine ıe boldy. Alǵashynda 1940 jylǵa josparlanǵan olımpıada oıyndary Birinshi dúnıejúzilik soǵystyń bastalýyna baılanysty ótkizilmegen bolatyn. Keıingi olımpıadalar 1964 jáne 1998 jyly jalaýlaryn jelbiretip, Japon halqynyń aıdarynan jel estirdi.
Tokıonyń úlken úzilisi
2006 jyly Japonııa bıliginiń bastamasymen «Tokıonyń úlken úzilisi» atty baǵdarlama qabyldanyp, keıin «Tokyo 2020 Vision» degen ataýǵa aýystyryldy. Baǵdarlamanyń basty maqsaty olımpıadadan keıingi qala tirshiligin joǵary deńgeıde ustaý. Tokıo qalasyna boı kóteretin «Olımpıada qalashyqtary» alaman doda bitken soń da óz damýlaryn jalǵastyryp, qalanyń kórkeıýine úlken úlesin qospaq. Osyǵan deıin Ońtústik Amerıka, Evropa elderinde ótkizilgen kóptegen olımpıada oıyndarynan keıingi qalalardyń daǵdarysqa ushyraǵanyn eskerip, úlken qadamǵa barǵan japondyqtarǵa tań qalmasqa bolmaıdy.
Basty stadıon
Olımpıada oıyndarynyń basty ordasy retinde eseptelip otyrǵan alań 2014 jyly eski Olımpıadalyq stadıonnyń ornyna boı kótergen bolatyn. Alǵashynda regbıden álem kýbogy jarystaryn ótkizý úshin jóndelgen stadıon ýaqytynda daıyn bolmaǵandyǵyna baılanysty birden Olımpıada oıyndaryn qabyldamaq. Qurylystyń baǵasy bastapqyda 22mlrd dollarǵa baǵalanǵan bolatyn, biraq atalǵan baǵa el halqynyń arasynda dúrbeleń týdyryp, halyqaralyq komıtetter sheshimimen bıýdjet 1.2 mıllıon dollarǵa qysqardy.
Olımpıadalyq stadıon ashylý saltanaty, fýtbol, regbı jáne kórkem gımnastıka sekildi sport túrlerin qamtymaq.
Eń zamanaýı olımpıada
Uıymdastyrý alqasynyń boljamynsha bul olımpıada jalpy sport tarıhyndaǵy eń zamanaýı jáne jańa ónertabys tehnologııalaryna toly shara bolmaq. Japonııalyqtar olımpıadaǵa tek sporttyq emes, jalpy adamzattyq jańa tehnologııalardy jumyldyrmaq nıette.
Úsh qaǵıda
Tokıo Olımpıadasynyń irgesi úsh negizgi qaǵıdamen qalanbaq. Olar:
-Árkelkilik arqyly birlik. Bul bizdiń «Aqpyz, qara, sarymyz, Aǵaıynbyz bárimiz»-degen mátelemizge uqsaıdy. Uıymdastyrýshylardyń túsindirýinshe olımpıada maqsaty adamdardy ultyna, násiline qarap bólýge jol bermeý.
-Damýǵa umtylý. Olımpıada qalashyǵynyń olımpıadadan keıin de halyq ıgiligi úshin qyzmet etýiniń ózi halyqty bir orynda turyp qalmaýǵa úıretetindigi aıtpasa da túsinikti. Bul jolǵy tórtjyldyqtyń básekesi sportshylardy da jankúıerlerdi de árdaıym óz-ózin damytý, jetildirý maqsatynda eńbek etýge, bilim alýǵa shaqyrmaq.
-Mura. Sporttyq dástúrler men adamgershilik qaǵıdattaryn Tokıo olımpıadasy óziniń basty qundylyqtary retinde qarastyrýda. Býyndar arasyndaǵy sabaqtastyq, keler urpaqqa atalǵan qundylyqtardyń berilýi de olımpıadanyń basty alǵysharttarynyń biri retinde kórinis tabýda.
5G Internet jáne shırtýaldy shyndyq
2018 jyldyń qys mezgilinde Intel jáne NTT kompanııalary 5G ınternettiń daıyn ekendigi týraly bastama kótergen bolatyn. Atalǵan usynystardy eskergen Halyqaralyq Olımpıada komıteti Intel kompanııasymen kelisimge keldi. Endigi ýaqytta qala turǵyndary men olımpıada qonaqtary jyldam ınternetti qoldanýshy alǵashqy tolqynnyń qataryna qosylady. Budan bólek kórermender kez kelgen sport jarysyn vırtýaldy shyndyq kózildirikteri arqyly stadıonǵa barmaı-aq kóre alady.
Jedel poıyz
Ǵalymdar jedel jyldamdyqty poıyzdar 2030 jylǵa taman qoldanysqa enedi dep boljaǵan bolatyn. Biraq japon óndirýshileri atalǵan boljamdy 10 jylǵa jańyldyrdy. Olımpıada ýaqytynda halyqtyń qatynaýy úshin jyldamdyǵy 600 km/saǵ-tan asatyn jyldam poıyzdar iske qosylmaq. Poıyzdyń synaq úlgileri qazirgi ýaqytta Tokıoda qoldanysqa endi.
Nazarlaryńyzǵa Tokıo olımpıadasynyń aınalasyndaǵy aqparattardyń alǵashqy toptamasyn usyndyq. Aldaǵy ýaqytta taǵy da birneshe qyzyqty fakttardy usynatyn bolamyz. Jańa zamannyń olımpıadasyn asyǵa kúteıik, sportshylarymyzǵa sáttilik tileıik, tek aty jaman dert dodanyń shyrqyn buzbasa eken deımiz.
Qýandyq Kórgenov
