2020 jyldyŋ qaŋtarynan bastap elımızdegı mūǧalımderdıŋ jalaqysy 25%-ǧa östı. İä, osy künge deiın mūǧalımderdıŋ eŋ basty mäselesı – jalaqy dep keldık. «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ tılşısı mūǧalımderdı alaŋdatyp jürgen basqa qandai mäseleler bar ekenın sūrap bıldı.
Mūǧalımderdı jalaqy mäselesı ǧana tolǧandyryp qoimaidy. Bügıngı ūstazdardyŋ mäselesın tızbektep berudı jön kördık (būl mäselelerdı mūǧalımder ūsyndy):
- jaŋartylǧan baǧdarlamanyŋ oqytu nūsqaulyǧy bıraz tıl qūndylyǧyn joiyp jıberdı;
- üide jürıp syrttai okyp kelgen bılımı tömen ūstazdar mektepterde jūmys jasap jatyr;
- pändık kabinettıŋ jabdyqtaluy naşar, arnaiy qūraldar joqtyŋ qasy;
- zeinetke 30 jyl stajben şyǧarsa eken;
- 25 bala emes 20 baladan oqytu kerek;
- dene şynyqtyru sabaǧyn ekıge bölgenşe, negızgı sabaqtardy ekıge bölıp oqytsa dūrys bolady;
- oqulyqtar sapasy naşar;
- 5 baldyq baǧalau jüiesı qaita oralsa eken;
- qaǧazbastylyq mäselesı;
- jalaqy mäselesı älı de özektı;
- 5 kündık oqu barlyq mektepte zaŋdy küşıne engen joq.
Mıne, bügıngı ūstazdardyŋ mäselelerı – osy. Al keibır mūǧalımder kösılıp jauap bergendı jön kördı.
Gulmira atty Facebook qoldanuşysy mūǧalımnıŋ jalaqysyna bailanysty kökeiındegı oiyn jetkızdı.
«Pedagog degen tūlǧa bar jerde bırdei qūqyqqa ie bolu kerek emes pe?! Al medisina salasyndaǧy bılım beretın pedagogtar ükımet taǧaiyndap otyrǧan bılıktılık sanattarynyŋ üstemaqysyna künı bügınge deiın qol jetkıze almai otyr. «Nege tölenbeidı?» degen sūraǧymyzǧa tiıstı organdardyŋ beretın bır ǧana jauaby «Densaulyq saqtau ministrlıgınde qarjy qarastyrylmaǧan. Kategoriia tölenbeuı mümkın!» Sonda basqa mūǧalımder mūǧalım de, medisina salasyndaǧy mūǧalımder pedagog qataryna jatpai ma?, «Pedagog märtebesı», «Bılım turaly zaŋ ortaq emes pe?» degen oi kökeiıŋdı kerneidı. Qos ministrlıktıŋ arasynda bailanystyŋ bolmauyna 5 aidan berı özderıne tiesılı üstemaqyǧa qol jetkıze almai kele jatqan pedagogtar kınälı emes şyǧar?!» - dep jazdy ol.Al keibır mūǧalımderdı zeinetkerlık jasynyŋ qatty alaŋdatatynyn bıldık.
«Menı mazalap jürgen zeinetkerlık jas. 63 jasta ūstazdarǧa zeinetkerlık demalysqa şyǧu öte qiyn. Men biyl 35-oqu jylyn aiaqtadym. Ūialy telefon, kompiuter t.b. qatty şarşatyp jıberdı. Onyŋ üstıne test tapsyryp, portfolio jinaqtadym. Endı nätijesın kütıp otyrǧan jaiym bar. Jyl ötken saiyn mūǧalımderge, äielderge öte qiyn. Sol 63 dep qinamai-aq eŋ bolmasa 60 jasta şyǧarsa bolady ǧoi. Şynymdy aitsam, biylǧy oqu jylynda qatty şarşap kettık», - dep jazypty Marjan atty jelı qoldanuşysy.Banu atty mūǧalım özın tolǧandyryp jürgen 5 türlı mäselenı tızbektep körsetıptı.
«Bırınşıden, qazaq tılıne jaŋa oqulyqtardyŋ sai kelmeuı. Grammatikasy samsap tūratyn būryŋǧy qazaq tıldı qalpyna keltırse dūrys bolar edı. Ekınşıden, jaŋa TUP boiynşa saǧattardyŋ qysqartylyp, qosymşa saǧattardyŋ qosyluy. Eŋ dūrysy variativ saǧattarǧa saǧattyŋ bölınuı emes negızgı saǧat bolǧany dūrys (fizika,himiia t.b.) dep esepteimın. Oquşylardyŋ bosaŋsyp ketpeuı üşın negızgı saǧattardyŋ bolǧany dūrys. Üşınşıden, Qazaqstan boiynşa oquşylardyŋ formasy bıryŋǧai bolǧany. Törtınşıden, sanat alatyn kezde maqala, gazet-jurnalǧa jariialanymdardan görı naqty oquşynyŋ, ūstazdyŋ özınıŋ jetıstıkterı bolǧany dūrys bolar edı. Özınıŋ jetıstıgı bılımın synap testten ötu, konkurstarǧa qatysu bolsa. Besınşıden, ne bolsa sony jazyp, aqşam qanşa bolady, anau nege tölenbeidı, mynau nege tölenbeidı demei özın sanaly, sauatty körsetse, «Pedagog märtebesımen» tanysyp, pedagog etikasyn saqtasa eken», - deidı ol.Taǧy bır mūǧalım qazaq tılınıŋ märtebesıne alaŋdaitynyn aityp öttı.
«Menı mazalaityny qazaq tılınıŋ märtebesınıŋ bolmauy. Orys tılı, şet tılı, eŋbek, informatika sekıldı pänder 2 topqa bölınıp oqytylady da, qazaq tılınde oquşylar bölınbeidı. 30 balaǧa sabaq bergen tiımdı me? Älde 15 balaǧa ma? Qazaq tılı jaǧdaiy öte tömen deŋgeide tūr. Qazaqtardyŋ özderı kışkentai baldaryna orysşa şüldırleidı. Ana tılınıŋ märtebesın balabaqşa men mektepten bastauymyz qajet», - dep jazdy Janar hanym.Al Nurbol esımdı mūǧalım müldem basqa mäselenı köterıptı.
«Bılım beru jüiesı qatty mazalaidy. Äsırese, ästetikalyq pänder taǧdyry. Ūl-qyzdarymyzdyŋ şyǧarmaşylyq oilauy, eptılıgı, beiımdelu qasietterı, bır närsenı oilap tabuy ony damytuy, özın baǧalau degen qasietter... Negızgı pänder, negızgı emes pänder dep orta bılımdı ekıge bölu men üşın tüsınıksız. «Jalpy orta bılım beretın mektep» degen söz būl jerde öz-özıne qarsy keledı. «Negızgı pänder beretın jalpy orta bılım mektebı» degen dūrys bolar», - deidı ol.
Aqmaral BEREKET,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
