Munaıly ólke Atyraýda Qasym hannyń qabirin izdegen arheologtar "kedergi keltiredi" dep jıyrmaǵa jýyq beıitti basqa jerge kóshirgen. Soraqysy, urpaqtaryna eskertpegen. Turǵyndar qatty ashýly, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly "Informbıýro" baǵdarlamasyna silteme jasap.
Tarıhshylar talaı jyldan beri Mahambet aýdanyndaǵy Saraıshyq qalasynda handardyń súıegin izdep keledi. Byltyr Qasym hannyń molasyn jobalap taýyp, bıyl qazba jumystary bastalypty. Biraq hannyń súıegin izdegender kedergi keltirdi dep irgede jatqan molalardy kóshirýge kirisken. Al buǵan aýyl turǵyndary túbegeıli qarsy bolyp shyqty.
Tarıhshylardyń boljamynsha, Saraıshyq qalasynda handar jerlengen. Altyn Orda men Noǵaı ordasynan keıin qazaq handyǵynyń Astanasy bolǵan jer. Bul eldimekende jeti hanǵa eskertkish te ornaltylǵan. Solardyń biri Qasym han dál osy irgede jerlengen dep arheologtar, etnograf ǵalymdar zertteý jumysyn bastaǵan edi. Alaıda zertteý jumystaryna mańyndaǵy myna molalar kederdi keltiripti. Sóıtip, zırattardy kóshire bastaǵan.
Biraq bul iske Saraıshyq halqy qarsy. Óıtkeni óli arýaqtardy qorlaý deıdi. Jáne eń soraqysy, beıtterdi qazyp, súıekterdi basqa jaqqa kóshirip jatqandar dál osy zırattarda jerlengen adamdardyń urpaqtaryna, týys-týǵanyna eskertip jatqan joq dep ashýly.
“Halyqtyń ruqsatyn alǵan joq. Jańaǵy jerdi jınasyn. Orystyń máıitin kóshirdi. Olarda grobqa salǵan áıteýir, súıegi jınaqy jatady ǵoı. Al mynalar súıekti jınap-jınap aparyp, ol túgel me, túgel emes pe? Kimge biz duǵa etemiz. Sol kókiregimizde, sosyn jalpy tynyshtyq kerek. Mynaý úsh ǵasyrdyń adamdary”, – deıdi aýyl turǵyny Hatııa Haırýllına.
“Myna ólip jatqan kisige biz tynyshtyq surap jatyrmyz. Biz biledi dep jatyr ǵoı. Bilmeıdi eshkim bul jerde. Qazyp jatqanda ǵana bildik. Tek qana jeti máıit alamyz dedi. Artyq máıit almaımyz dedi. Olar aldy, odan keıin 11 me, 12 me máıitti taǵy jerlep tastady. Turǵyndar qulpytastardyń zırat ishinde shashylyp jatqanyna narazy”, – deıdi aýyl turǵyny Altaı Quspanǵalıev.
Qorym ishinde kóne molany qorshaýlary, beıittiń basyndaǵy belgilerimen birge qulpytastar da jatyr. Tipti ár jerden ne adamdiki, ne maldiki ekeni belgisiz súıekterdi de kórýge bolady.
“Myna qulap jatqan qulpytastar tip-tikesinen turdy. Keshe ózim kelip shok boldym. Bárin nómirlep, qulatyp tastaǵan. Erteń kóship ketken Aqtaý, Astana jan-jaqqa kóship ketken balalary, nemere-shóbereleri izdep kelse qaıdan tabady?” – deıdi aýyl turǵyny Ǵalymǵalı Qoıshyǵalıev.
Qazylǵan molanyń topyraqtaryn qorymnyń irgesine tógip jatyr eken. Onyń arasynda adam súıekteri bar deıdi turǵyndar. Alaıda qazba jumysyn júrgizip jatqan arheologııalyq top halyqtan ruqsaty alyndy, izdegenimiz de tabyldy. Endi osy jerdi ǵana zertteımiz deıdi.
“Osy aımaqtaǵy 20 súıekti biz kóshirdik. 7 adamnyń aǵaıyn týystary tabyldy. Ol 7 adamnyń ruqsatyn aldyq. Sondaı-aq, bul jumystarmen oblys ákimi, aýdan ákimi bári habardar. 7 adamnyń aǵaıyny tabyldy, qalǵan 13 adamnyń aǵaıyny tabylǵan joq. Olardyń barlyǵyn biz kórshi Qulmeken zıratyna aparyp jerlep, qulpytastarmen birge aparyp qoıdyq. Biz izdep jatqan nárse tabyldy myna astynda jatyr. Joq Qasym hannyń súıegi dep aıta almaımyn, onyń ishinde birneshe súıek bar”, – deıdi "Saraıshyq" tarıhı-mádenı qorymynyń arheology Aıbek Turaruly.
Saraıshyq turǵyndary úsh ǵasyrdan beri ómir súrgen ata-babalarymyz jatqan bul qorym ábden aıaq asty boldy deıdi. Sondyqtan óli arýaqtardy qozǵamaı, qorymdy qorshasyn dep talap etip otyr.
