12 mamyr – Halyqaralyq medbıke kúni

4210
Adyrna.kz Telegram

Medbıke personaly medıınalyq personal qurylymyndaǵy barynsha kóp sanattyquraıdy, onyń úlesine barlyq densaýlyq saqtaý kadrlarynyń shamamen 60% - y keledi (DDU derekteri boıynsha), bul rette Qazaqstandaǵy meıirger isi mamandarynyń úlesi 70%.

Sońǵy 10 jylda orta medıınalyq qyzmetkerlermen qamtamasyz etý 10 myń turǵynǵa shaqqanda 78,6-dan 95,3-ke deıin ósti. Búgingi tańda respýblıkada 185 myńnan astam orta býyn mamandary jumys isteıdi, ıaǵnı dárigerler sanynan 2 ese artyq. Bul – medıınalyq kómektiń tıimdiligi kóbinese medbıkelerdiń kásibıligine jáne jańartylǵan meıirbıkelik qyzmetke baılanysty ekenin kórsetedi.

Medbıke isiniń akademııalyq bakalavrlary men magıstrlerin daıarlaý Qazaqstan Respýblıkasynyń 7 joǵary oqý ornynda júrgiziledi. Akademııalyq bakalavrlardyń jyl saıynǵy shyǵarylymy orta eseppen 200 adamdaı, medbıke isi boıynsha magıstrler 10 adamnan aspaıdy.

Orta býyn medbıkelerin 89 medıınalyq kolledj daıyndaıdy, onyń ishinde 24 memlekettik, 65 – jeke menshik. Mamandardy daıarlaý 8 mamandyq jáne 16 biliktilik boıynsha júzege asyrylady. Jyl saıyn 19 myńnan astam orta medıınalyq qyzmetkerler (budan ári – OMQ) daıyndalyp shyǵadyshyǵarý, onyń 7 myńnan astamy «Meıirbıke isi» mamandyǵy boıynsha.

Medbıke qyzmetiniń damý tendenııalary qazirgi Densaýlyq saqtaý júıesindegi medbıkeróliniń edáýir artýymen baılanysty jáne medbıkelik bilim berý júıesin reformalaýsyz bul maqsattarǵa qol jetkizý múmkin emes.

Qazaqstanda medbıke isin reformalaý qajettiligi QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń birqatar nomenklatýralyq jáne baǵdarlamalyq qujattarynda kórinis tapty.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý salasyn damytýdyń 2020-2025 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynda meıirbıkelerdiń mártebesi men rólin arttyrý jónindegi is-sharalar, OMQ-ǵa birqatar fýnkııalardy berý jáne medbıke isi mamandarynyń róli men mindetterin keńeıtý, klınıkalyq medbıkelik nusqaýlar men operaııalyq rásimder standarttaryn (ORS) engizý, sondaı-aq OMQ-ny basqarý jáne damytý jónindegi sharalar kesheni kórsetilgen.

Budan basqa, Qazaqstan Respýblıkasynyń 2020 jylǵy 7 shildedegi № 360-VI QRZ Kodeksiniń uǵymdyq bólimine mynadaı uǵymdar engizilgen: klınıkalyq meıirgerlik nusqaýlyq – paıentterge kútim jasaý jónindegi meıirgerlik personalǵa arnalǵan, paıentterdi basqarýda profılaktıkalyq, dıagnostıkalyq, emdeý jáne ońaltý is-sharalaryn paıdalanýdy kózdeıtin ǵylymı dáleldengen usynymdardan turatyn qujat; meıirgerlik kútim – barlyq jastaǵy, toptaǵy jáne qoǵamdastyqtaǵy, naýqas nemese deni saý adamdarǵa meıirgerler men keńeıtilgen praktıkadaǵy meıirgerler kórsetetin, densaýlyqty nasıhattaýdy, aýrýlardyń profılaktıkasyn jáne naýqastarǵa, múgedekterge jáne aýyr haldegi damdarǵa kútim jasaýdy qamtıtyn medıınalyq qyzmetter kesheni.

Kishi medbıkelerden bastap medbıke isi boıynsha PhD doktoryna deıin Meıirger isi mamandaryn daıarlaýdyń kópdeńgeıli júıesi engizildi. Jumys isteıtin medbıkelerge jedeldetilgen jáne ıkemdi daıarlaý baǵdarlamalary boıynsha joǵary jáne orta bilimnen keıingi medbıkelik bilim alýǵa múmkindik beretin Medbıke isi boıynsha akademııalyq jáne qoldanbaly bakalavrıattyń biriktirilgen baǵdarlamalary ázirlendi.

Respýblıkanyń 37 medıınalyq kolledji joǵary kolledjder mártebesine ıe boldy jáne medbıkelik kútimdi júzege asyra alatyn, paıentterge, olardyń týystaryna aýrýdy basqarý boıynsha konsýltaııa bere jáne úırete alatyn, densaýlyǵyn nyǵaıtý jáne aýrýlardyń aldyn alý jónindegi qyzmetti júzege asyra alatyn qoldanbaly bakalavr – keńeıtilgen praktıkadaǵy medbıkelerdi daıarlaýdy qamtamasyz etedi.

Sondaı-aq, keńeıtilgen praktıkadaǵy medbıkeler dárigerden jeke derbes qabyldaýdy, dınamıkalyq baqylaýdy, konsýltaııa berýdi, aýrýlardy basqarý baǵdarlamasy sheńberinde oqytý men patronajdy júzege asyratyn, skrınıngter, vakınaııalar jáne birqatar dıagnostıkalyq, emdik rásimder júrgizetin bolady.

Álemde de, respýblıkada da medbıke isiniń damý úrdisi onyń MSAK pen staıonarlardaǵy klınıkalyq rólin kúsheıtýge baǵyttalǵan, bul, birinshi kezekte, onyń fýnkıonaldyq mindetterin keńeıtýdi jáne birqatar fýnkııalardy dárigerden óz quzyreti sheginde medbıkege berýdi, onyń ishinde bastapqy derbes qabyldaýdy, aýrýlar men olardyń asqynýlarynyń profılaktıkasyna baǵyttalǵan qyzmetti kózdeıdi.

Medıınalyq uıymdardyń qoldanbaly bakalavrlardyń jumysyna daıyndyǵyn qamtamasyz etý, joǵary kolledjderdiń klınıkalyq bazalarynda bilikti medbıkelerpraktıkasyn qurý, medbıke qyzmetiniń mártebesin arttyrý úshin QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi jeti óńirdegi praktıkalyq densaýlyq saqtaý uıymdarynda jáne Respýblıkanyń 7 joǵary medıınalyq kolledji men 31 pılottyq medıınalyq uıymynyń bazasynda meıirger qyzmetiniń jańa modelin ázirleý jáne engizý jónindegi pılottyq jobany iske asyrýda.

Medbıke qyzmetiniń jańa modelin damytý sheńberinde:

- dárigerdiń birqatar fýnkııalaryn bere otyryp, «keńeıtilgen praktıka medbıkeleri» laýazymy engizildi,

- 31 pılottyq medıınalyq uıymnyń bazasynda meıirger qyzmetiniń jańa modeli engizildi,

- «Medbıkeler isi» mamandyǵy boıynsha daıarlaýdyń barlyq deńgeıleriniń bilim berý baǵdarlamalaryna 15 klınıkalyq medbıkelik nusqaýlyq ázirlenip, engizildi,

- 45 standartty operaııalyq proedýra, meıirbıkelik qujattamanyń 33 bastapqy nysany ázirlendi,

- meıirgerlik dıagnozdar jikteýishi beıimdeldi.

«Medbıke isinde bilim, tájirıbe jáne ǵylymnyń úshtuǵyrlyǵy» Jol kartasynyń is-sharalaryn iske asyrý sheńberinde 2021 jylǵa josparlanǵan:

- medbıkelerge arnalǵan sertıfıkattaý kýrstarynyń baǵdarlamalaryn jańa mamandyqtar boıynsha iske qosý,

- meıirbıkelik dıagnozdar men meıirbıkelik aralasýlardyń ulttyq jikteýishin engizý,

- klınıkalyq meıirgerlik nusqaýlardy, keńeıtilgen jáne tapsyrylǵan meıirgerlik qujattama nysandaryn, operaııalyq rásimder standarttaryn kezeń-kezeńimen engizý,

- QDSB-da meıirbıke isiniń úılestirýshisi laýazymyn engizý jáne t. b.

Respýblıkada medbıke isiniń odan ári damý perspektıvalary – densaýlyq saqtaýda medbıke personalyn utymdy paıdalaný maqsatynda kásibı ósýdi, medbıkeler mansabyn damytýdy, tıimdi kadr saıasatyn qamtamasyz etý, bilim deńgeıin, kórsetiletin medbıke kómeginiń kúrdeliligin, kólemi men sapasyn eskere otyryp, mamandardyń eńbegine aqy tóleý júıesin jetildirý, olardyń arasynda barlyq deńgeılerde kóshbasshylyq áleýetti damytý, sondaı-aq medbıkelerdi Densaýlyq saqtaý saıasatyn aıqyndaý máselelerine tartý.

 

Densaýlyq saqtaýdy damytý respýblıkalyq ortalyǵynyń Bilim men ǵylymdy damytý ortalyǵy ázirledi

Pikirler