Qydyr ata tırı me - müftiiat ökılı jauap berdı

Qydyr ata islamda ǧana emes, barlyq dınde kezdesedı. Evrei, hristian dınderınde aty säl basqaşa bolǧanmen, däl osy Qydyr atanyŋ sipaty berılgen, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Sputnik Qazaqstan saityna sılteme jasap.  Halyq arasynda Ūlystyŋ ūly künı dalany "Qydyr ata aralaidy" degen nanym bar. Ol är şaŋyraqqa qūt-bereke darytady dep senedı. Mıne, sondyqtan är qazaq Qydyr atanyŋ jolyn kütıp, üiınıŋ ışı-syrtyn, qora-qopsyny tazartady. Keibır dıntanuşylar ony Iliias paiǧambar dep te joramaldaidy. "Qydyr ata älı künge deiın tırı, adamdar arasynda jür" degen de derek bar. Şyn mänınde Qydyr ata kım? Qasiettı Qūran Kärımde, dıni kıtaptarda ol jaily ne aitylǧan? Osy jäne özge de sūraqtarǧa Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasy şariǧat jäne pätua bölımı meŋgeruşısınıŋ orynbasary Hasan Amanqūl jauap berdı. Mūsa paiǧambar men Qydyr atanyŋ kezdesuı Hasan Amanqūldyŋ aituynşa, Qydyr ata islamda ǧana emes, barlyq dınde kezdesedı. Evrei, hristian dınderınde de atauy säl özgeşe bolǧanmen, däl osy Qydyr atanyŋ sipaty berılgen. Al Qūran Kärımde Mūsa paiǧambar men Qydyr atanyŋ kezdesuı, bırge ötkızgen sapary jaily Kähf süresınde baiandalady. "Mūsa paiǧambar menen bılımdı adam joq şyǧar dep oilaidy. Sonda Alla Taǧala "senen bılımdırek adam bar, ekı özennıŋ qosylatyn jerıne barsaŋ, ol adamdy kezdestıresıŋ" deidı. Mūsa paiǧambar älgı kısımen jolyǧady, oǧan "menı özıŋızben bırge saparǧa ertıp şyǧyŋyz, sızge şäkırt bolaiyn" dep ötınış bıldıredı. Ol kısı tūiyq, jūmbaqtau adam eken: sen menıŋ keibır äreketterımdı tüsınbei, şydamsyzdyq tanytasyŋ, menımen bırge jüre almaisyŋ dep betın qaitarady. Bıraq Mūsa paiǧambar "joq, men şydaimyn" dep söz beredı. Söitıp ekeuı saparǧa şyǧady. Ärine, Qūran Kärımde ol Qydyr dep atalmaidy, bıraq dıntanuşy ǧalymdar Mūsa paiǧambar kezdesken kısı Qydyr ata degen tūjyrym jasaidy", - deidı müftiiat ökılı. Söitıp kemede ketıp bara jatqanda Qydyr ata özderı mıngen kemenı baltalaidy. Odan keiın kışkentai balany öltıredı. Soŋynda qūlaǧaly tūrǧan qabyrǧany aǧaş tırep, jöndeidı. Mūsa paiǧambar Qydyrdyŋ būl äreketterın eş tüsınbei, sabyrsyzdyq tanytyp, jol boiy sūraq qoiyp, mazasyn alady. Qydyr ata Mūsaǧa onyŋ sebepterın tüsındıredı. "Kemenı baltamen şauyp, teskenım: patşa teŋızdegı barlyq kemenı tartyp alyp jatyr, al keme – kedeilerdıŋ künkörıs közı. Eger odan aiyrylsa, jaǧdaiy qiyndaityn edı. Baltamen şabylǧan kemege patşanyŋ äskerlerı tiıspeidı. Al kedeiler keiın mūny jöndep alady. Men mūny Alla Taǧalanyŋ būiryǧymen oryndadym deidı. Kışkentai balany öltırgen sebebım: ol erjetkende käpır, nadan bolyp, äke-şeşesıne zūlymdyq jasaidy, sondyqtan men ony öltırdım. Alla Taǧala ol ata-anaǧa basqa perzent syilaidy, al eger myna bala eseise, onyŋ ata-anasyna tynyştyq joq. Qabyrǧany tırep qoiǧan sebebım: ol ekı jetım balanyŋ üiı, qabyrǧanyŋ astynda ata-anasy qaldyrǧan qazyna bar. Eger qabyrǧa qūlasa, ony basqalary alyp qoiady, Alla Taǧala olar öskende, özderı qazyp aluyn qalady. Men mūnyŋ bärın öz betımmen ıstegen joqpyn, Allanyŋ būiryǧyn oryndap jatyrmyn" deidı. Al Allanyŋ būiryǧy kelgen adam ol paiǧambar bolady. Dıntanuşy ǧalymdar osy oqiǧany Qydyr atanyŋ paiǧambar ekendıgıne dälel retınde keltıredı", - deidı Hasan Amanqūl. Qydyr ata tırı me Onyŋ aituynşa, islam derekterınde Qydyr ata Adam atanyŋ balasy degen de joramal bar. "Adam ata qaitys bolarynyŋ aldynda balalaryna: "Menı osy jerde jerleisıŋder, bıraq bolaşaqta Jer betın topan su basady, sol kezde menıŋ denemdı su astynda qaldyryp qoimaŋdar. Qazyp alyp, özderıŋmen bırge kemege alyŋdar, qūrǧaq jerge qonǧannan keiın, sol jerge jerleŋder. Menıŋ denem su astynda qor bolmasyn" dep ösiet etedı. Bırneşe ǧasyrdan keiın Nūh paiǧambar zamanynda Jerdı topan su basady. Sol kezde balalary ösiettı oryndap, kemege Adam atanyŋ denesın alyp, qūrǧaq jerge jetkennen keiın, sol kısını jerleidı. Adam ata ösietınde "kımde-kım menı jerleu jūmystaryna basşylyq jasasa, sol adamnyŋ ömırı ūzaq bolady" deidı. Sol Qydyr ata Adam atanyŋ jerleuımen ainalysqan eken. Mıne, osyǧan bailanysty ol qazır de tırı degen derekter bar", - dep tüsındırdı Hasan Amanqūl. Dese de, aituynşa, ǧalymdardyŋ köbı bırauyzdan Qydyr atanyŋ qaitys bolǧanyn aitady. Bıraq qarapaiym halyq arasynda Qydyr ata tırı degen nanym-senım bar. Qadır tünı men Qydyr ata bır ūǧym ba "Qadyr tünı men Qydyr degen ekeuı ekı bölek söz. "Qydyr" degen jasyl degen maǧynany bıldıredı. Qydyr ata jürgen jer güldep, köktep sala beretın bolǧan, sol sebeptı ol Qydyr atalyp ketken. Al Qadır tünınıŋ maǧynasy mülde basqa, taǧdyr, qūrmettı degen maǧynany bıldıredı. Qadır tünı Qydyr ata keledı degennıŋ eşqandai negızı joq, halyqtyŋ oidan şyǧaryp alǧany", - dedı müftiiat ökılı. Hasan Amanqūl Qydyr ata keledı dep, ony ūlyqtap, Alla Taǧalanyŋ därejesıne deiın köteru dūrys emes ekenın aitty.