Qydyr ata ıslamda ǵana emes, barlyq dinde kezdesedi. Evreı, hrıstıan dinderinde aty sál basqasha bolǵanmen, dál osy Qydyr atanyń sıpaty berilgen, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly Sputnik Qazaqstan saıtyna silteme jasap.
Halyq arasynda Ulystyń uly kúni dalany "Qydyr ata aralaıdy" degen nanym bar. Ol ár shańyraqqa qut-bereke darytady dep senedi. Mine, sondyqtan ár qazaq Qydyr atanyń jolyn kútip, úıiniń ishi-syrtyn, qora-qopsyny tazartady. Keıbir dintanýshylar ony Ilııas paıǵambar dep te joramaldaıdy. "Qydyr ata áli kúnge deıin tiri, adamdar arasynda júr" degen de derek bar. Shyn máninde Qydyr ata kim? Qasıetti Quran Kárimde, dinı kitaptarda ol jaıly ne aıtylǵan? Osy jáne ózge de suraqtarǵa Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy sharıǵat jáne pátýa bólimi meńgerýshisiniń orynbasary Hasan Amanqul jaýap berdi.
Musa paıǵambar men Qydyr atanyń kezdesýi
Hasan Amanquldyń aıtýynsha, Qydyr ata ıslamda ǵana emes, barlyq dinde kezdesedi. Evreı, hrıstıan dinderinde de ataýy sál ózgeshe bolǵanmen, dál osy Qydyr atanyń sıpaty berilgen. Al Quran Kárimde Musa paıǵambar men Qydyr atanyń kezdesýi, birge ótkizgen sapary jaıly Káhf súresinde baıandalady.
"Musa paıǵambar menen bilimdi adam joq shyǵar dep oılaıdy. Sonda Alla Taǵala "senen bilimdirek adam bar, eki ózenniń qosylatyn jerine barsań, ol adamdy kezdestiresiń" deıdi. Musa paıǵambar álgi kisimen jolyǵady, oǵan "meni ózińizben birge saparǵa ertip shyǵyńyz, sizge shákirt bolaıyn" dep ótinish bildiredi. Ol kisi tuıyq, jumbaqtaý adam eken: sen meniń keıbir áreketterimdi túsinbeı, shydamsyzdyq tanytasyń, menimen birge júre almaısyń dep betin qaıtarady. Biraq Musa paıǵambar "joq, men shydaımyn" dep sóz beredi. Sóıtip ekeýi saparǵa shyǵady. Árıne, Quran Kárimde ol Qydyr dep atalmaıdy, biraq dintanýshy ǵalymdar Musa paıǵambar kezdesken kisi Qydyr ata degen tujyrym jasaıdy", - deıdi múftııat ókili.
Sóıtip kemede ketip bara jatqanda Qydyr ata ózderi mingen kemeni baltalaıdy. Odan keıin kishkentaı balany óltiredi. Sońynda qulaǵaly turǵan qabyrǵany aǵash tirep, jóndeıdi.
Musa paıǵambar Qydyrdyń bul áreketterin esh túsinbeı, sabyrsyzdyq tanytyp, jol boıy suraq qoıyp, mazasyn alady. Qydyr ata Musaǵa onyń sebepterin túsindiredi.
"Kemeni baltamen shaýyp, teskenim: patsha teńizdegi barlyq kemeni tartyp alyp jatyr, al keme – kedeılerdiń kúnkóris kózi. Eger odan aıyrylsa, jaǵdaıy qıyndaıtyn edi. Baltamen shabylǵan kemege patshanyń áskerleri tıispeıdi. Al kedeıler keıin muny jóndep alady. Men muny Alla Taǵalanyń buıryǵymen oryndadym deıdi. Kishkentaı balany óltirgen sebebim: ol erjetkende kápir, nadan bolyp, áke-sheshesine zulymdyq jasaıdy, sondyqtan men ony óltirdim. Alla Taǵala ol ata-anaǵa basqa perzent syılaıdy, al eger myna bala eseıse, onyń ata-anasyna tynyshtyq joq. Qabyrǵany tirep qoıǵan sebebim: ol eki jetim balanyń úıi, qabyrǵanyń astynda ata-anasy qaldyrǵan qazyna bar. Eger qabyrǵa qulasa, ony basqalary alyp qoıady, Alla Taǵala olar óskende, ózderi qazyp alýyn qalady. Men munyń bárin óz betimmen istegen joqpyn, Allanyń buıryǵyn oryndap jatyrmyn" deıdi. Al Allanyń buıryǵy kelgen adam ol paıǵambar bolady. Dintanýshy ǵalymdar osy oqıǵany Qydyr atanyń paıǵambar ekendigine dálel retinde keltiredi", - deıdi Hasan Amanqul.
Qydyr ata tiri me
Onyń aıtýynsha, ıslam derekterinde Qydyr ata Adam atanyń balasy degen de joramal bar.
"Adam ata qaıtys bolarynyń aldynda balalaryna: "Meni osy jerde jerleısińder, biraq bolashaqta Jer betin topan sý basady, sol kezde meniń denemdi sý astynda qaldyryp qoımańdar. Qazyp alyp, ózderińmen birge kemege alyńdar, qurǵaq jerge qonǵannan keıin, sol jerge jerleńder. Meniń denem sý astynda qor bolmasyn" dep ósıet etedi. Birneshe ǵasyrdan keıin Nuh paıǵambar zamanynda Jerdi topan sý basady. Sol kezde balalary ósıetti oryndap, kemege Adam atanyń denesin alyp, qurǵaq jerge jetkennen keıin, sol kisini jerleıdi. Adam ata ósıetinde "kimde-kim meni jerleý jumystaryna basshylyq jasasa, sol adamnyń ómiri uzaq bolady" deıdi. Sol Qydyr ata Adam atanyń jerleýimen aınalysqan eken. Mine, osyǵan baılanysty ol qazir de tiri degen derekter bar", - dep túsindirdi Hasan Amanqul.
Dese de, aıtýynsha, ǵalymdardyń kóbi biraýyzdan Qydyr atanyń qaıtys bolǵanyn aıtady. Biraq qarapaıym halyq arasynda Qydyr ata tiri degen nanym-senim bar.
Qadir túni men Qydyr ata bir uǵym ba
"Qadyr túni men Qydyr degen ekeýi eki bólek sóz. "Qydyr" degen jasyl degen maǵynany bildiredi. Qydyr ata júrgen jer gúldep, kóktep sala beretin bolǵan, sol sebepti ol Qydyr atalyp ketken. Al Qadir túniniń maǵynasy múlde basqa, taǵdyr, qurmetti degen maǵynany bildiredi. Qadir túni Qydyr ata keledi degenniń eshqandaı negizi joq, halyqtyń oıdan shyǵaryp alǵany", - dedi múftııat ókili.
Hasan Amanqul Qydyr ata keledi dep, ony ulyqtap, Alla Taǵalanyń dárejesine deıin kóterý durys emes ekenin aıtty.
