Memleket qarjysy nege memlekettik tilde jazylǵan jobalarǵa berilmeıdi?

3744
Adyrna.kz Telegram

«Adyrna» ulttyq portalynyń hat qorjynyna memlekettik granttardyń bólinisi týraly shaǵym hat kelip tústi. Hatty joldaǵan zańger azamat elimizdegi qazaqtildi qoǵamdyq uıymdardyń memlekettik granttan qalaı shettetilip jatqanyn, granttardy bólýdegi zańsyzdyqtar týraly jan-jaqty taldap, baıandapty.

QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligine "Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵy" kommerııalyq emes akıonerlik qoǵamnyń (Operator) 2021 jyly 18-aqpanda ótkizgen memlekettik granttar berýge arnalǵan konkýrstyq komıssııanyń sheshimin kelesi zań buzýshylyqtarǵa sáıkes, kúshin joıýdy suraımyz:

1.Konkýrsqa qatysýǵa tapsyrylǵan 221 ótinimniń 42-si qazaq tilinde. Bul komıssııa quramynda qazaq tilin erkin bilmeıtin, ıaǵnı qajetti deńgeıde túsine almaıtyn (dep oılaımyn) músheler boldy. Mysalǵa, QR Parlamentiniń depýtaty Irına Smırnova, otbasylyq tárbıe ınstıtýtynyń dırektory Nabıtovskaıa Lıýbov, Ekologııa, adam jáne tabıǵat qaýipsizdigi halyqaralyq akademııasynyń Almaty q. fılıalynyń múshesi Bensman Vladıslav Abramovıch synda azamattar. Bul tulǵalar qazaq tilin qajetti deńgeıde bilmegendikten, qazaq tilindegi ótinimder orys tiline aýdaryldy. Atalǵan tulǵalar ózderine ótinimderdiń tek orys tilinde berilgenin (áleýmettik jeli arqyly, kóshirme bar) jetkizdi, ıaǵnı aýdarma jasaldy.

Osyǵan sáıkes, kelesi zań buzýshylyqtar oryn aldy:

a) Azamattyq Kodekstiń 125-babynyń ekinshi tarmaǵyna sáıkes, ótinimder avtorlyq quqyq obektisi bolyp tabylady, ıaǵnı Operator ótinim berýshiniń ruqsatynsyz basqa tilge aýdarýǵa quqyǵy joq;

b) orys tiline aýdarylǵan ótinimderdiń túpnusqasyna sapalyq jáne sáıkestigine arnaıy tekseris jasaýdy talap etemiz. Ótinimderdiń túpnusqasy komıssııa sekretarynyń (Muhamedjanova Dana) jeke elektrondy poshtasy arqyly komıssııa múshelerine 18-aqpanǵa deıingi merzimde joldanǵan (odan keıingi merzimde meniń talap etýime baılanysty arnaıy aýdarmashylar arqyly aýdarýy múmkin).

3.«Granttar berý jáne olardyń iske asyrylýyna monıtorıngti júzege asyrý qaǵıdalaryn bekitý týraly» 2015 jylǵy 25 jeltoqsandaǵy № 413 buıryǵynyń (Qaǵıda) 19-tarmaǵyna sáıkes, Operator saraptama komıssııalarynyń quramdary bekitilgen kúnnen bastap 5 (bes) jumys kúni ishinde olardy óziniń ınternet-resýrsynda, sondaı-aq ýákiletti organnyń nemese jergilikti atqarýshy organnyń ınternet-resýrsynda ornalastyrylýy kerek. Alaıda bul aqparat jarııalanǵan joq.

  1. Qaǵıdanyń taqyryby jańa redakııada – QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstriniń m.a. 22.01.2021 № 21 buıryǵymen bekitilip, alǵashqy resmı jarııalanǵan kúninen (27.01.2021 j.) keıin kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engizildi. Iaǵnı 7.02.2021 j. tolyq kúshine endi.

Qaǵıdanyń 21-babyna sáıkes, Operatordyń birinshi basshysy nemese ony almastyratyn adam saraptama komıssııasynyń hatshysy bolyp tabylady. Alaıda 18-aqpanda ótkizilgen komıssııa otyrysynyń hatshysy Operatordyń menedjeri (Muhametjanova Dana) boldy.

5.Qaǵıdanyń 22-babyna sáıkes, saraptama komıssııasynyń músheleri óz baǵalaryn túsiniktemelerimen beredi, sonymen qatar 2019 j. 11 shildede № 19 «Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵy» kommerııalyq emes akıonerlik qoǵamymen memlekettik granttardy berý úshin grant alýshylardy irikteý boıynsha konkýrstyq komıssııa týraly Erejeniń (Ereje) 61-tarmaǵyna sáıkes, sarapshylar ár kórsetkish boıynsha janjaqty negizdeme jáne túsinikteme beredi.

Open society qoǵamdyq qorynyń aǵymdaǵy jyldyń 19-aqpan kúni joldanǵan suraý hatynyń túsinikteme berýge qatysty talabyna jaýap tolyq berilmedi.

  1. Qaǵıdanyń 35-babyna sáıkes ótinimderge biregeı kod berý qarastyrylǵan. Iaǵnı, ótinim berýshi uıym men onyń basshysynyń ataýyn jasyrý qarastyrylǵan. Alaıda Operator kod qoıylǵan ótinimderde jobaǵa tartylatyn sarapshylar men toptyq quramnyń attary jasyrylǵan. Zańda naqty rettelmegendikten toptyq quramdy jasyrýǵa jol berilmegen. Al toptyq quram ótinimniń negizgi bóligi bolyp tabylady jáne jobanyń mańyzdylyǵy men áleýetin kórsetedi.
  2. Qaǵıdanyń 36-babyna sáıkes saraptama komıssııasynyń músheleri óz baǵalaryn túsiniktemelerimen beredi. Alaıda ótinimderge baǵalaý paraqtarynda sarapshylar tarapynan túsiniktemeler bolmady. Operator sarapshylar tarapynan túsiniktemeni almaı komıssııanyń sheshim qabyldaýyna jol berdi.
  3. Erejeniń 20-babyna sáıkes qajettilik (tıisti sala mamandary bolmaýy) týyndaǵan jaǵdaıda sarapshylardy qaıta irikteý otyrysy ótkiziledi. Kóptegen taqyryptar boıynsha tıisti salanyń mamandary bolmaǵandyqtan qosymsha tıisti sarapshylardy tartý jumysy júrgizilmedi.

Mysalǵa kelesi sarapshylar ózderi baǵa bergen ótinimder boıynsha maman bolyp tabylmaıdy:

- 2 taqyryp «Halyqtyń densaýlyq  jáne ınfekııalyq emes aýrýlardyń (IEA) táýekel faktorlaryna qarsy kúres máseleleri boıynsha  saýattylyq deńgeıin arttyrý» boıynsha medıınalyq mamandyǵy bar sarapshylar bolǵan joq;

- 15 taqyryp «Jergilikti ózin-ózi basqarýdy damytýǵa baǵyttalǵan is-sharalar keshenin uıymdastyrý» boıynsha sarapshylar Esmahan Baýyrjan – teolog, Sadvakasova Aıgýl – etnosoıolog.

  1. Erejeniń 38-tarmaǵynyń 1-tarmaqshasyna sáıkes Sarapshy konkýrstyq komıssııa otyrysyna ózi qatysýǵa mindetti. Alaıda Bensman Vladıslav, Smırnova Irına otyrysqa (onlaın jáne offlaın) qatyspady.
  2. Erejeniń 38-tarmaǵynyń 6-7 tarmaqshalaryna sáıkes qajettilik týyndaǵan jaǵdaıda (biz talap ettik) sarapshylar quzyretine sáıkes buqaralyq aqparat quraldary (áleýmettik jeli arqyly suraq qoıyldy) arqyly aqparat berýge mindetti jáne qabyldaǵan sheshimge derbes jaýapkershilik alady. Open society qoǵamdyq qorynyń 19-aqpandaǵy saýal hatyna bul aqparattar berilgen joq.

Sonymen qatar, áleýmettik jeli arqyly Opertor basshylyǵyna onlaın nusqada komıssııa múshelerin qatystyra otyryp kezdesý ótkizý suranysyna jaýap bolmady. Iaǵnı Operator ashyqtyq qaǵıdattardy basshylyqqa almaýda.

  1. Erejeniń 39-tarmaǵyna sáıkes sarapshylar taqyryptar boıynsha quzyrettilik jáne joǵarǵy kásibılik qaǵıdattarǵa sáıkes bolmady (mysalǵa jergilikti ózin ózi basqarý taqyrybynda). Birinshiden birqatar sarapshylardyń kásibı mamandanýy sáıkes kelmedi, ekinshiden ózderi qoıǵan baǵalarǵa túsinikteme bergen joq.
  2. Erejeniń 52-tarmaǵyna sáıkes eger ótinim berýshi eki jáne odan kóp taqyryptar boıynsha jeńimpaz bolǵan jaǵdaıda konkýrstyq komıssııa otyrysynda ótinimderdi qosymsha talqylaýǵa jol beriledi. Konkýrstyq komıssııa otyrysynyń sheshimi boıynsha Qazaqstannyń azamattyq alıansy (32196+32099 myń), Jas Ulan Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi (20000+20000 myń.), «Qazaqstannyń eriktiler lıgasy» Qoǵamdyq qory (9153+7860 myń.), «Instıtýt ravnyh prav ı ravnyh vozmojnesteı Kazahstana» (30000+15000 mln.) eki taqyryp boıynsha jeńimpaz atandy. Biraq qosymsha talqylaý bolǵan joq. Jalpy sommasy 550 221 myń teńgeni quraıtyn konkýrsqa 74 uıym qatysyp, onyń 383 913 myń sommasy 21 uıymǵa berilip, al 166 308 myń sommasy tek 4 uıymǵa tıesili boldy.

Jobanyń tıimdiligi men sapaly bolý úshin ár uıym bir baǵytta jumys atqarý qajet. Alaıda birqatar uıymdardyń jarǵylyq ustanymdary (mıssııasy) alǵan jobalaryna sáıkes kelmedi. Mysalǵa eki lot boıynsha jeńimpaz bolǵan «Qazaqstannyń eriktiler lıgasy» Qoǵamdyq qorynyń negizgi baǵyttary eriktilermen jumys bolsa, al iske asyrylatyn taqyryptary ár túrli baǵytta quraıdy. Mysalǵa birinshi taqyryp «Halyqtyń densaýlyq  jáne ınfekııalyq emes aýrýlardyń (IEA) táýekel faktorlaryna qarsy kúres máseleleri boıynsha saýattylyq deńgeıin arttyrý» jáne ekinshi taqyryp «Janýarlarǵa jaýapkershilik pen qaraýdy qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan «Birgemiz: Ayala» jobasy».

  1. 2015 jylǵy 16 qarashadaǵy № 401-V «Aqparatqa qol jetkizý týraly» QR Zańynyń 9-babynyń 2-tarmaǵynyń 1-3-tarmaqshalaryna sáıkes Operator aqparatqa qol jetkizýdi qamtamasyz etýge, aqparatqa qol jetkizýdi qamtamasyz etýge qajetti uıymdastyrýshylyq-tehnıkalyq jáne basqa da jaǵdaılardy óz ókilettikteri sheginde qamtamasyz etýge, anyq jáne tolyq aqparat berýge mindetti.

Open society qorynyń aǵymdaǵy jyldyń 19-aqpandaǵy Operatorǵa joldanǵan suraý hatyna sáıkes kelesi qujattardy usyný talap etildi:

- "Jergilikti ózin-ózi basqarýdy damytýǵa baǵyttalǵan is-sharalar keshenin uıymdastyrý" taqyryby boıynsha komıssııanyń bizdiń jáne jeńimpazdy baǵalaý paraǵy men ótinimderi (aqparat tolyq berilgen joq);

- atalǵan taqyryp boıynsha komıssııa músheleriniń túsinikteme berý (aqparat berilgen joq);

- komıssııa múshelerimen onlaın formatta kezdesýdi uıymdastyrý.

Operator tarapynan qupııalyq mártebesi joq qujattar men aqparatty berýge qatysty mindettemeleri oryndalmady.

  1. Operator basshysy pikirlesý jáne aqparat alý barysynda memlekettik tildi qoldanbaıdy. Eskere ketsem, Operatordyń grant berý tarıhynda memlekettik tilde ázirlengen ótinimder jeńimpaz bolǵan emes. Buǵan sebep Operator basshylyǵynyń memlekettik tildi bilý deńgeıimen jáne jalpy ustanymmen baılanysty!.

Marǵulan ERMAǴANBETULY,

«Open society»  qoǵamdyq qorynyń tóraǵasy.

Foto ashyq derekkózden kórnekilik úshin alyndy.

Pikirler