Qazaqstanda negızınen atauly künder asa talqyǧa tüse bermeidı. Mereke künın bar bolǧany demalys dep qana qaraitynymyz bolmasa, sol künnıŋ mänı men maǧynasyna asa bas auyrta qoimaitynymyz şyndyq qoi. Alaida biylǧy 1 nauryz Alǧys aitu künı jūrttyŋ basty nazaryna ılıktı. Nege?
1 nauryz 2015 jyly «Alǧys aitu» künı etıp belgılengenı mälım. Köktemnıŋ bırınşı künı Qazaqstanda jappai alǧys aitu künı emes, tarihi mänı kün boluǧa tiıs edı. Ǧasyrǧa juyq uaqyt būryn qazaq topyraǧyna türlı jaǧdaida qonys audaryp, osy jerdı atamekenıne, Otanyna ainaldyrǧan özge ūlt ökılderı bar. Olar az emes. Jüzdegen özge ūlt ökılderı mekendeidı būl qazaqtyŋ topyraǧynda. Mıne, osy özge ūlt ökılderı qazaq halqyna yqylasyn bıldırıp alǧysyn aitady dep 1 nauryz künı belgılengen-dı. Alaida Qazaqstanda būl künı kım kımge alǧys aitty?
«Alǧys aityp qalar» dep kütken özge ūlt ökılderın küte-küte şarşady ma, biyl alǧys aitudy bilık ökılderı öz qoldaryna aldy. Eŋ aldymen ärine, Elbasymyz jūrtşylyqqa raqmetın aityp, nietın jetkızdı. Soŋynan prezident, äkım-qaralar men şeneunıkter būl kezektı jalǧastyrdy. Osylaişa qazaq qazaqqa alǧys aitqan künge ainaldy biylǧy 1 nauryz. Aqyry, eşkım alǧys aitqysy kelmese, qarap otyra beremız be degen şyǧar, kım bılsın, äiteuır şendı-şekpendıler ünsız qalmady. Aitylǧan alǧystardyŋ ışındegı qyzu talqyǧa tüsken bır alǧys türı bar.
Būl Bılım jäne ǧylym ministrınıŋ mūǧalımderge aitqan alǧysy boldy. Ministr Ashat Aimaǧambetovtıŋ ūstazdar qauymyna bıldırgen rizaşylyǧy, aitqan alǧysy sol ūstazdar tarapynan synǧa ūşyrady. Būl turaly mūǧalımder Facebook äleumettık jelısınde jazyp, özara pıkırtalas jürgızdı. «Ministrdıŋ mūnysy nesı? Merekenıŋ tarihi mänın bılmegenı me?» degen sūraq töŋıregınde bastalǧan pıkırtalastyŋ soŋy «meilı, alǧysty kımge aitsa da, artyq bolmas» degen şükırşılıkke şoǧyrlanypty.
Gülnar Jumaeva: «Bərımız de osyny tüsındıre almai özara qyrylysyp jatyrmyz.Negızı joǧarydaǧy lauazym ielerınıŋ özderı būl künnıŋ mənın maiystyryp alǧan- au.Tarihi maǧynasyn aşyp aitamyn dep bombalaudyŋ astynda qaldym, tıldep jatyrǧandar da jetkılıktı. Öte ökınıştı».
Syrym Qasenov: «Ökınbeŋız, sız bilıktıŋ, mänsäptıŋ bäigesıne kökelerınıŋ köldeneŋnen qosyp jıbergen, „vysşii obrazovaniesı” bar, toqym men ertoqymdy, aşamaidy ajyrata almaityn taqymy bos şabarmandarynyŋ sanasynan saŋylau ızdep üiretıp otyrsyz».
Bügın men bır memlekettık qyzmetkerdı tekserdım. Men salǧan qūttyqtaudan artyq qūttyqtau jıberdı, ol adam osy qūttyqtaudyŋ şyǧu tarihyn, maǧynasyn mındettı türde bılu kerek edı qyzmetıne bailanysty, ūǧyp otyrǧan joq.
Raisova Bahytkul: «Qazaq dese bärımız ketemız,bıraq öz qazaǧymyzdan būryn nege özgelerdı syilap,qūrmettei beremız?Būl da qan tobynda sirek kezdesetın auru şyǧar ä?»
Moldir Janbaeva: «Basqa basqa ol kısı tüsınedı! Alǧys aitu artyq etpeidı. Endı özge ūlt ökılderı Alǧys aitpai jatsa, qaitemız! Osy künı hotia by bır bırımızge qūrmet bıldıreiık!»
Sania Nusipali: «Mäsele olar alǧys aituynda emes. Bıldei bılım salasynyŋ bas ūstazy tarihi merekede bır tüiır tarihi mazmūn qospai alǧys aitqany....»
Janbolat Tusupov: «Negızı bügıngı kündı alǧys künı dep belgılegende onyŋ maqsaty bölek edı.ŪOS-nyŋ aldynda, soǧystyŋ alǧaşqy jyldarynda Keŋes ükımetınıŋ özge öŋırlerınen Qazaqstanǧa küştep zorlyqpen qonys audarylǧandardyŋ (deportasiia narodov)sol kezde olardy qūşaq jaia qarsy alyp, bır bidaidy bölıp jarty bidaidy jaryp jegen qazaq halqyna degen ystyq yqylasy bolatyn ... Janymyzǧa jaqyn jandarǧa künde rahmet aituǧa bolady ...»
Ainūr Sabyr: «Tarihi mänın tüsınse, synyp jetekşılerden janyn şyǧaryp, oquşylardyŋ alǧys jaudyrǧan videosyn sūramas edı. Elbasy o bastan solai degenmen, janyndaǧylar quǧyn-sürgındı saiasilandyrmaimyz degen jeleumen, qazaqtarǧa körıngenge "alǧys aitu" estafetasyn bastap bergen de...»
Aktoty Tazhikenovna: «Balam sabaq ötıp jatyr Kazahstan tarihyn, sonda balalar mūǧalımge alǧys aityp jatyr, sonda mūǧalım tüsındırse bolady ǧoi okuşyga būl kymder aitady, ne uşin aitady, kimge aitady. Raqmet balalar dep, sabaǧyn jalǧastyrdy, sonda mūǧalım tarihty bılmeime? Byldei gimnaziia mektep dep ataidy. Uiat eken.»
Raika Raihan: «Būl künnıŋ tarihyn bərı bıledı tüsınedı de Bıraq alǧys aityp jaqsy söz jaqsy rılek tılegende tūrǧan ne bar Qazırgı kezde adam jan jyluyn jaqsy sözden ızdemei me Kündelıktı küibeŋ tırşılıkte bır-bırıne aita almaǧan jaqsy sözderdı arnaiy osy künde aitsa nesı bar eş sökettıgı joq qoi».
P.S Äleumettık jelıde jazylǧan pıkırler saryny osyǧan saiady. Al sız qalai oilaisyz? Bıldei bır ministrdıŋ atauly künnıŋ tarihi mänıne toqtalmai, mūǧalımge alǧys aitqany qanşalyqty dūrys?
Mūqaş MŪRATŪLY,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.Ūqsas jaŋalyqtar
