Almatynyŋ jaily orta basqarmasy tender ötkızıp, megapoliste krematorii salatyn Mega Build Kazakhstan merdıgerın taŋdady. Nūr-sūltan bilıgı äzırge elordalyq krematoriige arnalǧan jobalau-smetalyq qūjattamany (JSQ) äzırleuşını ǧana taŋdady dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly Kursiv-Qazaqstanǧa sılteme jasap.
Memlekettık satyp alu portalynyŋ derekterıne säikes, Almaty bilıgı 2020 jylǧy 21 jeltoqsanda "Mega Build Kazakhstan" JŞS-men 1,47 mlrd teŋge somasyna krematorii salu şartyna qol qoidy. Qūjattar boiynşa jūmystar 2021 jyldyŋ 21 qyrküiegınde aiaqtaluy tiıs. Satyp alu bır közden tıkelei şart jasasu arqyly jürgızıldı.
Bır zaly jäne ekı peşı bar krematorii Almaty qalasynyŋ Alatau audanyndaǧy aqyn Sara köşesınıŋ soltüstıgınde, JEO-2 şyǧysynda ornalasqan patologoanatomiialyq biuro janynda salynady.
Qūryltaişysy Aidos Jurunov bolyp tabylatyn Mega Build Kazakhstan türlı maqsattaǧy obektılerdı saluǧa mamandanǧan. Kompaniia saitynyŋ derekterıne qaraǧanda, Mega Build Kazakhstan merdıger retınde Almatyda bırneşe elitalyq tūrǧyn üi keşenderın, Tamos Education oqu ortalyǧyn, sondai – aq Aziialyq gaz qūbyryn jäne "Jetıgen-Qorǧas"temırjol jelısın saluǧa qatysty.
Būǧan deiın Almaty krematoriiınıŋ JSQ äzırleu tenderın "DNT Center Stroy"JŞS jeŋıp alǧan bolatyn. Şartqa säikes ol jūmysty bes ai ışınde, iaǧni 2020 jylǧy qazan aiynyŋ soŋyna deiın 44,5 mln teŋgege oryndauǧa tiıs edı. Osy kompaniia krematorii qūrylysynyŋ barysyna avtorlyq qadaǧalaudy jüzege asyratyn bolady. Būl qyzmetter biudjetke 15 mln teŋgege tüsedı.
Nūr-Sūltanda krematoriidı kım salatyny äzırge belgısız. 2020 jyldyŋ jeltoqsan aiynyŋ basynda elordalyq qūrylys basqarmasy "biologiialyq jäne medisinalyq qaldyqtary bar patologoanatomiialyq biuronyŋ qūrylysy"nysany boiynşa jobalau-ızdestıru jūmystaryn jürgızuge şart jasasty. Qūjattarda kelısım-şart 099 "zirattarmen krematorii salu" biudjettık baǧdarlamasy boiynşa tırkeuge jatatyndyǧy aitylǧan.Jobalauşy – "injenerlık jobalau biurosy" JŞS-2021 jyldyŋ 28 aqpanyna deiın JSQ ūsynuǧa mındetteldı. JSQ äzırleu qūny 41,9 mln teŋgenı qūraidy. «Küiıp ketken» josparlar Qazaqstanda krematorii salu turaly daular 1980 jyldardan berı jalǧasyp keledı. 2003 jyly kremasiia jabdyqtaryn jetkızuşı cheh kompaniiasynyŋ ökılderımen kezdesude olar tıptı oŋtüstık astanaǧa ekı kremasiia peşın jetkızu turaly şeşım qabyldady, al biudjette krematorii saluǧa qarajat qarastyryldy. Bıraq joba keiınge qaldyryldy. Kelesı joly mäsele 2012 jyly köterıldı, bıraq sol kezde Almaty qūrylys basqarmasy Qazaqstanda krematoriilar dın ökılderınıŋ mūndai jerleu täsılınen bas tartuyna bailanysty eşqaşan salynbaitynyn habarlady. Degenmen, 2014 jyly "Speskombinat Speskombinat ritualnyh uslug" MKK ökılderı äkımdıktıŋ tapsyrysy boiynşa qūny $3 mln.tūratyn krematorii qūrylysynyŋ jobasyn daiyndady, bıraq sol kezde de joba toqtatyldy. Alaida, 2020 jylǧa arnalǧan respublikalyq biudjette bilık Almaty men Nūr-Sūltanda zirattary bar krematoriiler saluǧa tiısınşe 1,74 mlrd teŋge jäne 1,48 mlrd teŋge nysanaly transfertterdı közdedı. Esterıŋızge sala keteiık, 2021 jyldyŋ 18 qaŋtarynda BAQ Almaty äkımdıgı jaily orta basqarmasynyŋ bastyǧy Sapar Nūraşevtıŋ ūstalǧany turaly aqparat taratqan bolatyn.
Tekserılmegen derekközderge sılteme jasai otyryp, şeneunıktıŋ Almatyda moduldık jūqpaly aurular auruhanasyn salu kezınde qarajat ūrlady (3,9 mlrd teŋge) dep küdıktengenı habarlanǧan. Sondai-aq, būl ıs boiynşa "BI-Industrial" JŞS direktory (BI Group kompaniialary Qazaqstan boiynşa 12 moduldık jūqpaly aurular auruhanasyn salumen ainalysqan) küdıktıden ötıp jatqany aityldy. QR Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl agenttıgı Nūraşev pen BI-Industrial direktorynyŋ ūstalǧanyn rastamady. BI Group holdingı öz qyzmetkerınıŋ ūstalǧany turaly aqparatty joqqa şyǧardy.Sonymen qatar, Almatynyŋ sybailas jemqorlyqqa qarsy qyzmetı moduldık jūqpaly aurular auruhanasyn salu kezınde ūrlyq turaly ıs QR QK 189-babynyŋ 2-bölıgı 4-tarmaǧy boiynşa 2021 jylǧy 16 qaŋtarda SDTBT-de tırkelgenın habarlady. Būǧan deiın" Kursiv " Almatynyŋ jaily qalalyq orta basqarmasy 2020 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa Qazaqstannyŋ memlekettık organdary arasynda jalpy somasy 230,8 mlrd teŋgege 652 şart jasalǧan kelısımşarttar somasy boiynşa köşbasşy bolǧanyn jazǧan bolatyn. Almatynyŋ jaily orta basqarmasy kelısım - şart jasasqan eŋ ırı jetkızuşılerdıŋ bırı-BI Group qūrylys kompaniiasy. Holding özınıŋ üş kompaniiasy arqyly Basqarmamen jalpy somasy 50 mlrd teŋgege 9 kelısımşart jasasty. Memlekettık qūrylymdarmen özara ıs - qimyl jasaǧan BI Group-tyŋ" qyzdary "- būl" KAZPACO "JŞS," BI-Industrial "JŞS jäne"BI Urban Construction" JŞS. Eŋ qymbat kelısımşart-Almaty qalasynyŋ Nauryzbai audanynda 300 tösek-orynǧa arnalǧan tez tūrǧyzylatyn moduldık auruhana salu. Merdıger KAZPACO boldy, kelısımşart somasy - 13,4 mlrd teŋge. Merdıger 2020 jyldyŋ qazan aiynyŋ basynda "Aport" SOO janyndaǧy Qalqaman şaǧyn audanyndaǧy osy jūqpaly aurular auruhanasyn tapsyrdy. "BI-Industrial" JŞS-men taǧy bır Almaty moduldık auruhanasynyŋ qūrylysyna 5,5 mlrd teŋgege kelısımşart jasaldy, bıraq Almaty qalasynyŋ Alatau audanynda. Merdıger nysandy 2020 jyldyŋ säuırınde tapsyrdy.
Saiyp kelgende, milliardtarǧa salynatyn mūndai krematorii nendei qajettılıkten tuyndady degen sūraq tuyndaidy? Qazaqstanda sanauly ǧana dın ökılderı baryn eskersek, mäiıttı örteudı qūp köretın adamdy tabu qiyn-aq. Soǧan qaramastan, el biudjetınen sonşama qarajat şyǧaryp, mäiıttı örteu ornyn saluǧa ūmtylyp otyrǧan kımder? Qoǧam tarapynan tuyndaǧan qarsylyqqa qaramastan salynǧaly jatqan krematorii aldaǧy uaqytta "mäiıttı örteuge mındetteitın" zaŋnyŋ şyǧuyna türtkı bolmasyna kepıldık te joq. Äitpese, örteitın mäiıt joq elde krematorii salu aqyldynyŋ ısı me? "Adyrna" ūlttyq portaly būǧan deiın krematorii taqyrybyn bırneşe ret köterıp, jazǧan-dy. Qoǧam tarapynan bolǧan qarsylyqty da osy sıltemelerge ötu arqyly oqyp bıle alasyz.
Orys tılınen audaryp, daiyndaǧan Mūqaş MŪHTARŪLY.
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.Ūqsas jaŋalyqtar
