Kóne tarıhymyzdyń zattaı deregi tarıh jáne sáýlet eskertkishteri bolyp tabylatyndyǵy sózsiz. Búgingi kúni bizge jetken eskertkishterdi zertteý, saqtaý, nasıhattaý eldigimizdiń aıǵaǵy bolmaq. Aqtóbe óńiri de tarıhtan syr sherter kıeli oryndardan kende emes. Solardyń biri – Dosshan ıshan meshiti.
HIH ǵasyrdyń 1815-1896 jyldary ómir súrgen Kishi júz piri, meshitter salyp bala oqytqan dinı qaıratker, halyqty ımandylyqqa ýaǵyzdaǵan, otyryqshylyqqa úıretken Dosjan Qashaqulynyń meshiti Aqtóbe oblysy Temir aýdany Shubarqudyq aýlynan 5 shaqyrym ońtústikte ornalasqan.
Zertteýshi Marat Qabıjanuly Dosjan haziret ákesi Qashaq Moldadan 14-15 jasyna deıin saýatyn ashyp, Orynbordaǵy «Hýsaınııa» medresesin bitirip, úsh jyl sondaǵy jastarǵa mýdarrıstik etip, Oıyldaǵy aýylyna kelip bala oqytqan» dep kórsetedi.
Kishi júz Tabyn rýynyń Qońyr tarmaǵynan. El aýzyndaǵy áńgimelerde «Doseke haziret» dep qurmetpen aıtylady. Óziniń dindarlyǵymen, aǵartýshylyǵymen, dinge negizdep halyqtyń basyn bir ortalyqqa biriktirýimen, dalalyq sáýlet ónerin damytýmen jáne qazaq shejiresiniń negizin jınaqtaýmen qazaq tarıhynda iz qaldyrdy. Ataq dańqy alty alashqa,tipti aq patshanyń ózine deıin jetken adam. Ol kóptegen meshitterdiń boı túzeýine muryndyq boldy, onyń tikeleı basshylyǵymen salynǵan Dońyztaýlyq Qarashyńdaǵy Qaınar meshitiniń, Oıyl ańǵaryndaǵy Shılisýlyq Ishan ata meshitteriniń mańyzy zor.
Dosjan ıshan Mekkege Nurfaıys ıshan jáne Jumaǵalı ıshanmen (keı derek boıynsha 1874 jyly Qunanbaı tobymen) birge qajylyq saparǵa barǵan. Dosjan Quran Kárimdi, Muqtasardy jatqa oqyp, Mekkeden 17 jasynda jas haziret degen atpen elge oralady. Dosjan ıshan Mekkege úsh ret baryp, Abaıdyń ákesi Qunanbaımen tanysyp, ekeýi birlesip Tákıe-qonaq úı saldyrǵan. Atalǵan qonaq úı Dosjan ıshan atyna jazylady.
Meshittiń uzyndyǵy shamamen 28 metr, eni 11 metr, bıiktigi 5 metr shamasynda. Meshit janyna kóshpeli qazaqtar qonystanyp, qazirgi Shubarqudyq ólkesinde alǵashqy otyryqshy qonys paıda bolǵan. Meshittiń alty bólmesi bar, terezeleri adam boıynan uzyn. Bólme ishinde eshqandaıda tireý joq. Terezesinde de birde bir qıyq beldik joq, kúmbez buranda túrinde jasalǵan. Kúmbez ústinde aıshyq turǵan, meshit ishi oıý órnekpen áshekeılengen, kúmbezden túsken jaryq, barlyq naqyshtaryn nurlandyryp turǵan. Meshit ishindegi aıat hadısteri qyzyl oıýmen boıalǵan. Meshittiń aldynda kire beris úı jáne azan aıtatyn munarasy bolǵan. Qazirgi tańda bul meshittiń tóbesi qulaǵan, qabyrǵalary ǵana tur. Bul meshitte kóptegen múrıtter qyzmet etip, kóptegen ıshandar, sopylar oqyp, bilim alyp elge qyzmet etti. Dosjan haziret óz meshitiniń kúnshyǵys betinde jerlengen. Basynda qulpytasy saqtalǵan. 2015 jyly Aqtóbe oblysynda týǵanyna 200 jyl tolýy keń kólemde atalyp ótti. Qazir Aqtóbe qalasynda Dosjan haziret atynda kóshe bar.
Bul eskertkishter ótkenniń keleshekke qaldyrǵan amanaty, ata-babalarymyzdyń úzilmeı kele jatqan salt-dástúrleriniń, týǵan jerge degen súıispenshiliktiń naqty kórinisi. Ulttyq qundylyqtarǵa qamqorlyq jasaý, olardyń qadir-qasıetin jalpy kópshilikke tanystyrý bárimizdiń paryzymyz.
