Adam būl dünieden o düniege köşken soŋ da artynda qalǧandar üşın atqaryluy kerek şarualar az emes. Basqa basqa iısı mūsylman üşın ölgen adamnyŋ artynda aŋyraǧan adamynyŋ bar joǧy da maŋyzdy sanalatyny şyndyq. Sodan bolsa kerek, «ölgende artynan jylaǧandar köp boldy» deitın tırınıŋ sözı salmaqty sanalady da. Mıne, däl osy problemany türkiialyq «Janazada jylau ūjymy» oŋtaily şeşedı eken dep jazady «Adyrna» ūlttyq portaly türıktıŋ dinibulten.com saityna sılteme jasap.
Adamy qaitys bolǧan otbasyǧa arnaiy şaqyrylyp, saǧattap jylaityn būl ūjymdy Oflu Äli atty azamat qūrypty. Aty aityp tūrǧanyndai, Ofludyŋ adamdary janazada jylap aqşa tabady. Būl ūjymda öz jaqynyn joǧaltqandai joqtau aityp, öksıp jylaityn 300 kısı jūmys ısteidı.
Oflu Äli būǧan deiın teledidarda «Reis'in Takası» atty baǧdarlamasymen jūrtty qyran topan külkıge qaryq qylǧan jürgızuşılık qyzmet atqarǧan. Al būl künderı bıldei bır mekemenıŋ tızgının ūstaǧan basşy. Mekemesı de anau-mynau emes, jylauyq adamdardan qūralǧan. Tılşılerdıŋ «janazaǧa qatysyp, jylap aqşa tabu» ideiasy qaidan keldı degen sūraǧyna Oflu bylai deidı:
«1985 jyly Süleimaniiada ötken bır janazaǧa qatystym. Sol jerde jer bauyrlap, aŋyrap, köz jasyn toqtata almai qaiǧyrǧan jıgıttı körıp: «Bauyrym, qaiǧyŋa ortaqpyn. Sabyrly bol» dep jūbata bastaǧam. Kenet, älgınde ǧana qaiǧydan ah ūryp, aŋyrap jatqan jıgıt maǧan būrylyp: «Aǧa, jūmysyma kedergı keltırme. Maǧan osy jylaǧanyma aqşa töleidı» dedı. Taŋǧaldym, ärine. Äitse de, osy sät basyma keremet ideia keldı. Osyndai jylauyqtardan qūralǧan mekeme aşamyn dep şeştım».
Ofludyŋ oiyna kelgen būl ideia ony adastyrmaǧan siiaqty. Būl künde milliondap tabys tabatyn mekemesı qaraly üidıŋ eŋ bırınşı sūranystaǧy ūjymyna ainalǧan. «Mäselen, jaqynyŋyz qaitys boldy delık. Bızdıŋ jylauyq 300 qyzmetker aitylǧan uaqytta jetıp barady. Elestete berıŋız. Üş jüz kısı üş jüz jerden eŋıregende, jaǧdai qalai bolatynyn. Barady da, sız qalai qalasaŋyz, solai jylap bastaidy. Bırde bır kelınşek habarlasyp, küieuınıŋ janazasyna şaqyrdy. Älgı äiel: «Makiiajym būzylady. Sondyqtan men köp jylai almaimyn. Adamdaryŋyz jylap bersın. Jylaǧanda da, olardy körgen jūrt menıŋ küieuımdı ǧajaiyp bır adam bolǧan dep oilasyn jäne tırı kezınde baǧasyn bılmedık dep ökınetındei bolsyn» dep tapsyrma berdı. Jylauyq qyzmetkerlerım öz ısıne kırıskenı sonşa, bırı şatyrda, endı bırı tereze tübınde, bırı qaqpanyŋ aldynda, bırı qaqpanyŋ janynda...älgıler küŋırenıp jylaǧanda, köşede ketıp bara jatqan jūrt köz jasyn toqtata almady», deidı Oflu Äli.
Ofludyŋ jylauyqtarynyŋ eŋ erekşe ssenariiı tabytty qūşaqtap jylau bolyp tabylady eken. Qaitys bolǧan adam jatqan tabytqa etpettei jatyp alyp, yşqyna jylaǧan adamdy körgen basqalarynyŋ qandai küige tüsetının oilai berıŋız. Jylauyqtar otriadynyŋ basşysynyŋ sözıne qaraǧanda, adamdy tırı kezınde qol jetkızbei jylatatyn da aqşa, adam ölgen soŋ da aŋyratyp tūryp jylatatyn da tek aqşa eken. Aitsa, aitqandai. Adam balasy aqşa üşın ömır sürıp, aqşa tabu üşın ǧana jer planetasyn mekendeitını şyndyq qoi. Türkiiadaǧy janazaǧa qatysuşy jylauyqtar Qazaqstanǧa kelse, özderınıŋ «keremet ssenariilerınıŋ» jolda qalaryn bılmese kerek. Öitkenı bızdıŋ elde de joqtaudy özınıŋ tuǧan äkesıne arnaǧandai aityp aŋyraityn ärtıster jeterlık.
Oflu Äli «eşkımdı bızdıŋ ūjymǧa mūqtaj etpesın» deidı. İä, eşkımdı Älidıŋ de, basqanyŋ da jylauyq qyzmetkerıne mūqtaj etkıze körmesın. Al eŋ bastysy, aqşa üşın tırı adamdy jylatpasyn dep tıleiık.
Rauana DİMAŞQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
Ūqsas jaŋalyqtar
