Stýdenttik jas (18-25) adam ómiriniń erekshe bir kezeńi. Onyń ereksheliginiń ózi tulǵa damýynyń jalpy mánine jáne negizgi zańdylyqtaryna saı 18-den 25-ke deıingi jas aralyǵy adamnyń kemeldený kezeńinde.
Stýdentter-joǵarǵy oqý oryndarynda uıymdasqan, biriktirilgen ózindik ereksheligi bar jastar qaýymdastyǵy, erekshe áleýmettik top. Áleýmettik psıhologııalyq turǵydan stýdentter halyqtyń ózge toptarymen salystyrǵanda bilim deńgeıiniń, mádenıet muralaryn paıdalanýdaǵy belsendiligimen jáne tanymdyq deńgeıiniń joǵarlylyǵymen erekshelenedi. Jeke istestik barysynda stýdent belsendi, ózdiginen óz isin uıymdastyra alatyn, pedagogıkalyq qarym-qatynas sýbektisi retinde qarastyrylady. Oǵan tanymdyq jáne belgili bir kásibı baǵyttalǵan mindetterdi sheshýi, qarym-qatynastyq belsendilik erekshelikteri tán. Stýdentter úshin negizgi oqý formasy tańbaly kontekstik bolyp tabylady.
Áleýmettik psıhologııalyq turǵydan stýdentter halyqtyń ózge toptarymen salystyrǵanda bilim deńgeıiniń, mádenıet muralaryn paıdalanýdaǵy belsendiligimen jáne tanymdyq deńgeıiniń joǵarlylyǵymen erekshelenedi. Sonymen qatar stýdentter ıntellektýaldy jáne áleýmetti tolysýy úılesken, áleýmettik belsendiligi óte joǵary top bolyp sıpattalady. Stýdentterdiń osy erekshelikteriniń negizi muǵalimniń ár stýdentke seriktesi tárizdi, tartymdy tulǵa retinde qarap, onda pedagogıkalyq qarym-qatynasty ornata bilýinde.Jeke istestik barysynda stýdent belsendi, ózdiginen óz isin uıymdastyra alatyn, pedagogıkalyq qarym-qatynas sýbektisi retinde qarastyrylady. Oǵan tanymdyq jáne belgili bir kásibı baǵyttalǵan mindetterdi sheshýi, qarym-qatynastyq belsendilik erekshelikteri tán. Stýdentter úshin negizgi oqý formasy tańbaly kontekstik bolyp tabylady.
Adam ómiriniń osy kezeńdegi damýy, belgili bir ekonomıkalyq táýelsizdiktiń qalyptasýymen ata-ana úıinen bólinip jeke otbasyn qurýymen sıpattalatyn stýdent úshin, áleýmettik-psıhologııalyq zor mańyzy bar.
Stýdenttik kezeń adamnyń jan-jaqty jetilip tulǵa retinde qalyptasýynyń negizgi kezeńi. Bul sporttyq rekordtar, mádenı tehnıkalyq jáne ǵylymı jetistikterge qol jetkizetin aıtýly shaq, adamnyń bolashaq maman retinde áleýmettik belsendiligi artatyn ıaǵnı joǵary mektep muǵalimderiniń stýdenttermen qarym-qatynasy erekshelenetin kezeń.
Sonymen stýdent tulǵasynyń qalyptasýynda oqytýshymen ózara durys qarym – qatynas úlken ról atqarady. Biraq keıde osy kúrdeli qarym – qatynasta qarama – qaıshylyqtar, kedergiler nátıjesindegi konflıktiler, tulǵaaralyq túsinispeýshilikter jıi týyndaıdy. Osy máseleni anyqtaý barysynda arnaıy júrgizilgen psıhologııalyq zertteýler stýdentter men oqytýshylar ózara qatynasynda emoıonaldy jáne tulǵaaralyq túsinispeýshilik turǵysynda árqıly kedergilerdiń bolatyndyǵyn anyqtady. árıne, mundaı máseleniń túpki sebepterin psıhologııalyq jaǵynan tereńirek zertteý tálim – tárbıe isindegi mańyzdy másele bolyp sanalady.
Jastyq áleýmettik qajettilikpen erekshelenedi. Bul jas kezinde qarym – qatynasta úlken belsendilik tanytady. Stýdent kezeńinde tulǵa sanasyz túrde top arasynda dostyq qarym – qatynas basqa tulǵamen ornatýǵa tyrysady. On segiz – jıyrma úsh jas aralyǵynda tulǵalyq jetilýdiń eń shyńy bolyp tabylady.Sondyqtan osy kezeńde tárbılenýshi jasqa psıhologııalyq kúsh jáne úlkender tarapynan qoldaý qajet.
Arýjan Abdirahman
