Álemde talaı qyzyq bar. Endeshe álemdegi tańǵajaıyp ózen-kólderge onlaın saıahat jasap kóreıik...
1. Kelımýtý janartaýyndaǵy kólder, Indonezııa
Kelımýtý – Indonezııanyń Flores aralynyń ortalyǵynda ornalasqan ulttyq park aýmaǵyndaǵy áıgili janartaý. Kelımýtý janartaýy 1968 jyly sońǵy ret oıanǵan. Bıiktigi 1639 metr bolatyn janartaýdyń joǵarǵy jaǵynda naǵyz tabıǵı ǵajaıyp – túrli tústi úsh krater kóli bar. Kelımýtýdyń sońǵy atqylaýy kezinde usaq oıpattar paıda bolǵan. Ýaqyt óte kele atmosferalyq jaýyn-shashynnyń áserinen osyndaı tańǵajaıyp kórinisti baıqap otyrmyz. Bir-birine jaqyn ornalasqan erekshe toǵandar mezgil saıyn kógildir tústen jasyl, qyzyl, qońyr nemese qaraǵa deıin ózgerip otyrady.
2. Tańerteńgilik Dańq kóli
Tańerteńgilik Dańq kóli – AQSh-taǵy Ielloýston saıabaǵyndaǵy geotermaldy bulaq. Bul ataý óziniń pishinine baılanysty 1883 jyly qoıylǵan. Mundaı ataýdy saıabaqtyń bas kúzetshisiniń kómekshisi Charlz Makgoýenniń áıeli qoıǵan. Onyń áıeli kóldiń AQSh-taǵy "tańerteńgilik dańq" nemese "tańerteńgi jaryq" dep atalatyn vıýnk gúline uqsastyǵyn atap ótken. 1889 jyldan bastap bul ataýdy saıabaqtyń qyzmetshileri men kelýshileri kúndelikti ómirde qoldana bastady.
Tabıǵı tústerdiń mundaı úılesimdiligi jıi kezdese bermeıdi. Bir kezderi bulaqtaǵy sý ashyq tústi bolǵan. Biraq ýaqyt óte kele kóptegen týrıster ony monetalarmen jáne basqa da qoqystarmen jaýyp tastady. Bulaı etý olarǵa baqyt ákeledi dep oılaıdy. Alaıda mundaı senimniń nátıjesi sýdyń birkelki jylynbaýyna ákeldi. Sonymen qatar geızerdiń shetine sary tús beretin mıkroorganızmder de paıda bolǵan.
3. Plıtvı kólderi
Horvatııada ornalasqan Plıtvı kólderi – bir-birimen sarqyramalar arqyly baılanysqan kók-jasyl tústi 16 kól. Olardyń barlyǵy bir-birimen tabıǵattyń ózi jasaǵan bógettermen bólingen. Olardyń ishindegi eń bıigi – 70 metr. Bul jerlerdiń qonaqtary úshin úsh jaıly qonaq úı salynǵan jáne arnaıy ekskýrsııalar ótkiziledi. Biraz ýaqyt demalatyn kelýshiler bul jerlerde shatyrda tura alady. Plıtvı kólderiniń keremet sulýlyǵyn tamashalap, týrıstik marshrýttar men jaıaý joldarmen birneshe saǵat júre de alasyz.
4. Hıller Kóli, Avstralııa
Kól evkalıpt aǵashtary ornalasqan ormanmen qorshalǵan, al muhıttan ony jerdiń tar jolaǵy bólip jatyr. Biraq, kóldiń basty ereksheligi – qyzǵylttyǵynda. Sýdyń mundaı erekshe túsiniń paıda bolý sebebi áli de anyqtalmaǵan. Munyń sebebi baldyrlarmen baılanysty dep boljanǵanymen, alaıda ol dáleldengen joq. Esesine bul jóninde mynadaı ádemi ańyz bar. Jaralanǵan, biraq apattan tiri qalǵan teńizshi elsiz aralǵa tap bolady. Jaraqattanyp ári ashtyqtan zardap shekken ol aspanǵa qarap jalbarynyp, myna azaptan qutqarýyn surady. Qumyraǵa sút pen qan quıyp ákele jatqan adam ormannan shyqqansha ol jalynýyn doǵarmady. Ormannan shyqqan beıtanys adam olardy kólge quıyp, qyzǵylt túske boıaıdy. Teńizshi qyzǵylt sýǵa batyp, aýyrsyný men ashtyqtan qutyldy. Máńgi...
5. Loh Ness Kóli, Ulybrıtanııa
Loh Ness – Shotlandııanyń taýly jerlerindegi tereń kól, ańyz boıynsha munda sıqyrshy turǵan. Tarıhı derekter boıynsha ol kesirtkege uqsaıtyn bolǵan. Kýágerlerdiń biri ony bylaı sıpattady: uzyndyǵy 40 fýt, 4 fın, denesi kishkentaı túınektermen sozylǵan. Loh Ness qubyjyǵyn kórgen adamdar óte kóp. Osymen baılanysty úsh myńdaı oqıǵa tirkelgen. Tipti, sýret jáne beınebaıandar da bar. Alaıda negizi máseleniń biri, kólde qazirgi ýaqytta bul qubyjyq meken ete me, joq pa degen suraqtyń týyndaýy bolyp tur.
"Álem ǵajaıyptary" tobynan jınaqtap, aýdarǵan Jansaıa Sman,
"Adyrna" ulttyq portaly
