Qyrǧyzstannyŋ Ädılet ministrlıgı joldyŋ jürıs bölıgınde qaiyr sūraǧandarǧa aiyppūl jäne özge de jauapkerşılık şaralaryn engızudı közdeitın zaŋ jobasyn daiyndady. Qūjat qoǧamdyq talqylauǧa şyǧaryldy, dep habarlaidy "Adyrna".
Işkı ıster ministrlıgınıŋ derekterıne süiensek, qaiyrşylyq mäselesı, äsırese Bışkek pen Oş qalalarynda, jyldan jylǧa ūlǧaiyp, tūraqty ösım körsetıp otyr. Qaiyrşylyqpen ainalysatyn adamdardyŋ sany jyl saiyn köbeiıp keledı. Oş qalasynda osy ıspen ainalysatyn şetel azamattarynyŋ jäne azamattyǧy joq adamdardyŋ ülesı aitarlyqtai joǧary.
«Qaiyrşylyqtyŋ taraluyna käsıbi daǧdylardy, fizikalyq nemese ziiatkerlık eŋbektı qajet etpeitın oŋai tabys tabu mümkındıgı sebep bolyp otyr. Ūsynylyp otyrǧan normalar barlyq qaiyrşylyqqa emes, tek jol boiynda qaiyr sūrau men adamdarǧa mazalatyp jabysa jüruge baǧyttalǧan. Şynymen mūqtaj, bıraq qoǧamdyq tärtıptı būzbaityn azamattar būl sanksiialardyŋ äserıne tüspeidı», - delıngen tüsındırme jazbada.
Qūjatta körsetılgendei, jolda jäne qoǧamdyq oryndarda qaiyrşylyq köptegen mäsele tudyrady:
- jol qozǧalysy qauıpsızdıgıne qauıp töndıredı;
- qalalardyŋ imidjı men turistık tartymdylyǧyn tömendetedı;
- qoǧamdyq tärtıptı būzady.
Bazarlarda, jerasty ötkelderınde, sauda ortalyqtarynyŋ janynda adamdarǧa jiı jabysyp, aqşa sūrau tūrǧyndardyŋ narazylyǧyn tudyrady.
Bastamaşylardyŋ aituynşa, qazırgı zaŋ normalary būl mäselenı janama türde ǧana qamtidy, al jürgızıletın reidter tūraqty nätije bermeidı.
«Äsırese mūndai qūqyq būzuşylyqtarǧa şetel azamattarynyŋ qatysuy alaŋdatady. Eger şetel azamaty aiyp salynǧannan keiın bır ai ışınde zaŋdy qaita būzsa, oǧan qataŋyraq jaza qoldanyluy tiıs. Būl – el zaŋdaryn jüielı türde elemeudıŋ belgısı. Sondai-aq qarttar, jüktı äielder, mümkındıgı şekteulı adamdar jäne psihikalyq auytquy bar tūlǧalardy qaiyrşylyqqa tartu erekşe alaŋdatady. Būl – olardyŋ qūqyqtaryn būzatyn qanau türı», – delıngen tüsındırme jazbada.
Osyǧan bailanysty Äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly kodekstıŋ 126-babyna jaŋa «Qaiyrşylyq» normasy engızu ūsynyldy:
- Joldyŋ jürıs bölıgınde qaiyr sūrau nemese qoǧamdyq orynda adamdarǧa jabysyp aqşa ne basqa materialdyq qūndylyq sūrau – 20-30 saǧat qoǧamdyq jūmysqa nemese 3 täulıkke deiın äkımşılık qamauǧa alu;
- Bır ai ışınde qaitalap būzsa – 30-40 saǧat qoǧamdyq jūmys nemese 3–5 täulıkke deiın qamau;
- Eger qaitalanǧan qūqyq būzuşylyqty şetel azamaty jasasa, ony elden şyǧaru (deportasiialau) közdeledı.
Sonymen qatar, jeke bap – «Qaiyrşylyqqa tartu» engızılmek:
- Qarttardy, jüktı äielderdı, mümkındıgı şekteulı adamdardy nemese psihikalyq dertke şaldyqqan tūlǧalardy qaiyrşylyqqa tartu – 200 eseptık körsetkış (20 myŋ som) mölşerınde aiyppūl;
- Eger būl ärekettı şetel azamaty bır ai ışınde qaita jasasa, ony da elden şyǧaru ūsynylady.
Ädılet ministrlıgı būl şaralar qoǧamdyq oryndardaǧy mazasyz ärı qauıptı qaiyrşylyqtyŋ aldyn aluǧa, osal toptardyŋ qūqyqtaryn qorǧauǧa jäne Qyrǧyzstan qalalaryndaǧy qoǧamdyq tärtıptı jaqsartuǧa kömektesedı dep sanaidy.
