Búgin Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı OI 3 tamyzdan bastap karantın qalaı jeńildeıtinin málimdedi. Mınıstr karantındi jeńildetý úshin sanıtarlyq-dezınfekııalyq rejım kúsheıtilip, maska taǵý jáne áleýmettik ara qashyqtyq talaptary saqtalýǵa tıis ekenin taǵy basa aıtty. Sonymen qatar qoǵamdyq kóliktiń jumysy ýaqyt pen jolaýshylar sanyn 50 paıyzǵa shekteı otyryp, maska, sanıtarlyq-dezınfekııalyq rejımdi saqtaýdy jáne kondýktorlardyń bolýyn mindetteý de osy karantın talaptarynyń qataryna kiredi. Alaıda Shymkenttegi osyǵan deıingi karantın talaptarynyń qalaı júzege asyrylǵanyna qarap, mınıstrdiń mynaý tapsyrmasy qalaı oryndalar eken degen suraqtyń qulaǵy qyltııady.
Shilde men tamyz aıy aralyǵynda elimizde karantın qaıta jarııalanǵany málim. Keıinirek 19 shildeden karantın talaptary qatańdatyldy. Sol kezde memlekettik bas sanıtar Aıjan ESMAǴAMBETOVA Almaty, Nursultan, Shymkent qalalaryndaǵy karantın talaptarynyń astyn syzyp turyp kórsetip, resmı qujatqa qol qoıdy da. Alaıda qujattaǵy karantın talaptary men shynaıy ómirdegi karantın birdeı oryndalyp jatyr ma? Shymkent qalasyndaǵy karantın jaǵdaıyndaǵy tirshilikpen arnaıy tanysyp, nazarlaryńyzǵa usynýdy jón kórdik.
Karantınniń eń negizgi talabynyń biri adamdardyń bir birinen ara qashyqtyǵyn saqtaý bolyp tabylady. Ókinishke qaraı, Shymkentte bul talapty oryndaý múmkin emes eken. Nege? Máselen, kún saıyn qalanyń ataqty «Qyrǵy bazary» tańǵy altydan jumysyn bastap, túski saǵat ekide aıaqtaıdy. Osy ýaqyt aralyǵynda bazarǵa arnaıy baryp, vırýs taratýdyń tóte jolyna kýá bolyp qaıtty. Satyp alýshylar tańǵy altyda barmasa da, saǵat tańǵy segizden bastap bazar mańy yǵy jyǵy adamǵa tolady.
Bazar jabylǵansha keregin alýǵa asyqqandar vırýstan qorǵanaıyq dep oılanýǵa bas qatyrmaıtyny sózsiz. Bári asyǵys. Bir birimen súıkelip ótip jatqan, ózara jaqynnan sóılesken adamdar. Eger aty jaman aýrýdyń taralýy ara qashyqtyqty saqtamaýdan, jaqynnan sóılesý barysynda adamnan bólinetin silekeı tamshylarynyn ekeni anyq bolsa, onda Shymkenttegi «Qyrǵy bazar» indet taratýdyń naǵyz oshaǵy emes pe?
Shymkenttik koronavırýstar shańqaı túste kóbeıe me?
Karantınniń kelesi talaby maskamen qorǵaný. Bul talaptyń da «Qyrǵy bazar» mańyda oryndalyp jatqany shamaly. Iegine ile salǵan maskasyn qajet kezde ǵana kóterip qoıatyn shymkenttikter úshin tal tús bolǵanda eń bastysy máselesi úılerine jetý ǵana. Bazardan keregin alǵan soń, keri qaıtýy úshin adamdar qajetti qoǵamdyq kóligine tura umtylady. Bir birimen ıyq tirese, qatty qystyrylyp avtobýsyna kirgen árbir adam karantın talabyn emes, úıine jetýdi ǵana oılaıdy.
Olaı etpese, taksısterdiń «tuzaǵyna» túsedi. Nege deısiz be? Óıtkeni shymkenttik karantın talaby boıynsha qoǵamdyq kólikter tańnan túske deıin, sosyn túsqaıta tórtten keshki segizge deıin ǵana júredi. Osy ýaqyt aralyǵynda óz avtobýsyńyzǵa otyryp úlgerseńiz, úlgerdińiz, úlgermeseńiz taksı toqtatasyz. Al taksı baǵasyn árkimniń qaltasy kótere bermeıdi.
Avtobýstar men gazel marshrýttaryndaǵy jaǵdaıdy aıtýdyń ózi artyq. Bárinde adam lyq toly. Iin tiresken jurttyń mynadaı aptap ystyqta, avtobýs ishinde maskasyn ıegine ile salatynyn eskersek, shymkenttik karantınniń bul úlgisine eriksiz bas shaıqaısyz. Kim kimdi aldaýda? Álde ońtústiktegi aǵaıyn vırýsty aldamaq pa? Bazardy túgel jaýyp, qoǵamdyq kólikti toqtatyp tastaý árıne, múmkin emes te bolar.
Alaıda bulaı kózboıaýshylyqqa salynǵansha, bazar jumysyn keshke deıin toqtatpaı, qoǵamdyq kólikterdi ýaqytyly júrgize berýge ne kedergi? Bir saǵatta bireýi keletin avtobýsqa jolaýshyny lyq toltyrǵansha, bálkim jıi jıi júrip turǵan avtobýsta za ǵana adamdy alyp júrse, ara qashyqtyqty saqtaý talaby da oryndalmas pa edi?
Jasyryn jasalyp jatqan jıyndar az emes
Aldaý degennen shyǵady, Shymkenttegi shaǵyn dúkender de saýdasyn toqtatpaýdyń erekshe tásilin oılap taýyp qoıypty. Dúkender negizinen keshki toǵyzdan keıin jabylýǵa tıis eken. Bylaı qarasańyz, shynymen de sol ýaqytta jabylady da. Alaıda keıbir dúkenderdiń esigin aqyryn ǵana úsh ret tyqyldatsańyz, túngi on bir, on ekide de sizge qyzmet kórsetýge daıyn. Indettiń órshýine de osylaı jasyryn jasaǵan áreketterimiz túrtki bolmady ma? Qalaı oılaısyz? Jasyrynyp jumys istedik, saýdany toqtatpadyq. Jasyrynyp toı jasadyq. Jasyrynyp janazaǵa jınaldyq. Aqyrynda ne boldy?
Al kıim keshekten bastap, tamaq, turmystyq zattaryn saýdalaıtyn «Qyrǵy bazardyń» ishindegi halyqtyń sapyrylysyn azsynsańyz, dál osy bazardyń syrtynda kıim de, tamaq ta, kókónis te satylyp jatyr. Tek túske deıin baryp úlgerýińiz kerek. Tústen keıin «shymkenttik vırýstar» óz qyzmetin bastaıdy ma, álde basqa sebebi bar ma, áıteýir qalanyń qaınaǵan tirshiligi keshke deıin azdap saıabyrsıdy. Karantınniń osyndaı shekteýlerin engizýge qalanyń bas sanıtary Ábdimanap Túlebaev pen qala ákimi Murat ÁITENOV ruqsat bergen be? Álde árkim ózimbilemge salyp, vırýspen kúrestiń osyndaı rejımin qoldanýda ma?
Jalpy elimizdiń bas sanıtary tarapynan bekitilgen karantın talaptary qandaı? Biz eń basty talaptardy ǵana tizip shyqtyq, olar: otbasylyq is sharalar, onyń ishinde toı, eske alý sııaqty jıyndar ótkizbeý; jabyq nysandaǵy azyq túlik nemese azyq túlikke jatpaıtyn taýar saýdalaıtyn bazarlardyń jumys isteýine tyıym salý; 65 jastan asqan azamattardyń ári beri júrýin jáne úsh adamnan kóp jınalýǵa shekteý qoıý; qoǵamdyq kólik qatynasyn shekteý; Bekitilgen qujatta osyndaı shekteýlerdiń Almaty, NurSultan jáne Shymkent qalalaryna tıesili ekeni anyq kórsetilgen. Olaı bolsa, Shymkenttegi biz kórgen nárseler neni bildiredi?
Otbasylyq is sharalar ótkizbeý Shymkent úshin múmkin emes bolsa kerek, kúni keshe ǵana qaladaǵy birneshe karantın talaptaryn saqtamaǵan oıynhanalar men meıramhanalar anyqtaldy. Bul týraly aqparat taratqan ERNUR.KZ. Shymkent qalasy Dýlatı kóshesi №122 úıde ornalasqan «Yqylas» kafesiniń, sondaı-aq 24 shilde saǵat 22:00-de Shymkent qalasynyń Bas memlekettik sanıtarlyq dárigeriniń №25 Qaýlysynda kórsetilgen talaptardy óreskel buzǵan Saıram kóshesiniń boıynda ornalasqan «KING HAÝS» ǵımaratyndaǵy kompıýterlik oıynhana jumys jasap turǵany anyqtalǵanyn habarlady.
Reıdtik shara barysynda dál osy Saıram kóshesi boıynda ornalasqan «Sultan» kafesiniń ishinde bir top azamattardyń tamaqtanyp otyrǵany anyqtalypty. Bul bir ǵana reıd kezindegi anyqtalǵany ekenin eskersek, ońtústik óńirde karantın shekteýlerin óz yńǵaıyna qaraı ózgertip, talaı dúnıeler jasyryn jasalyp jatqanyna kúmándanýdyń ózi artyq aý. Al eń bastysy, aldaǵy Qurban aıtta vırýstar bul óńirden úsh kúnge demalysqa basqa jaqqa kete turar ma eken, álde aıtshylaýdyń da belgili bir ýaqyty, erejesi bekitiledi me?
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
