Pedofilderdı ölım jazasyna kesudı qoldaisyz ba?

26.07.2020
10993
https://adyrna.kz/content/uploads/2020/07/adyr.png
Qazırgı taŋda pedofilizm taqyryby kün tärtıbındegı özektı mäselege ainalyp tūr. Alysqa barmai-aq keşegı Sätpaev qalasyndaǧy oqiǧa būl derttıŋ bızdıŋ qoǧamnyŋ qandai jerge deiın jetkenın körsetıp berdı. Osyǧan bailanysty "Adyrna" ūlttyq portaly "Pedofilderdı ölım jazasyna kesudı qoldaisyz ba?" degen taqyrypta saualnama jürgızdı.
Dulat İsabekov, jazuşy:
Qos qolymdy köterıp qoldaimyn. Ondai haiuandardy bız nege halyqtyŋ aqşasyna asyrauymyz kerek? Demokratiialyq elmız dep ölım jazasyn alyp tastap, älemge demokrat bolyp körınbei-aq qoiaiyq. Demokratiianyŋ ordasy sanalatyn Amerikada ölım jazasy bar. Al, būndai ekı aiaqty haiuandarǧa qoǧamnan oryn joq!
Abzal Qūspan, zaŋger:
Qandai da bır ölım jazasyna qarsymyn. Qarsy bolyp otyrǧanym pedofilderge janym aşyp otyrǧannan emes. Zaŋgerler ondai kategoriiamen oilamaimyz. Bızder qanşalyqty tiımdı, tiımsız degen tūrǧydan kelemız. Būl zaŋ pedofiliiany toqtata ma joq pa degen. Ölım jazasyn engızu arqyly pedofiliiany toqtatu būl mümkın emes närse. Pedofilder psihikalyq tūrǧydan emdeudı qajet etedı. Ekınşıden, būlarǧa himiialyq kastrasiia qoldanu kerek. Boldy. Damyǧan Europadaǧy köptegen memleketter himiialyq kastrasiiany qoldanatynyn da eskeru kerek. Ony qoldanǧan jaǧdaida da menıŋ ūsynysym, būrynda SSSR kezınde atu jazasy ükım şyqqannan keiın bır jyldan keiın oryndalatyn. Sol kezde SSSR-de üştık degen bolatyn, dereu ükım şyǧaryp, atyp tastaityn halyq jaularyn. Uaqyt öte kele sol halyq jaulary degenımız ūlttyŋ betke ūstar qaimaqtary bolyp şyqty. Bärı aqtaldy qazır. Keiın sol qatelıkten sabaq alyp, ükım şyqqannan keiın bır jyldan soŋ oryndalatyn boldy. Ondaǧy sebep sot qatelıgı degen bolady. Adami faktor ärine qatelesuı mümkın. Būndai qatelık Amerikada da oryn alyp jatady. Sol siiaqty himiialyq kastrasiiany da ükım şyqqannan keiın bır jyldan keiın oryndau kerek dep oilaimyn. Türmede 10-15 jyl otyryp şyqqannan keiın, himiialyq kastrasiiadan keiın qorşaǧan ortaǧa, qoǧamǧa, bala-şaǧaǧa eşqandai qauıptı bolmaidy. äitpese, ony qazır atyp tastaǧannan būndai qylmys sap tiylmaidy. Gumanizm degendı de esten şyǧarmauymyz kerek. Psihikalyq aurulardy emdegen siiaqty būndai adamdar da emdeuge zäru adamdar. Qazırgı eldıŋ şulap jatqany būl jai ǧana emosiia ǧoi. Ekı kün şulaidy, üş kün şulaidy, basylady. Būl qazaqtyŋ basyndaǧy ǧana elden erek qylmys emes, älemde körınıs tauyp jatqan qylmys. Jer jaralǧaly qylmys degen närse oryn alyp kele jatqanyn adamdar ūmytyp ketedı. Adam Ata men Haua Ananyŋ ūly Abyl men Qybyl bırın-bırı öltırıp eŋ alǧaş adam öltıru degen qylmys sol kezden bolǧan. Qylmysty joiyp jıbere almaisyŋ. Qylmysty minimumǧa azaituǧa bolady.
Jürsın Erman, aqyn:
Eŋ qatal jazaǧa laiyq. Zaŋ jūmsaq. Bızdıŋ elde joqqa tän osyndai pälenı qūrtu üşın ölım jazasyn engızse bolar edı.
Bauyrjan Azanov, zaŋger:

Qoldamaimyn.

Adal, täuelsız, beitarap tergeu men sot talqylauy qajet. Būl negız, ırgetas, sement. Qalǧannyŋ bärı tek osy aksiomaǧa negızdelgen.
Berık Düisenbai, jurnalist:
Adam qūqyqtary men bostandyqtary qaǧidattary qataŋ saqtaluy tiıs. Olardy öltırgennen məsele şeşılmeidı. Emdeu kerek. Sosyn emdelıp şyqqan eks-pedofil atalǧan problemaǧa qarsy kürestıŋ tuyn köterıp şyǧuy kerek. Jezökşeler men naşaqorlardyŋ täjıribesı siiaqty.
Aigül Orynbek, zaŋger:


Qoǧam qūqyqtyq qözqarastan alşaqtap barady.

Soŋǧy oqiǧalar eldegı qūqyqtyq közqarastan alşaqtap bara jatqanyn aşyq körsetıp otyr.
Halyqty jabaiy halge tüsırgen jemqorlyqqa batqan jüie!
Qūzyrly organdarǧa degen senımsızdık!
Zaŋy zaŋdy türde oryndalmaityn el ǧana osyndai jabaiy metodqa köşedı!

Sot pen qūzyrly organdar zaŋdy jūmys ıstemegen elde, halyq jazany özderı bergısı keledı.
Ol üşın halyqty kınäläp qajetı joq, oǧan jemqorlyq pen sybailastyq kınälı!
Ädıletsız sot pen, jemqorlyq pen sybailystyqqa batqan tergeu!
Köbınese bız polisiiany kınälaimyz, ıstı jauyp, qysqartatyn negızı prokuratura, al aqtau şeşımın şyǧaratyn sot bolyp tabylady!
Sottyŋ şeşımı şyqpai jatyp, “men ūttym şeşıp qoidyq”- dep aityp jürgen talai adamdardy kördım.
Ölım jazasyn zaŋǧa engızu üşın, sot pen tergeu jüiesı sybailasqan jemqorlyqtan taza bolu kerek!
Jemqorlyq pen sybailastyq örşıp tūrǧan elde “ölım jazasyn” engızu, öte qiyn jäne oilanyp qabyldaityn şeşım. Özım pedefilderge “Ölım jazasyn” beruge qarsy emespın, ol üşın qoǧam aldynda jürgen zaŋgerler bırlesıp jūmys ısteu kerek. Halyqpen zaŋ jobasyn aşyq talqylau kerek, sol kezde ǧana bız bır nätijege jetemız.

Redaksiiadan: Sız qalai oilaisyz Oqyrman?Oŋǧar Qabden, 
"Adyrna" ūlttyq portaly