Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Saparhan Kesikbaıuly Omarovtyń nazaryna!
«Kók shyqqanǵa bir qýanyp, shóp shyqqanǵa bir qýanyp» dep óleńdetsek te, kók shyqqanǵa da, shóp shyqqanǵa da qýana almaı otyrmyz. Sebebi bir ǵana eldi mekende emes, Qazaqstannyń túkpir-túkpirindegi shóp baǵasy sharyqtap tur. Quddy bir «aýyldy hám aýylsharýashylyǵyn quldyratý» baǵdarlamasy qarqyndy túrde júzege asyp jatqandaı, birinshi oryndaǵy bir býma shóptiń baǵasy Aqtaýda 1500, Jambyl oblysynda 1000, Mańǵystaýda 800, Qyzylordada 700 teńgeniń aınalysynda eken. Al ekinshi, úshinshi oryndaǵy shóp baǵalary budan eki ese bolmasa, kemı túseıin demeıdi. Bul baǵany estip, ishterine ý túsip ketkendeı kúı keshken sharýalardyń basym kópshiligi jappaı maldaryn satýǵa kóshken. Alaıda karantınge baılanysty úı-úıde satylyp jatqan mal quny da máz emes. Amal ne, alda kúz kele jatyr. Al kúzde bala-shaǵanyń joǵyn túgendep, oqýǵa jiberý kerek.. Máselen, ábden baptalǵan, tuqymy myqty, semiz tanalardyń Jambyl oblysyndaǵy ortasha baǵasy 140-160 myń teńge aralyǵynda satylatyn kórinedi. «Bul baǵa mal bazarlary ashylǵanda 100 myń teńgege deıin tómendeýi múmkin» deıdi alyp-satarlar. Qysqasy, tańdary mal men atyp, túnderi tórt túlikpen batatyn aýyl turǵyndary qymbatshylyqty qaltasy kótermegendikten, ne maldaryn mardymdy baǵaǵa ótkize almaǵandyqtan tórt-túliktiń jemine qalyń qatyrma qaǵaz aralastyryp berýge májbúr. Osylaısha, qoldaryńdaǵy az ǵana jem-shóbi taýsylǵanda, aýyl turǵyndary jut kele me dep qorqatyn kórinedi. Sonymen, aǵymdaǵy jaǵdaıdy baǵamdaı kele, «mal azyǵy nege aspandap ketti?» degen suraqqa biz de jaýap izdep kórdik.
Sóıtsek, saýalnama júrgizilgen respondentterdiń 40 %-y «Aýyldyń baı-baǵlandary, sharýa qojalyqtarynyń ıaǵnı shóp ósirýshilerdiń jerlerin tartyp alyp, daıyn shópti qymbatqa satyp jatyr» dep jaýap berdi.
Al 30 %-y «Benzın baǵasy kóterilgennen» dep topshylap otyr. 10 %-y «Jaýyn-shashynnyń az túsýine baılanysty oblystyń keı óńirlerinde shóptiń shyǵymy tómen» dese, 15 %-y «Shabyndyq jerlerdiń azdyǵynan»-, deıdi. Tek 5%-y ǵana «Bárine kináli karantın» desedi. Qysqasy, shóp baǵasy jyldaǵydan 3 esege biraq kóterilgen. Al endi 5 buqasy, 3 tanasy, 2 sıyry, jıyny 10 maly ǵana bar úıdiń jaǵdaıyna úńilip kórelik. Bir qojalyqtyń baǵymyndaǵy maldy qystan aman alyp shyǵýǵa kem degende 1000 túk shóp kerek. Al ony Aqtaýdyń baǵasymen aspandatpaı-aq, Jambyldyń 1000 teńgelik shóbimen eseptep kórsek, tup-týra 1 mıllıon shyǵa keledi. Endi ózińiz oılanyp kórińizshi, «jaqsy» degen tananyń ózi 140 myńnan satylsa, úıdegi 10 maldy biraq eseptep, álgi shópke dep jınaǵan 1 mıllıonymyzdy áýpirimdep júrip, shyǵaryp alady ekenbiz. Alaıda bul bir qysqa ǵana arnalǵan esep. Sonda mal baǵasy qalaı tartsańda, óz-óziń aqtamaıyn dep tur. Buǵan joǵarydaǵylar «shoshqa turǵanda jylqy etiniń ózi túkke turǵysyz bolyp qaldy, sıyr degen ne táıiri» dep nemquraılylyqpen qolyn bir siltemegen shyǵar dep úmittenemiz. Ne dese de ejelden kele jatqan ata-kásibimizden joǵarydaǵylar tarapynan baqylaýdyń azdyǵynan aıyrylyp qalsaq, qazaqtyǵymyzdan aıyrylǵanymyzben teń bolary sózsiz. Sondyqtan laıym shóp kó-ó-ó-óp bolǵaı!
(Sýret ashyq ınternet kózinen alyndy)
Aqgúl AIDARBEKOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly
