«Rýhanı Jańǵyrý» baǵdarlamasy Memleket basshysynyń 2017 jylǵy 12 sáýirde jarııalanǵan «Bolashaqqa kózqaras: qoǵamdyq sanany jańǵyrtý» maqalasynyń erejeleri negizinde ázirlendi. Onda jańa tarıhı kezeńdegi ulttyń basty maqsaty aıqyndalǵan: rýhanı jáne mádenı qundylyqtardy saqtaý jáne arttyrý, álemniń damyǵan 30 eliniń qataryna kirý. Baǵdarlamada osy maqsattarǵa jetýge baǵyttalǵan birneshe joba qarastyrylǵan.
Qazaq tilin latyn grafıkasyna kezeń-kezeńmen kóshirý jobasy tildiń damýyna jańa serpin berip, ony álemge kiriktirýge, azamattardy tildi ıgerýge qyzyǵýshylyq pen yntalandyrýǵa arnalǵan. Latyn grafıkasyna tolyq kóshý 2025 jylǵa josparlanǵan: budan bylaı barlyq jazbasha sóıleý - baspa basylymdaryndaǵy jarııalanymdardan bastap keńse jumysyna deıin - latyn tilinde ótedi. Buǵan deıin halyq áli de kırıll alfavıtin qoldana alatyn ótpeli kezeń men beıimdelý qarastyrylǵan.
Óz sózinde Ǵanı Nyǵımetov búginde qazaqstandyqtar Qazaqstan tarıhynda jańa kezeńniń bastalǵanyna kýá bolyp otyrǵandyǵyn atap ótti. Onyń biregeıligi Prezıdent jarııalaǵan modernızaııa proesiniń bir ýaqytta úsh baǵytta júzege asyrylatyndyǵynda: ekonomıkany modernızaııalaý, aýqymdy saıası modernızaııa men qoǵamdyq sanany jańǵyrtýdyń negizin qalaǵan konstıtýııalyq reforma.
Sonymen birge, ol bul eń kúrdeli jáne kúrdeli úshinshi sala ekenin atap ótti, óıtkeni qazaqstandyqtar buǵan deıin qoǵamdyq sanany jańǵyrtý sııaqty mindetke kezikken emes. Ol eldegi barlyq múmkin ózgeristerdiń ózegi, al alty joba onyń lokomotıvi bolyp tabylady.
Olardyń birinshisi - qazaq tilin latyn grafıkasyna kezeń-kezeńmen kóshirý jobasy. Joba tildiń damýyna jańa serpin berip, ony ǵalamdyq keńistikke kiriktirýge, azamattardy tildi ıgerýge qyzyǵýshylyq pen yntalandyrýǵa arnalǵan.
Ekinshi joba - «qazaq tilindegi 100 jańa oqýlyq». Onyń maqsaty - qazaqstandyq stýdentterge álemdegi eń jaqsy oqýlyqtardy qazaq tilinde oqýǵa múmkindik berý.
Úshinshi joba - «Týǵan jer», ony iske asyrý, birinshiden, adamnyń jermen, ol týyp ósken jermen baılanysyn nyǵaıtýǵa jáne óziniń kishkentaı otany úshin bilim men naqty kómek kórsetý arqyly nyǵaıtýǵa múmkindik beredi. Ekinshiden, elde qaıyrymdylyq mádenıetin damytý jáne ony memleket tarapynan ózara áleýmettik áreketter arqyly qoldaý. Úshinshiden, ǵylymı, bilim berý jáne ınfraqurylymdyq qoldaý - tarıhty, geografııany, týǵan ólkeniń nysandaryn zertteý, ony jaqsartý. Jalpy, bul tarıhı ólketaný jumystarynyń bastalǵandyǵyn bildiredi.
Tórtinshi joba - «Qazaqstannyń qasıetti geografııasy». Munda jumys mádenı jady, sımvoldyq, qasıetti jáne mádenı-tarıhı zattarǵa negizdelgen. Sonymen qatar, osy jobanyń obektileri týrıstik ındýstrııa úshin tartymdy oryn bolady.
«Jahandyq álemdegi zamanaýı qazaqstandyq mádenıet» jobasy aıasynda qazirgi ýaqytta qazaqstandyq mádenıettiń úzdik týyndylaryn álemdik qoǵamdastyqpen tanystyrý úshin jaǵdaılar jasalýda. Bul otandyq shyǵarmashylyq zııaly qaýym úshin úlken múmkindikter ashady.
«Qazaqstannyń 100 jańa tulǵasy» qorytyndy jobasy elimizdiń túkpir-túkpirindegi, ár túrli jastaǵy jáne ulttardaǵy qazaqstandyqtardyń ómiri týraly biledi, bul otandastarǵa úlgi bolady. Bul júzdegen jáne jańa bet-beıneler avatar men portretke aınalady.
Jahandanýdyń barlyq zamanaýı qaterleri men syn-qaterlerin eskere otyryp, qazaqstandyqtardyń rýhanı qundylyqtaryn jandandyrýǵa baǵyttalǵan «Rýhanı Jaǵyry» baǵdarlamasy álemdegi Qazaqstannyń básekege qabilettiligin arttyrýǵa, ulttyq biregeılikti saqtaýǵa, bilim mádenıeti men azamattar sanasynyń ashyqtyǵyn dáripteýge baǵyttalǵan. Bul qasıetter qazirgi qazaqstandyqtardyń basty baǵytyna aınalýy kerek.
Pleakova Gaýhar
Ál Farabı atyndaǵy QazUÝ Fılologııa jáne
álem tilderi fakýltetiniń 1 kýrs stýdenti.
Jetekshisi - F.Qozybaqova:
Ál Farabı atyndaǵy QazUÝ tarıh jáne
arheologııa, etnologııa fakýltetiniń
Qazaqstan tarıh kafedrasynyń professory.
