«Aq jol» Demokratiialyq partiiasy QR Ūlttyq bankınıŋ 2020 jylǧy 3 säuırdegı bazalyq mölşerlemenı 12%-dan 9,5%-ǧa deiın tömendetu turaly şeşımın qoldaidy. Būl şeşım qazırgı daǧdarys jaǧdaiynda eldıŋ äleumettık-ekonomikalyq ahualyna oŋ yqpal etedı dep sanaimyz.
Esterıŋızge sala keteiık, «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy osydan üş apta būryn, iaǧni 2020 jylǧy 11 nauryzdaǧy deputattyq saualynda Ūlttyq banktıŋ aldyndaǧy, 10 nauryzdaǧy bank mölşerlemesın 9,25%-dan 12%-ǧa deiın kürt köteru turaly şeşımın resmi synǧa alǧan edı. Bız būl şeşım- mölşerlemelerdı köteru ekonomikanyŋ ösuı kezınde qoldanylyp, al daǧdarys kezınde kerısınşe, nesielerdı arzandatu turaly kontrsikldyq tärtıbıne qaişy ekenın mälımdeme jasaǧan bolatynbyz. Damyǧan elderdıŋ ortalyq bankterı kerısınşe tiıstı indikatorlardy edäuır tömendetkenı tegın emes, al, AQŞ-tyŋ Federaldyq Rezervtık Qory özınıŋ mölşerlemelerın tıptı 0%-ǧa tömendettı.
Öz saualymyzda, bız sondai-aq QR Ūlttyq bankınıŋ mölşerlemelerdı köteruı jäne ekınşı deŋgeidegı bankterde nesieler boiynşa paiyzdyŋ ösuı otandyq öndırıske tiımsız ekenın jäne Qazaqstan ışkı naryǧynyŋ importqa täueldılıgı küşeietının aitqan bolatynbyz. «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy azyq-tülık pen jalpy halyqtyq tūtynu tauarlaryn öndıruşılerge arzan ärı ūzaqmerzımdı nesieler beruge, öndırıstık emes jäne sybailastyq kedergılerdı joqqa şyǧaruǧa şaqyrdy. Alǧan soqqyny beitaraptandyru üşın bazalyq mölşerlemenı kem degende 5-7% deiın tömendetıp, negızgı tauarlar öndırısın nesielendırudı jandandyru, tūtynuşylyq nesielerdı ekı ese arzandatu, şaǧyn jäne orta biznes jūmysyn jäne onyŋ qyzmetkerlerınıŋ kırısterın qamtamasyz etu qajet dep sanaimyz.
Sonymen bırge, daǧdarystyŋ bas kezınde bazalyq mölşerlemenı köterude jıberılgen qatelıkter jaǧymsyz ekonomikalyq jäne äleumettık nätijelerge soqtyrdy. Daǧdarys bastalǧan ötken aida bırde-bır bank qiyn jaǧdaiǧa ūşyraǧan azamattar men şaǧyn jäne orta käsıpkerlıkten tölem öndıruden bas tartpady. Būl olardyŋ Ūltyq banktıŋ bazalyq mölşerlemelerdı bastapqy köteruın nesie saiasatyn qataitu belgısı dep qabyldaǧanyn aŋǧartady.
Qarjylyq naryqty retteu Agenttıgınıŋ jaqynda qaryz aluşylarǧa tıptı eskerılmegen qiyndyqtar kezınde tek tötenşe jaǧdai kezınde tölemderdı keiınge qaldyru (qaryzdardy bankter talabymen keiınnen öteu arqyly) şeşımın keşıktırılgen jäne jetkılıksız dep sanaimyz. Onda azamattar men käsıpkerlerdıŋ jappai zardap şekkenı eskerılmegen. Tötenşe jaǧdai ūlttyq deŋgeiınde engızıldı, koronavirustyŋ oşaqtaryn şekteu men joiudaǧy onyŋ tiımdılıgı kümänsız. Degenmen, däl osy jaǧdai ekonomikadaǧy küizelıske, şaruaşylyq bailanystardyŋ üzıluıne jäne ondaǧan myŋ azamattardyŋ jūmysynan aiyryluyna äkep soqty. Eger adamnyŋ aldynda otbasyn asyrau nemese bankke nesie töleu taŋdauy tūrsa, taŋdau qaisysy bolary aiqyn. Bıraq sodan keiın myŋdaǧan otbasylardyŋ jäne ekonomikaǧa qosqan ülesı 29% -dan astam jäne jūmyspen qamtuǧa 40% -dan asatyn şaǧyn jäne orta biznestıŋ ülken bölıgınıŋ joiylu qaupı bar. Memleket būnyŋ onnan bır bölıgın de joǧaltuǧa daiyn ba?
Sondyqtan, qiyn jaǧdaiǧa tap bolǧan qaryz aluşylar üşın tötenşe jaǧdailar kezınde nesie boiynşa tölemderdı tolyǧymen alyp tastau şaralaryn äzırleu qajet. Agenttık būny uaqyt sozbai, köp oilanbai bır ai būryn dereu jariialauy kerek edı. Bız ekınşı deŋgeidegı jetekşı bankter Ūlttyq banktıŋ bazalyq mölşerlemenı tömendetu turaly şeşımınen keiın, memlekettıŋ qatysuymen osyndai şeşımder qabyldauǧa daiyn ekendıkterın mälımdeuı dūrys bolar dep sanaimyz. Būl är banktıŋ sözben emes, ıs jüzınde öz klientterıne qoldau körsetuı bolatyn edı.
Däl osyndai bastamalar kommunaldyq jäne basqa da monopolisterden de şyǧu kerek. Ärine, būl bankter men monopolister üşın edäuır şyǧyn bolatyny belgılı. Bıraq tarazynyŋ ekınşı jaǧynda - on myŋdaǧan otandastarymyzdyŋ joqşylyqqa ūrynuy tūr. Būl qazırgı äleumettık-ekonomikalyq jaǧdaidyŋ basty mäselesı bolyp tabylatyn -qoǧamnyŋ bai jäne kedei toptarǧa bölınuınıŋ nätijesı.
Nesie jaǧdailarymen bırge, jergılıktı memlekettık organdardyŋ azamattarǧa memlekettık qoldauǧa bölıngen 42 500 teŋge mölşerdegı tölemderdı, azyq-tülıkke asa mūqtaj köpbalaly analar, mügedekter, qart adamdardy qamtamasyz etuge keş qimylyn körsettı. Äleumettık jelılerde azamattardyŋ narazylyǧy, ūzyn-sonar kezekke tūruy men memlekettık qyzmetşılerdıŋ kümıljıtıp aqtalulary turaly habarlamalar qaptap jür. Daǧdarys äleumettık qamtamasyz etu qyzmetterın, bılım beru, qarjy salalaryn sifrlandyru, şaǧyn jäne orta biznestı qoldau jäne taǧy basqa köptegen milliardtar jūmsalǧan memlekettık baǧdarlamalardy oryndauda ülken olqylyqtardyŋ bar ekenın anyq körsettı. Şeneunıkterdıŋ aitqandaryna kerısınşe, äleumettık tölemderdı resımdeu üşın resurstar bırneşe kün boiy köpşılık üşın qol jetımsız bolyp kettı. Äŋgıme qūjattardy toltyruda emes. Är saǧat qymbat bolǧan daǧdarys kezınde, biurokratiialyq jäne qatyp qalǧan ädıstemelerden arylu kerek. Adamdarǧa qysqa merzımde, bırer saǧat ışınde qarjylai kömek körsetudı, özderı jüre almaityn, kezekke tūra almaityn adamdardyŋ bärıne ünemı azyq-tülık taratudy qamtamasyz etu kerek. Alaiaqtardy keiın de anyqtap, jazalauǧa bolady; al mūqtajdardyŋ tızımın älı sozbai däiekteu, mysaly, bala kütımı boiynşa demalysta AÄK almaityn analardy qosu kerek siiaqty.
Qiynşyldyqtar tek bırlıkpen eŋserıledı. «Jalǧyzdyŋ ünı şyqpas, jaiaudyŋ şaŋy şyqpas» degendei, däl bügın halqymyz bırge jūdyryqtai jūmylyp, Tötenşe jaǧdai jönındegı Memlekettık komissiia nūsqaularyn, Ükımet tapsyrmalaryn oryndauy kerek. Elımız būl synaqty da abyroimen ötıp, al memlekettık organdar özderıne jüktelgen zor jauapkerşılıktı eŋseredı dep senemız.
Bıraq jaǧdai tūraqtanǧannan keiın naqty qaharmandardy - medisina men polisiia qyzmetkerlerın, volonterlerdı qūrmettep qana qoiu azdyq etetını anyq. Bızge atqarǧan jūmystardy taldap, qatelıkterden sabaq aluy jönınde ülken jūmys ötkızu qajet. Onyŋ ışınde, memlekettık basqaru jüiesınıŋ naqty tiımdılıgın baǧalap, saiasi özgerıster, qoǧam men parlamenttık instituttardyŋ rölın küşeitusız bolmaityny anyq. Sonyn ışınde - bailar men kedeilerdıŋ arasyndaǧy äleumettık alşaqtyqty azaitu, ädılettı memleket pen adal ekonomikany qūru siiaqty basym mındetterı tūr.
Qoryta aitqanda, «Aq jol» Ūlttyq banktıŋ bazalyq mölşerlemenı tömendetu turaly şeşımın qoldaidy, bıraq, ony jetkılıksız dep esepteidı.
Ūqsas jaŋalyqtar
