Osydan 140 jyl būryn, 1880 jyly Qaraǧandy oblysynda halyq aqyny, änşı-kompozitor, Qaz dauysty Qazybek bidıŋ ūrpaǧy Mädi BÄPİŪLY düniege keldı. Aqan serı, Bırjan sal, Baluan Şolaq, Ükılı Ybyrai siiaqty saŋlaqtarmen kezdesıp, önege alǧan. Jala jabylyp, abaqtyǧa tüsken. Türmede elın, jerın saǧynyp, ädıletsız zamanǧa nalyǧan Mädi «Qarakesek» änın şyǧardy.
Sol kezdegı üstem tap ökılderınıŋ "ūry" degen jalǧan jalasymen Atbasar, Qarqaraly, Semei, Omby türmelerınde bolady. Qamauda elın, jerın saǧynyp, ädıletsız zamanǧa nalyǧan Mödi özınıŋ ataqty "Qarakesek" änın şyǧarady.
1915 jyly Mädi türmeden qaşyp şyǧady. Būl kezde onyŋ änderı halyqqa tarap ketken edı. Mädi jönınde talai aŋyzdar da aityla bastaǧan. Atqamıner jandaişaptardan jasyrynyp, ūzaq uaqyt tuǧan jerge at ızın sala almaidy. "Şırkın-ai" änı osy kezde tuǧan.
1916 jyly ol elıne oralady. 1917 jyly bolys bileuşı Aitqoja Temırjanov Mädidı "jylqy ūrlady, türmeden qaşty" dep aiyptap, taǧy da türmege jöneltedı. Qazan töŋkerısın Mädi Qarqaraly abaqtysyŋda otyryp qarsy alady.
1918 jyly bostandyqqa şyǧady. Kompozitordyŋ halyq arasyna keŋ taraǧan ataqty "Mädi" änı osy keŋestık kezeŋmen bailanystyrylady. Keŋes ökımetı kezınde 1919 jyly Mädi Kolchakqa qarsy şaiqastarǧa qatysady. Aq gvardiiaşylardy Qarqaralydan quyp şyǧysymen, jaŋa ömırdı nyǧaituǧa kırısedı. Al keŋes qyzmetıne kırıp alǧan jaulary ony ebın tauyp öltırudı üiǧarady. 1921 jyldyŋ aqpan aiynda Mädi qaza tabady.
Ataqty änşı-kompozitor Mädi Bäpiūly öz şyǧarmalarynda bostandyqty, adam janynyŋ tereŋdıgın, qazaq halqynyŋ tamaşa dästürlerın jyrǧa qosady. Keŋ tynysty, saltanatty, şattyqqa toly onyŋ äŋderı künı bügınge deiın el auzynda. Olar operalardan, siiutalardan, kantatalardan tūraqty oryn aldy. Kompozitordyŋ taǧdyr-talaiynan tereŋ syr qozǧaityn Mädi Bäpiülynyŋ änderı talailardy tebırentumen keledı.
Onyŋ şyǧarmalary turaly Ahmet Jūbanov zertteu eŋbekterınde, Äljappar Äbışev «Naizaǧai», Äiıp Bektasov «Mädi» atty kıtaptarynda jazdy.
Aqyn 1921 jyly Qarqaralyda qaitys boldy.
https://youtu.be/Mof51ap_Pfw
Ūqsas jaŋalyqtar
