Qazaqstandaǵy Qytaıdyń Tótenshe jáne ókiletti elshisi Chjan Sıao AQSh Memlekettik hatshysy Maık Pompeonyń aıtqandaryna jaýap berdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
2020 jyly 2 aqpanda Pompeo jergilikti antıqytaı qozǵalysynyń ókilderimen kezdesti.
“Sondaı-aq ol Nur Sultan qalasynda arnaıy baspasóz máslıhatyn ótkizip, Shyńjańdaǵy mıllıondaǵan uıǵyrlar men qazaq musylmandaryn Qytaı túrmege qamap jatyr dep aıyptap, al qytaılyq jáne reseılik ınvestıııalar Qazaqstannyń egemendigi men eldiń uzaq merzimdi damý bolashaǵyna nuqsan keltiredi-mys dep málimdedi.
Qytaı-qazaq qatynastaryn buzý úshin Pompeo, tipti koronavırýstyq pnevmonııanyń jańa indetin de jeleý etýge tyrysty. Pompeonyń bulaı deıtinin kútkenbiz, negizi.
Osy jaǵynan alǵanda, Pompeonyń munysy Qytaıǵa qarsy taǵy bir negizsiz “qoıylymy” boldy. Ol ózin únemi menmen ustap, eski áýenine basyp, jańa eshnárse aıtpaıdy”, – dep jazdy elshi Facebook-tegi óziniń paraqshasynda.
Chjan Sıaonyń aıtýynsha, bul jaıt syrttaı óte kúlkili kórinedi.
“Qytaı mıllıon uıǵyrdy túrmege japty” degen aıypqa qatysty keletin bolsaq, bul faktiniń mán-jaıy baıaǵyda aıqyndalǵan: “Kóleńkeli aımaq” amerıkalyq táýelsiz jańalyqtar saıtynyń zertteýine sáıkes, “1 mıllıon” degen san tek segiz adamnan alynǵan jaýapty negizge alyp, qurylǵan. Munyń ózi kúlkili emes pe?
Shyn máninde, sońǵy 40 jyl ishinde Shyńjańdaǵy uıǵyr halqy 5,5 mıllıonnan 11 mıllıon adamǵa deıin ósti, bul Shyńjań halqynyń 46,8% quraıdy; Shyńjańda 25 myńnan astam meshit bar, bul AQSh, Ulybrıtanııa, Franııa jáne Germanııanyń qosyp alǵandaǵy ortasha eseppen ár 500 musylmanǵa bir meshit keledi degendi bildiredi, bul kóptegen musylman elderiniń ózinen kóp meshit.
Shyńjań týraly negizgi faktilerdi elemeı, Qytaıdy qaralaýdy jalǵastyra otyryp, Pompeo búkil álemge ózindik ıdeologııalyq kózqarastary men málimetti burmalaýshylyqtaryn ǵana kórsetti
Pompeonyń Qytaı men Reseıdiń ınvestıııalarynyń Qazaqstan úshin qaýipti ekendigi týraly aıyptaýlary da baryp turǵan jalǵan nárse, osylaısha olar geosaıası pıǵylyn ashyqtan-ashyq baıqatyp otyr: aımaqta dúrdarazdyqty órshitý jáne óz monopolııasyn ornatý. Bul tym menmendik emes pe”, – dep jazady ol.
Elshi Qytaıdyń salǵan ınvestıııalary Qazaqstan ekonomıkasynyń ındýstrıalandyrý men ınfraqurylymdarynyń qarqyndy damýyna yqpal etedi, sonymen qatar qazaqstandyqtar úshin jańa jumys oryndarynyń kóbeıýine túrtki bolady dep sanaıdy.
“Pompeo myrzaǵa mynandaı suraq qoıǵym keledi: Siz Qazaqstanda kem degende 1 shaqyrym jol tósedińiz be nemese Qazaqstanǵa kem degende bir kópir salyp berdińiz be?
Eger shynymen de qazaqstandyqtarǵa qamqor ekendigińiz ras bolsa, onda Qazaqstandaǵy tek eń paıdaly munaı ken oryndaryna nazar aýdaryp qoımaı, sonymen birge qazaqstandyq ónerkásip pen ınfraqurylymdarǵa ınvestıııa salǵanyńyz jón bolar edi.
Qytaıdan úlgi alyp, jergilikti ekonomıkaǵa naqty aqsha salýdy bastaýǵa batylyńyz jete me? Olaı ete almasańyz, qazaqstandyqtar úshin aıtqan barlyq sózderińiz tek ekijúzdilikke aınalady.
Pompeonyń tómendigi – búkil Jer sharynda qaýip tóndirip turǵan indetke qarsy Qytaı jantalasyp, barlyq kúshin jumsap kúresip jatqanda koronavırýstyń taralý taqyrybyn óz maqsatyna qoldanýy. Osylaısha, ol adamgershilikke jatpaıtyn áreketimen tym shekten shyǵyp ketti.
Qazirgi kezde jaǵdaı mynadaı: kóptegen elder indetke qarsy kúreste Qytaıǵa qoldaý bildirip, kómek kórsetti, al bul kezde Amerıka Qurama Shtattary qıyndyqtardy eńserý úshin kishigirim bolsyn lebizin de bildirmedi, kerisinshe, eń birinshi bolyp olar óz azamattaryn Ýhannan alyp shyqty, eń birinshi bolyp Qytaıǵa saparlaý qaýiptiligi máselesin kóterdi, tipti Aýǵanstan men Iraktyń deńgeıine deıin aparyp tastady jáne Beıjińdegi óz elshilikteriniń shtat sanyn qysqartqan birinshi el boldy.
Bul qadamdardyń motıvi – dúrbeleń týdyryp, senimsizdik týǵyzý. Biraq munyń bári beker. Qytaı bul indetpen kúresýge tolyqtaı senim men erik-jigermen kirisýde jáne ol úshin barlyq quraldar men resýrstar jetkilikti. Qys ta ótedi, kóktem de keledi.
Pompeo myrza, leksıkalyq ádetińizge nazar aýdaryńyz, 5000 jyldyq órkenıeti bar Qytaı elinde bylaı aıtady: “Ýaqyt bárin óz ornyna qoıady, eshnárse jazasyz qalmaıdy”, – dep aıaqtalady elshi jazbasy.
