AQSh-tyń eń iri ınvestıııalyq bankteriniń biri - Bank of America (BofA) sarapshylary «2020 jyldyń basynda Qazaqstanǵa teńgeni 30 paıyzǵa qunsyzdandyrýǵa týra keledi» dep málimdedi. Atalmysh bank sarapshylarynyń baıyptaýynsha, Qazaqstan mundaı áreketke eriksiz barady. «Eger olaı etpese bul eldi ekonomıkalyq turaqsyzdyq kútip tur» deıdi halyqaralyq sarapshylar.
Halyqaralyq sarapshylar alǵa tartyp otyrǵandaı, álemdik naryqtaǵy munaı baǵasynyń túsýi, Reseı rýbliniń shegine jete quldyraýy, Reseı men Qazaqstan arasyndaǵy saýda-sattyq baılanysynyń tómendeýi jáne saýda-sattyq baılanysynda baǵa tepe-teńdiginiń bolmaýy máseleni osyǵan ákelip tirep otyr. AQSh bankiniń joramalynsha, bizdiń ulttyq valıýtamyz bıylǵy jyldyń sońyna deıin qunsyzdanyp, elde bir dollar 420 teńgeden asyp ketýi ǵajap emes.
Al buǵan qatysty otandyq sarapshylarymyz, Ulttyq banktiń teńgeni qoldaýǵa qatysty saıasatyna baılanysty otandyq ekonomıst-sarapshylarymyzdyń birazy «teńgeni qoldaýda jalǵyz Ulttyq bank pen Úkimettiń saıasaty azdyq etedi. Álem boıynsha birqatar elderdiń valıýtasy túsip jatqanda biz teńgeni qashanǵa deıin tejep ustaı alar ekenbiz» degen oılaryn alǵa tartyp otyr.
Buǵan qatysty ekonomıka ǵylymynyń doktory, professor, Beısenbek Zııabekov,
«Qazir Ulttyq bank aqsha-nesıe saıasatyn retteı alyp otyr. Degenmen, devalvaııany boldyrý nemese boldyrmaý tek qana Ulttyq banktiń qolynda turǵan joq. Bilesiz, kórshiles Reseı rýbli kún saıyn qunsyzdanýda. Álemde shıkizat baǵasy túsýde. Álem boıynsha birqatar elderdiń ulttyq valıýtasy qunyn túsirdi. Osylaısha shıkizat baǵasy tómendep, eksporttan túsetin dollar kólemi shektelip otyrǵan kezde, teńgeniń baǵamyn tejep ustaý – bizdiń altyn-valıýta qorymyzǵa qaýip tóndiretin jaıt. Osy ýaqytqa deıin Ulttyq bank teńgeniń qunyn ustap turdy. Endi budan ári ustap turýǵa múmkindik te bolmaı qala ma dep oılaımyn. Óıtkeni álemdik ekonomıkalyq ahýaldyń qıyndaı túsetini barshaǵa belgili.Sondyqtan biz teńgeni ýaqytsha ǵana tejep ustap tura alamyz. Biz shıkizatqa táýeldi el bolǵandyqtan, shıkizat baǵasy túsken saıyn bizge keler túsimniń de azaıatyny málim. Al munyń arty ulttyq valıýtamyzdyń qunsyzdanýyna aparyp soqtyratyny daýsyz»,-dedi.
Jalpy, teńge baǵamyna qatysty qarjyger Arman Mýsınniń paıymdaýynsha, eger aldaǵy eki aıda álemdik naryqta munaı baǵamy 65 dollarǵa kóterilip, Reseı rýbli eńse tikter bolsa, sondaı-aq Qazaqstan naryǵynda rýbl 5,2 teńgeniń kólemine kóteriler bolsa, onda Ulttyq bank teńgeniń baǵamyn 380-388 teńgeniń aralyǵynda ustap tura alady.
«Biraq, kesheli beri halyqaralyq Ekonomıkalyq damý ortalyǵynyń sarapshylary munaı baǵasynyń arzandaýyna qatysty Reseıdiń 2020 jyly bıýdjet kólemi taǵy da de azaıatynyn, rýbldiń baǵamy taǵy da 20 paıyzǵa qunsyzdanýy múmkin ekenin qulaqqaǵys jasady. Mundaıda teńgeniń 30 paıyzǵa devalvaııalaýǵa týra keledi»,-deıdi qarjyger.
Bul rette ekonomıst-ǵalym Beısenbek Zııabekov:
«Reseıdiń Ortalyq bankine rýbldi tejep ustap turý arzanǵa soǵyp turǵan joq. Bizdiń ekonomıkamyz Reseıge baılanyp turǵandyqtan bul jerde Reseıdiń valıýtasynyń qunsyzdanýy bizge áser etpeıdi deýge negiz joq. Ázirge Ulttyq bank teńgeniń baǵamyn qalypty ustap tura alady. Biraq bul ýaqytsha qubylys. Bizdiń ekonomıkamyz tikeleı munaıdan túsetin túsimmen tolyǵyp otyrǵandyqtan bul jerde biz álemdik munaı baǵasyna qatysty, elge tartylyp jatqan ınvestıııalarǵa qatysty da boljam jasaǵanymyz abzal. Eger bolashaqta munaıdan túsetin túsim artsa teńge baǵamy da nyǵaımaq, túsim azaısa onda teńgeni devalvaııalaýǵa týra keledi. Bul endi barshaǵa belgili jaıt. Al qazir biz el ekonomıkasyn dollardan aryltýǵa, Ulttyq qordan qarjy bólip otandyq óndiristi qoldaýǵa, syrttan ınvestıııa tartýǵa kúsh salyp jatyrmyz. Eger munyń barlyǵy saýatty, oryndalsa, biz daǵdarystan utyp shyǵýymyz da múmkin. Sondyqtan qordan bólingen qarjyny qatań baqylaýda ustap, árbir salany qoldaýǵa beıil tanytqanymyz jón...
Qarlyǵash Zaryqhanqyzy,
"Adyrna" ulttyq portaly
