Sátti saıası transformaııa men tranzıtke senimdi kepildik joq.
Toqaevtyń saıası jáne ekonomıkalyq kýrsy: EroAzııalyq ekonomıkalyq Odaqtan alystap, Qytaımen, Batys elderimen jaqyndasý. Sebebi sońǵy bes -alty jylda Qazaqstanda da, Reseıde de , tipti Qytaıda da ekonomıkalyq turmystyq toqyraý kúsheıýde.
Reseı Qazaqstannyń Qytaımen jáne Batyspen jaqyndasýyna qarsy. Al Qazaqstannyń ekonomıkalyq ósimi 2015-2016 jyldary -1.0-1.2% boldy. Eki tarap - Reseı men Qazaqstan birese sút ónimderiniń , birese et ónimderiniń saýdasyn, birese kólik tasymal qatynasyn óz ara shektedi. Bul qaıshylyqtar maǵan túsiniksiz. Qytaımen araqatynas máz emes: Qytaıdyń Shyńjandaǵy qazaqty janshý saıasatyn qalaı túsindiremiz?
Biraq Toqaev Qazaqstanǵa demokratııalyq erkindik beremin, meılinshe qaıta qurý jasaımyn deıdi. Bul durys nıet delik, basqa jaǵdaıda ekonomıka men bıznes qozǵalmaıdy. Bul jaǵdaıdy Toqaev menen artyq biletin sııaqty. Biraq Toqaevtyń derbes saıası kýrsyn Nurekeń qoldamaı, tipti qarsy bolýy yqtımal. Tipti keri tartpa elıta men ısteblıshment Toqaevtyń reformalaryna qarsy bolar. Al Toqaevtyń óziniń mańaıyna quqyqtyq saıası, ekonomıkalyq reformatorlardyń toptasqanyń baıqamadym.
Toqaevtyń derbes saıası kýrsy óz kadrlaryn taǵaıyndaýdy kerek etedi. Sol kadrlar taǵaıyndalyp jatyr ma eken? Múmkin Toqaev avtorıtarlyq saıası modernızaııa jasamaq: maǵan bul aıqyn emes, bulyńǵyr. Toqaev tehnokrat emes eken. Múmkin Toqaevta avtorıtarlyq saıası jáne quqyqtyq ózgeristerge barý jáne sol proektini júzege asyrý naqty jospary men resýrstary bar shyǵar. Toqaev qazaq tilin qoldaý saıasatyn qolǵa almaq. Qazaq tilin qoldaý saıasaty saıası tehnologııalyq lıýstraııalyq jeleý men qural bola alady. Ulttyq popýlızm orysshyl jáne kommýnısshil eski elıtany shettetýge taptyrmas qural bolýy yqtımal.
Sonymen Pýtın Toqaevtyń Qytaı men AQSh-pen jaqyndasýyna qarsy. Pýtın Toqaevtyń qazaq tilin qoldaýyna da qarsy. Pýtınniń Ýkraınamen soǵysý sebebi men syltaýy "orys tiliniń shektelýi". Qazaqstannyń eki oblysynda qazaq úlesi tym tómen: Soltústik Qazaqstan oblysynda (31%) men Qostanaı oblysynda (36%), al Petropavl men Qostanaı qalalarynda -20%. Sondyqtan separatızm qaýpi joq emes.
Qazaq qaýymy Qazaqstannyń Qytaımen jaqyndasqanyn qalamaıdy eken. Bul buqaralyq psıhologııalyq faktor qazaqtyń úreıin ushyrady. Búginde qazaq óz elinde 70% jetti. Bul 1920-1926 jyldardan beri bolmaǵan jaǵdaı. Qazaqstannyń egemendik statýsy, áskeri bar, Reseıdiń bizge shabýyl jasaý yqtımaldyǵy tómen. Reseı eki soǵys ótkerdi.-Ýkraına men Sırııadaǵy soǵystarda pálendeı nátıjege jetken joq, esesine Batys elderiniń sankııalaryna ushyrady. Reseıge jańa tehnologııalar da kelmeıtin boldy.
Sonymen Toqaevqa sheginýge jol joq. Árıne Ulttyq qor qarjysyn qurylys sektory men jol ınfraqurylymyna jumsaı berý saıasaty uzaqqa aparmaıdy, egerde ishki jáne syrtqy ınvestıııalar ýaqytyly jumys jasamasa. Bızneske jaǵdaı jasaý úshin quqyqtyq saıası reformalar jasaý kerek. Ondaı reformalarǵa saıası jiger men komanda kerek. Saıası lıýstraııa jasamasa , ıaǵnı eski elıta men ısteblıshmentti qýmasa reforma pallıatıvke aınalady, ıaǵnı jalǵan jáne bos áreketke aınalady.
Toqaevtyń derbes saıası partııasy, tipti júz myńdaǵan jaqtastary bolmasa istiń bári bos. Qalaı bolǵanda da Toqaevtyń nıeti durys, ol polıglot- birneshe álem tilderiniń bilgiri, ıntellektýal dep aıtýǵa keletin tulǵa. Toqaev - korrýpıoner degendi estimeppin. Toqaev reformalarynyń sátti bolýyna kepildik bar ma? Bul suraqqa jaýap bere almaspyn.
"Adyrna" ulttyq portaly
