Búgin, 7 aqpan 1930 jylǵy Qazaqstannyń ońtústiginde bolǵan Sozaq kóterilisine 95 jyl toldy, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Kóterilistiń bastalýyna aýdanda mal-múlkinen aıyrylǵan kýlaktar men olardyń týystary úshin birneshe tutqyndar lageriniń ashylýy men musylmandar úshin qasıetti sanalatyn Oraza aıynda dinı ádet-ǵúryptardy oryndaǵandarǵa ókimet oryndarynyń aıyp salýy syltaý boldy. Bul 30 jyldardyń basyndaǵy neǵurlym iri kóterilisterdiń biri. Kóteriliske 5 myńdaı adam qatynasty. Sol ýaqyttaǵy derekter boıynsha bul okıǵalar «Keńes ókimetine qarsy kontrrevolıýııalyq qarýly kóterilis» retinde sıpattaldy. Keıinirek T. Rysqulovtyń I. Stalınge jazǵan hatynda atap kórsetilgenindeı, kúshtep ujymdastyrý dástúrli kóshpeli koǵamnyń birqatar erejelerin buzýmen qatar júrgizildi (qazaqtardy ıt terisi men jylqy kúıryǵyn tapsyrýǵa májbúr etti). Ómir saltyn bulaısha qorlaý koǵamdyq narazylyq pen qarsylyqtyń ósýine ákep soqty.
Aqpan aıynda Sozaktyń táńiregine 400-deı adam jınaldy. Bolys qyzmetin atqarýshy S. Sholakov han bolyp saılandy, ol óz basshylyǵymen kóterilisshilerdiń alǵashqy otrıadtaryn qurdy. Sozaq kóterilisi Syrdyń boıyndaǵy Túrkistannan Jańaqorǵanǵa deıingi aýmaqty qamtydy. Kóterilisti basý úshin Tashkentten jalpy sany 225 adam bolǵan birneshe áskerılendirilgen top jiberildi. Jazalaýshy otrıadtyń qatary jýyrdaǵy eldi mekenderdegi kommýnarlar otrıadymen tolyqty.
Kóterilisshiler men OGPÝ otrıadtarynyń arasyndaǵy alǵashqy qaqtyǵys 1930-shy jyly 12-shi aqpanda Sozaqtyń janynda boldy. Bul shaıqas qaı jaktyń bolsa da aıqyn basymdylyǵymen aıaqtalǵan joq. Kóterilisshiler qarý-jaraqtarynyń nasharlyǵyna baılanysty sheginýge májbúr boldy. Birneshe topqa bólingen kóterilisshilerdiń bir toby Tashkent baǵytyna, basqasy Sholaqqorǵan arqyly Shýǵa bettedi. Jazalaý operaııalaryn Qazaqstan OGPÝ-diń basshysy Olshanskııdiń ózi basqardy. Onyń nuskaýy boıynsha kommýnarlar otrıady Sozaq kóterilisine qatysy jóninde sol kúdik týdyrǵan jazyqsyz adamdardy sotsyz, tergeýsiz atty. Kóterilisshiler sol jyldyń kókteminde talqandaldy. Kóteriliske qatysýshylardy quǵyndaý 1938 jylǵa sheıin jalǵasty.
Qysqa merzim ishinde Sozaqta jergilikti quqyq qorǵaý organy qyzmetkerleri talqandalyp, ókilderi men belsendileri qaza taýyp, 20-ǵa jýyǵy qamaýǵa alynǵan bolatyn.
