بۇگىن، 7 اقپان 1930 جىلعى قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە بولعان سوزاق كوتەرىلىسىنە 95 جىل تولدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
كوتەرىلىستىڭ باستالۋىنا اۋداندا مال-مۇلكىنەن ايىرىلعان كۋلاكتار مەن ولاردىڭ تۋىستارى ءۇشىن بىرنەشە تۇتقىندار لاگەرىنىڭ اشىلۋى مەن مۇسىلماندار ءۇشىن قاسيەتتى سانالاتىن ورازا ايىندا ءدىني ادەت-عۇرىپتاردى ورىنداعاندارعا وكىمەت ورىندارىنىڭ ايىپ سالۋى سىلتاۋ بولدى. بۇل 30 جىلداردىڭ باسىنداعى نەعۇرلىم ءىرى كوتەرىلىستەردىڭ ءبىرى. كوتەرىلىسكە 5 مىڭداي ادام قاتىناستى. سول ۋاقىتتاعى دەرەكتەر بويىنشا بۇل وكيعالار «كەڭەس وكىمەتىنە قارسى كونتررەۆوليۋتسيالىق قارۋلى كوتەرىلىس» رەتىندە سيپاتتالدى. كەيىنىرەك ت. رىسقۇلوۆتىڭ ي. ستالينگە جازعان حاتىندا اتاپ كورسەتىلگەنىندەي، كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋ ءداستۇرلى كوشپەلى كوعامنىڭ بىرقاتار ەرەجەلەرىن بۇزۋمەن قاتار جۇرگىزىلدى (قازاقتاردى يت تەرىسى مەن جىلقى كۇيرىعىن تاپسىرۋعا ءماجبۇر ەتتى). ءومىر سالتىن بۇلايشا قورلاۋ كوعامدىق نارازىلىق پەن قارسىلىقتىڭ وسۋىنە اكەپ سوقتى.
اقپان ايىندا سوزاكتىڭ تاڭىرەگىنە 400-دەي ادام جينالدى. بولىس قىزمەتىن اتقارۋشى س. شولاكوۆ حان بولىپ سايلاندى، ول ءوز باسشىلىعىمەن كوتەرىلىسشىلەردىڭ العاشقى وتريادتارىن قۇردى. سوزاق كوتەرىلىسى سىردىڭ بويىنداعى تۇركىستاننان جاڭاقورعانعا دەيىنگى اۋماقتى قامتىدى. كوتەرىلىستى باسۋ ءۇشىن تاشكەنتتەن جالپى سانى 225 ادام بولعان بىرنەشە اسكەريلەندىرىلگەن توپ جىبەرىلدى. جازالاۋشى وتريادتىڭ قاتارى جۋىرداعى ەلدى مەكەندەردەگى كوممۋنارلار وتريادىمەن تولىقتى.
كوتەرىلىسشىلەر مەن وگپۋ وتريادتارىنىڭ اراسىنداعى العاشقى قاقتىعىس 1930-شى جىلى 12-ءشى اقپاندا سوزاقتىڭ جانىندا بولدى. بۇل شايقاس قاي جاكتىڭ بولسا دا ايقىن باسىمدىلىعىمەن اياقتالعان جوق. كوتەرىلىسشىلەر قارۋ-جاراقتارىنىڭ ناشارلىعىنا بايلانىستى شەگىنۋگە ءماجبۇر بولدى. بىرنەشە توپقا بولىنگەن كوتەرىلىسشىلەردىڭ ءبىر توبى تاشكەنت باعىتىنا، باسقاسى شولاققورعان ارقىلى شۋعا بەتتەدى. جازالاۋ وپەراتسيالارىن قازاقستان وگپۋ-ءدىڭ باسشىسى ولشانسكيدىڭ ءوزى باسقاردى. ونىڭ نۇسكاۋى بويىنشا كوممۋنارلار وتريادى سوزاق كوتەرىلىسىنە قاتىسى جونىندە سول كۇدىك تۋدىرعان جازىقسىز ادامداردى سوتسىز، تەرگەۋسىز اتتى. كوتەرىلىسشىلەر سول جىلدىڭ كوكتەمىندە تالقاندالدى. كوتەرىلىسكە قاتىسۋشىلاردى قۇعىنداۋ 1938 جىلعا شەيىن جالعاستى.
قىسقا مەرزىم ىشىندە سوزاقتا جەرگىلىكتى قۇقىق قورعاۋ ورگانى قىزمەتكەرلەرى تالقاندالىپ، وكىلدەرى مەن بەلسەندىلەرى قازا تاۋىپ، 20-عا جۋىعى قاماۋعا الىنعان بولاتىن.
