Dúnıe taný, bilimge talpyný árbir adamnyń eseıgen dáýirinen ańsap qaraǵan túbegeıli isiniń biri bolyp keledi. Eger bul talpyný bolmasa, árbir adam bilimge, eńbekke úńile qaramasa, tek ańsha qaryn toıdyryp, uıqymen ýaqyt ótkizse, eshbir ilgeri basý bolmas edi.
Álkeı Marǵulan
Ýaqyt nege sonsha tez ótedi? Keshe ǵana mektep tabaldyryǵyn attaǵan edim, mine, búgin on birinshi synyp oqýshysy atandym. Bala kezdegi arman-qııaldyń bári de maqsatqa aınalyp, júzege asatyn sát te kelip jetti. Mamandyq tańdaýda uzaq oılanyp, san tolǵanyp, bir sheshim qabyldaý maǵan da qıyn soqty. Al meniń sheshim qabyldaýyma túrtki bolǵan jaıt ne dep oılarsyz? Bul Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetinde ótken «Jas tilshiler» forýmynynan alǵan áserim edi. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń «Máńgilik el qaqpasyna» kirgen sátten-aq úlken jaýapkershilikti sezindim. Telestýdııada oqytýshylardyń aıtqan aqyl-keńesinen soń jýrnalıstıka qyzyqtarymen qatar, qıyndyqtary mol sala ekeni sanama jetkendeı boldy. Sol mezetten bastap buralań ómir ıiriminen ózimniń jolymdy tapqandaımyn. Ál-Farabı atyndaǵy oqý ornynyń grant ıegeri atanýdy maqsat etip, eńbektenýmen kelemin!
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti–Qazaqstandaǵy eń bedeldi oqý ornyndarynyń biri, álemdegi 800 eń úzdik ýnıversıtetter arasynda 207 orynǵa ıe joǵary bedeldi oqý orny. Ýnıversıtet 180 sala boıynsha mamandar daıarlaıdy. 1934 jyly irgesi qalanǵan sátten bastap, osy kúnge deıin tek joǵary deńgeıdi kórsetýde.
Bilim ordasynyń álemniń ekinshi ustazy, shyǵys fılosofy, 150-ge jýyq san-túrli salada eńbek jazǵan Ábý Nasyr Ál-Farabıdiń esimimen atalýy–ýnıversıtet úshin úlken mártebe. Ál-Farabı tarıhı derekter boıynsha 70-ke jýyq til bilgen. Ál-Farabı–arab tiliniń bilgiri ári aqyn. Dana-oıshyl óziniń jazǵan eńbekterin eki topqa jiktegen: biri–teorııalyq ǵylymdar (jaratylystaný ǵylymdary, metafızıka) ekinshi toby–praktıkalyq ǵylymdar (etıka, fıqh, kálám ǵylymdary). Ál-Farabı–san qyrly ǵylymdy jetik bilgen, fızık, matematık, astronom, botanık, lıngvıst, logıka jáne mýzyka zertteýshisi.
Elbasymyz N. Nazarbaevtyń qoldaýymen QazUÝ aýmaǵy qala ishindegi ǵajaıyp qalashyqqa aınaldy, QazUÝ murajaıy, jastarǵa arnalǵan Internet ortalyǵy boı kóterdi. Qazaq ulttyq ýnıversıteti 16 fakýltetten, 20 ǵylymı zertteý ınstıtýttary men ǵylymı ortalyqtardan, til jáne aqparattyq tehnologııa ortalyqtarynan turady. Oqý ornynda stýdentterdiń bilim alýyna barlyq múmkindikter jasalǵan. Qalashyqta jattyǵý zaly, sport alańy, 5 myń kórermenge arnalǵan alań, sporttyq oıyndar zaly jáne fýtbol alańdary bar. Qalashyqtyń barlyq terrıtorııasynda symsyz júıe «WIFI» jumys isteıdi. Qalashyqtaǵy stýdentter úshin taǵy bir erekshe aımaq–Ál-Farabı kitaphanasy. Tek stýdentter emes, sonymen qatar, oqytýshylar men ǵylymı qyzmetkerlerdi qosa alǵanda oqyrman sany–20 myń, kitap qory–2 mıllıon, bilim alýshylar merzimdi basylymdar zalynan kúndelikti jarııalanatyn aqparatpen tanysyp, 250-ge jýyq Respýblıkalyq jáne Halyqaralyq gazet-jýrnaldardy oqı alady. «Keremet» stýdentterge qyzmet kórsetý ortalyǵy men Joldasbekov atyndaǵy stýdentter saraıy qalashyqtyń–kórikti de ásem ǵımarattarynyń biregeıi. «Keremet» ortalyǵy, rasynda da, keremet, sebebi, ortalyqtan kerektiniń bárin tabýǵa bolady, kınoteatr, kafe, sulýlyq salony, dárihana, kitap dúkeni, jańa medıınalyq qural-jabdyqtarmen jabdyqtalǵan emhana, halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy da bar. Munda «bir tereze» qaǵıdasy boıynsha jumys atqarylady, jalpy 8 pavılonnan, 5 sektor men bólimderden turady. Alysqa ketpeı-aq, «Kazgýgrad» qalashyǵynda barlyq ispen shuǵyldanýǵa, bilim alýǵa, is-sharalarǵa belsendi at salysýǵa, sportpen shuǵyldanýǵa bolady. Kórkine kóz toımaıtyn qalashyqtyń qazaq dalasynda boı kóterip, stýdentterdiń ıgiligine jaraýy meni qatty qýantady.
Ýnıversıtet–Qazaqstandaǵy bilim men ǵylymnyń qarashańyraǵy. QazUÝ-dyń qabyrǵasynda Qanysh Sátbaev, Muhtar Áýezov, Ermuhan Bekmahanov, Álkeı Marǵulan syndy asa kórnekti ǵylym men mádenıet qaıratkerleri stýdentterge dáris oqyǵan. Oqý ornyn bitirgen túlekter ómirde óz ornyn taýyp, elimizdiń ekonomıkasy men mádenıetin gúldendirýde úlesterin qosýda. Z.Qabdolov–QazUÝ-dyń ataqty túlekteriniń biri ǵana emes, osy bilim ordasynda elý jyldan astam ýaqyt ǵylymı jumystar júrgizgen Qazaq Ulttyq memlekettik ýnıversıtetiniń ádebı kafedrasyn basqaryp, uzaq jyldar boıy ustazdyq etken. Osy Qarashańyraqtan bilim alyp shyqqan qazaqtyń ataqty túlekteri–T.Moldaǵalıev, Q.Myrza Áli, Z.Qabdolov, Á.Kekilbaev, M.Maǵaýın, Á.Nurshaıyqov, D.Isabekov, O.Súleımenov t.s.s. árqaısy–bir-bir shejire, árqaısy–bir-bir qazyna. QazUÝ-dyń tarıhyn tereńinen qazbalaı tússek, ǵasyr qoınaýyndaǵy talaı- Osy Qarashańyraqtan bilim alyp shyqqan qazaqtyń áıgili tulǵalalary Z.Qabdolov, Á.Kekilbaev, M.Maǵaýın, A.Haıdarqyzy, D.Isabekov, U.Esdáýlet, Q.Mámı, J.Erman, Sh.Patteev t.b. talaı tanys-beıtanys aqparattarmen betpe-bet keletinimiz sózsiz.
Endigi kezekte jýrnalıstıka fakýlteti jaıynda sóz órbitsek. Jýrnalıstıka fakýltetinde stýdentterdiń praktıka júzinde bilimderin jetildirýine bar múmkindikter qarastyrylǵan. M.Barmanqulov atyndaǵy telestýdııada stýdentterdiń barlyǵy derlik jalpy jýrnalısttiń bilýi kerek mindetterin tolyq meńgerip shyǵady, jańalyqtar toptamasyn ázirleý, efırlik baǵdarlamany josparlaý, kadr syrtyndaǵy mátindi oqý, efırge shyǵý syndy t.b. tájirıbeden ótedi. Stýdentterdiń jasaǵan jobalary men jańalyqtar qyzmeti, suhbattar «Ál-Farabı» arnasy men «Ál-Farabı» radıosy arqyly qalashyqtaǵy stýdentterge taratylady. Ýnıversıtettiń gazeti jáne «Ál-Farabı» fılosofııalyq-saıasattanýlyq jáne rýhanı-tanymdyq jýrnaly jaryq kóredi. «Ál-Farabı» jýrnaly 2003 jyldyń qańtarynan bastap shyǵarylady, basylym tilderi–qazaq, orys, aǵylshyn tilderi.
Bıyl Ál-Farabı atyndaǵy oqý ornynyń qurylǵanyna 85 jyl toldy. Osy oraıda alǵashqy merekelik shara umytylmastaı qyzyqty ótti. 7 myńnan astam stýdent «Máńgilik el qaqpasy» aldyna jınalyp, fleshmob ótkizdi, «QazUÝ 85» degen jazýdy sap qurap jazdy. Kúni keshe men tańdaǵan ýnıversıtette álemdik ǵylymı-bilim berý keńistigindegi QazUÝ-dyń róli men reıtıngi nátıjesinde, QS «Adamı mura jáne joǵary tehnologııalar úılesimi negizinde jetilý» taqyrybynda ótkizilgen QS World Wide halyqaralyq forýmy óz jumysyn aıaqtady.
Álbette, elimizdegi jetekshi orynda turǵan bilim ordasynyń keleshegi kemel, bolashaǵy jarqyn bolary aıdan anyq. Meniń taǵdyrym óz qolymda! Meniń tańdaýym–naqty, maqsatym–aıqyn. Asqaq armanǵa jetý jolynda kezdesken qıyndyqtardan súrinbeı ótip, bıik asýlardy baǵyndyramyn!
Aısulý Sezhan,
Abaı atyndaǵy orta mektep-gımnazııasynyń
11-synyp oqýshysy,
Qaskeleń qalasy,
Almaty oblysy.
Ǵylymı-jetekshisi: Jıdegúl Ábdijádilqyzy
