39 million adamy bar Kaliforniia ştatynda qazaq qyzy Nargiz tūrady. Ony kışkentai kezınde şeteldıkter asyrap alǧan. Qyz balanyŋ taǧdyryna qatysty belgılı jurnalist Janar Baisemızovanyŋ "Şeteldegı qazaq balalary" atty avtorlyq baǧdarlamasynda arnaiy taqyryp köterıldı.
Nargiz - Qostanaidyŋ qyzy. Onyŋ şeteldegı esımı – Kira. Qyzdy asyrap alǧan amerikalyq äiel Qazaqstannan taǧy üş balany baǧyp alǧan. Ol bügınde Kaliforniia universitetınde psihologiia mamandyǧyn oqyp jatyr. Ol qazaq tılınde «qalyŋ qalai?», «qalaisyŋ?», «sau bol!» «Qaiyrly taŋ!» «qaiyrly tün!» degen sözderdı bıletının aitty.
«Qazaq tılın üirenu üşın älı köp eŋbektenuım kerek. Bıraq, men qalai da qazaqşa söilep üirenemın», - deidı ol.
QAZAQTAR BAS QOSATYN LAGER
Sondai-aq, şeteldegı qazaq balasy qazaqşa änderdı süiıp tyŋdaitynyn aitady. «Dos-Mūqasan» tobynyŋ «Kuä bol» atty änın de jatqa bıledı eken. Ol sondaǧy «Qazaq auylyna» da barǧanyn atap öttı.
«Bala kezımde «Qazaq auyly» degen jazǧy lagerge baratynmyn. Sol jerde qazaq tılın üiretetın. Qazaq muzykasyn da tyŋdadyq. Dombyra tartyp, qazaq biın üirendık. Abai men Nūrǧisa Tılendievtıŋ äuenderıne bileitınbız. Sol jerde qazaq mädenietımen tanystym. Bıraq lagerdegı uaqyt şekteulı bolǧandyqtan tolyq igerıp kete almadym», - deidı Nargiz (Kira).
Bügınde «Qazaq lagerın» üş amerikalyq äiel qolǧa alǧan.
«Qazır bala asyrap alu baǧdarlamasy jabyq. 2004-2005 jyldary Qazaqstannan bala asyrap alu öte qarqyndy jürgen. Qazır lagerde būrynǧydai qazaq tılı sabaǧyn ötkızbeimız. Äitse de qazaq auylynyŋ basty taqyryby – qazaq qoǧamy. Türlı oiyndar arqyly qazaq mädenietı men tılın balalardyŋ boiyna sıŋırıp jatyrmyz», - deidı lager jūmysyn ıske asyryp otyrǧandardyŋ bırı Kristin Hippili.
TÖRT BALANY ASYRAP ALǦAN ÄIEL
Qostanaidyŋ qyzy şeteldıkter asyrap, şekara asqanǧa deiın Nargiz Keldıbai atanǧan. Bır jas üş ailyǧynda ony amerikalyq äiel asyrap alǧan.
Şelli Fornam bügınde tört bırdei qazaq balasyn asyrap otyr. Ol Nargiz –Kira, İndira – Leina, Baqytjan – Djon, Nūrken – Metiu esımdı balalardyŋ anasy.
«Kei adamdar balaly bolǧannan soŋ jaqsy ata-ana bolmaitynyn tüsınıp jatady. Ol kezde bärı keş. Ūzaq uaqyt boiy bala asyrap aluǧa jüreksındım. Jaqsy ana bola alamyn ba dep köp oilandym. On jyl tūrmysta boldym. Bıraq ajyrasyp kettım. Özım bala kötere almaitynymdy bıldım. 2001 jyldyŋ tamyzynda bala asyrap aluǧa qūjat tapsyrdym. Kirany asyrap alǧanda 47 jasta edım. Basynan-aq ekı ūl, ekı qyz asyrap alamyn dep josparladym», - deidı jol apatynan aman qalǧan Şelli Fornam.
Ol Kirany – 2002 jyly, qalǧan balalardy 2004-2007 jyldar aralyǧynda asyrap alǧan. İndira men Baqytjandy bır jasynda Astanadan, Nūrkendı ekı jasynda Arqalyqtan alǧan eken.
«Kirany asyrap alarda därıgerler ony «eşqaşan jüre almaidy» dep aitty. Bıraq, Amerikaǧa kelgen soŋ ol 1 aidan soŋ jürıp kettı. Demıkpesı bar. Bıraq, jügıredı. Leinanyŋ (İndira) densaulyǧy bolmai jür. Bälkım, tūqymynda bar auru ma, bılmeimız. Djon şala tuǧan eken. Sal auruyna şaldyqqan. Asyrap alǧanda közı qyli boldy. Bırneşe ret operasiia da jasattym. Al Metiudıŋ densaulyǧy jaqsy», - deidı äiel.
BAUYRLARYM MEN TURALY BILMEIDI...
Kira (Nargiz) 6-7 jasynda tuǧan anasy turaly sūrai bastaǧan eken. Şelli Qazaqstannan adam jaldap, arnaiy tuǧan anasyn ızdep tapqanyn aitady. 12 jasynda Kirany Qazaqstanǧa äkelgen. Bıraq, tuǧan anasy ol kezde üşınşı balasyna aiaǧy auyr bolǧan. Ol tek tuǧan anasymen 18 jasynda kezdese alǧan.
«Tuǧan anamdy alǧaş ret 2019 jyly kördım. Qostanaida eken. Būl qūpiia kezdesu boldy. Qatty qobaljydym. Menı körgende «Nargiz» dep qūşaqtai aldy. Özınıŋ sol kezdegı jaǧdaiyn tüsındırıp, jylady. «Sen menı jek köresıŋ be?» dep sūrady. Sony qatty bılgısı keldı. «Jek körmeimın, tüsınemın» dedım. Menı tuǧanda tūrmysqa şyqpaǧan, jas ärı student bolypty. Sol kezde menı memlekettıŋ qarauyna beruden basqa amal körmeptı. Özı bır kışkentai auyldyŋ qyzy eken. Ony qoldaǧan eşkım bolmapty. Kezdeskenge deiın şamamen 10 jyldai suret jıberdık. Tyǧyp, qarap jüredı eken. Menıŋ oiymşa, ol menı bır köruge zar boldy. Amandyǧymdy bılgısı keldı. Maǧan köp sūraq qoidy. Ne ıstedım, bärın bılgısı keldı. Jüzı tünerıp, janyn qoiarǧa jer tappaǧany baiqaldy», - deidı ol.
Nargiz özınıŋ tuǧan anamymen jasyryn kezdeskenın aitty. Sebebı ol otbasyna Nargiz turaly eşteŋe aitpapty. Al qyzdyŋ äkesı Nargizdyŋ tuǧan anasymen kezdeskenge deiın otbasyly, üş balaly äke bolǧan. Sol sebeptı Nargiz turaly eşqandai aqparat aitylmaǧan. Bügınde Nargiz (Kira) tuǧan anasymen söilesudı toqtatqan eken.
Ūqsas jaŋalyqtar
