Oblys äkımın mäslihattar arqyly sailau täjıribesı qoldanyla bastady. Bıraq oǧan sarapşylar kümanmen qaraidy. Sailaudyŋ būl türın taǧaiyndau dep qarastyratyndar da bar.
Türkıstan oblysynyŋ mäslihat deputattary aimaq basşysyn sailady. Mäslihat deputatynyŋ 224-ı Nūralhan Köşerovtı, al qalǧan 64 azamat Mūhit Tūrysbekovty taŋdady. Sonymen ne kerek, deputattardyŋ şeşımı boiynşa, Türkıstan oblysynyŋ äkımı bolyp 40 jastaǧy Nūralhan Köşerov taǧaiyndaldy.
«OBLYS ÄKIMIN SAILAU TYŊ BASTAMA BOLDY»
Soŋǧy jyldary prezident mäslihat deputattary sailaǧan oblys äkımderın taǧaiyndap jür. Mūny bilık «Jaŋa Qazaqstannyŋ» jasampaz qadamdarynyŋ bırı retınde därıpteidı. Al şyn mänınde oblys äkımderın sailau şynaiy reforma ma, joq älde közboiaşylyq pa?
Qoldanbaly etnosaiasi zertteuler institutynyŋ direktory Talǧat Qaliev oblys äkımderın mäslihat deputattary sailauy öte maŋyzdy qadam ekenın aitady. Äitse de ol būl jaŋaşyldyq bırden emes, 5-10 jylda oŋ özgerıs äkeletının eskerttı.
- Oblys äkımderın mäslihat deputattary sailau bır künde aqtalatyn dünie emes, ol ūzaq merızımdı reforma. Mümkın būl täsıl keibır jerlerde institusionaldyq forma türınde ıske asyp jatqan şyǧar. Al şynaiy sailau ötkızu üşın sailauşylar kerek. Mäslihat deputattarynyŋ ışkı bostandyqtary bar ma, joq pa degen sūraq tuyndaidy. Būl jerde prezidenttıŋ jauapkerşılıgı ǧana emes, är adamnyŋ jauapkerşılıgı maŋyzdy. Sondyqtan oblys äkımın taŋdau bır künde şeşıle salatyn närse emes. Äkımdı sailau üşın qoǧam men mäslihat deputattary ösıp, olardyŋ ışkı bostandyqtary paida boluy kerek. Mäslihat deputattary «Prezident ūsyndy eken» dep kandidatty qoldai saluy da mümkın. Mūny qazır naqty aitu qiyn, - deidı ol.
Ol oblys äkımın mäslihat deputtary dauys beru arqyly taŋdaudy bügıngı künmen esepteuge bolmaidy. Aldaǧy 5-10 jylda būl reforma öz jemısın beretın bolady.
- Mysaly Amerikada prezidenttı bızdıŋ eldegıdei är adam dauys bermei, arnaiy sailauşylar alqasy arqyly sailaidy. Bügıngı mäslihat deputtattaryn halyq sailady ǧoi. Olar halyqtyŋ ökılı retınde äkımdı sailap jatyr. Bolaşaqta äkımdıkke ümıtkerlerdı saiasi partiia ökılderı ūsynyp qaluy da äbden mümkın. Sondai-aq būrynǧydai prezidenttıŋ özı ūsynyp, taǧaiyndai beruı de mümkın. Äitse de būl täsıl būrynǧydai tura taǧaiyndalǧannan qaraǧanda demokratiiaǧa qarai bır qadam jasalǧan äreket. Men üşın būl jaŋaşyldyq bolyp otyr. Sebebı mäslihat deputattarynyŋ sailau arqyly oblys äkımın taŋdaudyŋ qalai bolǧanda da paidasy bolady. Bır sözben aitqanda oblys äkımın sailau tyŋ bastama boldy, – deidı sarapşy.
«ÄKIMDI DEPUTATTAR SAILAIDY DEGEN – KÖZBOIаUŞYLYQ»
Talǧat Qalievtyŋ pıkırımen saiasattanuşy Qazybek Beisebaev mülde kelıspeidı. Sebebı ol mäslihat deputattary oblys äkımın sailaidy degen közboiauşylyq ekenın eskerttı.
- Qazırgı kezde prezident äkımşılıgı oblys äkımıne laiyqty 2 kandidatty ūsynady. Bıraq ol kandidatty kım jäne qandai kriterii boiynşa ūsynady? Mysaly men Astanada otyryp «Türkıstan oblysyna äkım boluǧa myna adam laiyqty» dep qalai şeşım qabyldaimyn? Negızı Astanada otyryp, öŋırdegı äkımderdı taǧaiyndau dūrys emes, - deidı ol.
Sarapşy alysta otyryp aimaqtar üşın şeşım qabyldauǧa kümanmen qaraidy.
- Qazır ekı kandidatty mäslihatqa ūsynyp, solardyŋ dauys beruı arqyly äkımdı taǧaiyndap jatyrmyz. Būl özı qalai bolady? Eger ekı kandidatty mäslihat deputattary ūsynyp, ony prezident bekıtıp berse, onda ol basqa äŋgıme bolar edı. Bır sözben aitqanda, oblys äkımın taǧaiyndau jüiesı dūrys emes. Sebebı prezident äkımşılıgınde otyrǧan adam qai oblysqa qai kandidat laiyq ekenın qaidan bıledı? Mysaly men bır oblysqa äkım bolǧym keledı delık. Maǧan qandai talap qoiylady? Kandidattyŋ jasy men bılımıne bailanysty talap bola ma? Ökınışke qarai bız qandai talap-tılek bar ekenın bılmeimız, - deidı Qazybek Beisebaev.
Ol oblys äkımın taǧaiyndau jüiesın özgertu kerek dep esepteidı.
- Mysaly Türkıstan oblysyna äkım bolǧysy kelgen adamnyŋ öŋırdı damytuǧa bailanysty keşendı baǧdarlamasy bolyp, ony jūrtqa tanystyru kerek emes pe? Aitalyq, kandidattyŋ «Öŋırde 20 köpır nemese 200 şaqyrym joldy jöndeimın» degen naqty jospary boluy kerek. Bır qyzyǧy äkım sailauyna kandidat ekı azamattyŋ da ondai baǧdarlama joq. Şyndap kelgende oblys äkımın mäslihat deputattary sailaidy degen – közboiauşylyq, – deidı ol.
OBLYS ÄKIMDERIN SAILAU QAUIPTI ME?
Osy rette oblys äkımın auyl mena audan äkımı sekıldı halyqtyŋ özı tıkelei nege sailamaidy degen sūraq tuyndaidy? Bıraq Talǧat Qaliev būl bastamany qūptamaidy.
- Bolaşaqta oblys äkımın halyq özı tıkelei sailauy mümkın. Bır-ekı jyldan berı audan äkımı sailauyn bırneşe öŋırde pilottyq rejimde engızdık. Al biyldan bastap audan äkımderın halyq özı jappai sailaityn boldy. Al oblys äkımderın halyqtyŋ özı sailauy qauıptı reforma dep oilaimyn. Keibır körşılerımızdıŋ äreketıne bailanysty oblys äkımderın qazır sailaudyŋ qajetı joq, – deidı ol.
Al Qazybek Beisebaev bolsa, Talǧat Qalievtıŋ pıkırımen taǧy kelıspeitının aitady.
- Oblys äkımderın sailaudy Reseimen şekaralas öŋırde ötkızu qauıptı degen – bos söz. Sebebı Soltüstık Qazaqstan oblysynda qazır qazaqtar barşylyq. Jalpy oblys äkımın halyqtyŋ özı tıkelei sailap alu kerek. Sonda ǧana elımızde ekonomikalyq ösım bolady, – deidı ol.
Ūqsas jaŋalyqtar
