Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev «Ana tılı» gazetıne bergen sūhbatynda ükımettıŋ ekonomikaǧa qatysty saiasatyn synaǧan. Prezident juyrda ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysy ötetının, sol kezde jaŋa josparlar jasaitynyn mälemdegen edı. Aldaǧy jiynda memleket basşysy ükımetke qandai baǧytta mındet jüktemek?
«SÖZ JÜZINDEGI JETISTIK»
Prezidenttıŋ aituynşa, ükımettıŋ mındetı – ekonomikanyŋ ösımın qamtamasyz etıp, azamattardyŋ äl-auqatyn jaqsartu. Qasym-Jomart Toqaev Ükımettıŋ jūmysynda kemşılıkter bar ekenın aitady.
«Jalpy alǧanda, Ministrler kabinetı būl mındetın oryndap otyr. Ekonomikany ärtaraptandyru, öŋdeu önerkäsıbın damytu, infraqūrylymdy jaŋǧyrtu siiaqty baǧyttar boiynşa byltyr atqarylǧan jūmystyŋ nätijelerı jaman emes. Alaida bärı mınsız deuge kelmeidı, problemalar da bar. Men ministrlerden neǧūrlym tiımdı jūmys ısteudı jäne şeşım qabyldaǧanda batyl boludy ünemı talap etemın. Qoǧam da Ükımettıŋ jūmysyna joǧary talap qoiady. Būl – öte oryndy ärı qalypty jaǧdai. Sondyqtan Ükımettıŋ jūmysy naqty nätijege orai, ädıl baǧalanady. Basty körsetkış – azamattardyŋ tūrmys sapasy. Ekonomikadaǧy jetıstıkter adamdardyŋ kündelıktı ömırıne oŋ äserın tigızbese, ony änşeiın söz jüzındegı jetıstık deuge bolady», - degen el basşysy.
Aituynşa, juyq arada ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysy ötedı. «Sol kezde jyldy qorytyndylap, qazırgı mäselelerdı talqylap, jaŋa josparlar jasaimyz. Qazaqstanǧa ekonomikanyŋ 4 paiyzdyq ösımı azdyq etetını anyq. Būl turaly şetel ökılderıne de aityp jürmın. Ükımet ekonomikany barynşa damytu üşın tyŋ täsılder tabuǧa tiıs», - degen Prezident.
«4 PAIYZDYQ ÖSIMMEN MEJEGE JETU QİYN»
Ekonomist Maqsat Halyq Memleket basşysynyŋ ükımettıŋ synauy öte oryndy dep esepteidı. Sebebı sarapşy Ükımet prezidenttıŋ tapsyrmasyn tyŋǧylyqty oryndap otyrǧan joq dep sanaidy.
- Bırınşıden, 2024 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa ekonomikada tört-aq paiyz ösım bolǧan. Būl körsetkış aldyŋǧy jylmen salystyrǧanda äldeqaida tömen. Byltyr elımızdıŋ ekonomikalyq ösımı 5,1 paiyz bolǧan. Demek, ekonomikalyq ösım tejelıp jatyr degen söz. Däl osyndai ösımmen prezident qoiǧan meje oryndalmaityny tüsınıktı. Memleket basşysy 2029 jylǧa deiın jalpy ışkı önımdı 450 milliard dollardan asyrudy közdegen. Al 4 paiyzdyq ösımmen prezidenttıŋ aitqan mejesıne jetu qiyn, - deidı ekonomist.
Maqsat Halyq sūhbattaǧy ekonomikalyq bloktyŋ kemşındıgı osynda dep esepteidı.
- Sebebı ekonomikalyq blok «Jalpy ışkı önım ösıp jatyr. Jan basyna şaqqandaǧy jalpy ışkı ösım de köterıldı» dep sandardy ädemı söiletedı. Bıraq ta jan basyna şaqqandaǧy ışkı önım köbeiıp, 10 myŋ AQŞ dollarynan joǧary bolsa, halyqtyŋ äleumettık jaǧdaiy ortaşa tabystan joǧary boluy kerek. Bıraq halyqtyŋ tabysy nege köŋıl könşıtpei otyr? Sebebı bızde sandyq ösım qaǧaz jüzınde tamaşa bolǧanymen halyqtyŋ tabysy ösıp jatqan joq, - deidı ekonomist.
Ol būl pıkırın taratyp tüsındıredı.
- Iаǧni, ekonomikalyq ösım men halyqtyŋ tabysynyŋ arasynda bailanys joq. Ükımet ekonomikalyq ösımge tauarlardyŋ baǧasynyŋ şaryqtauy men infliasiianyŋ arqasynda qol jetkızıp jatyr. Al baǧalardyŋ ösımı arqyly kez kelgen ükımet eşqandai bas qatyrmai-aq ekonomikalyq qol jetkıze alady. Şyn mänınde infliasiia tömen bolyp, kerısınşe halyqtyŋ tabysy infliasiiadan joǧary bolyp, ösıp otyruy kerek. Sol kezde ǧana halyq Ükımettıŋ tiımdı jūmys ıstep otyrǧanyn sezedı. Sebebı osyndai jaǧdaida halyqtyŋ tūrmysy tüzelıp, onyŋ tölem qabyletı jaqsaryp, ömır süru sapasy artady. Al infliiasiia joǧary bolyp, halyqtyŋ tabysynyŋ öskenınen eşqandai paida joq, - deidı ekonomist.
«ŪLTTYQ QORDYŊ ARQASYNDAǦY ÖSIM»
Maqsat Halyq elımızde importtyq tauarlarǧa täueldılık basym ekenın aitady.
- Ökınışke qarai özımızdıŋ otandyq öndırıstıŋ damuy baiau bolyp tūr. Sebebı Ükımet qandai otandyq öndırıstı qoldap nemese qandai öndırıstı qoldamau kerek degen dünienı älı jasamady. Būl – negızı Önerkäsıp jäne qūrylys ministrlıgınıŋ jūmysy. Al atalǧan ministrlık qai salany qorǧaimyz, qai salany qorǧamaimyz degenmen älı bas auyrtyp jür. Bırınşıden, osynyŋ kesırınen naryqty qorǧai almaimyz, ekınşıden, ekonomikanyŋ ösımı sapaly körsetkışterge bailanbaǧan. Ökınışke qarai osy üderıster tūtastai Ükımettıŋ ekonomikalyq blogynyŋ naşar jūmys ıstep jatqanyn körsetedı. Būl az deseŋız ükımet ötken jyly Ūlttyq qordan rekordtyq körsetkışte audarym jasaǧan. Demek, ükımet ūlttyq qordyŋ arqasynda ǧana ekonomikalyq körsetkışke qol jetkızıp otyr, - dep sanaidy ekonomist.
Paiymdauynşa, ükımet nätijelı jūmys ısteuı üşın kadrlyq özgerıster bolu kerek. Bır qaraǧanda ükımette jaŋaru bolyp jatqandai äser qaldyrady. Bıraq premer-ministr men 2-3 ministrdıŋ auysqanymen eşnärse özgermeidı. Negızı ükımettıŋ qūramy 70-80 paiyzǧa jaŋarmai jaqsy jūmys jürgızu mümkın emes.
- Ekınşıden, būrynǧy jüiedegı azamattardan özgerıs jasaidy dep kütu - qisynsyz dünie. Ministrlıkte bılıktı kadr joq dep auyzdy qu şöppen sürte beruge de bolmaidy. Myqty mamandar bar. Ökınışke qarai olar tömengı därejede jūmys ıstep jür. Solardyŋ qyzmetın joǧarylatu kerek nemese jaŋadan syrttan adamdar äkelu kerek, - deidı Maqsat Halyq.
Ol memlekettık qyzmettegı täjıribesı 5 jyl bolmasa da halyqtyŋ ışınen köşbasşy bolyp şyqqan adamǧa mümkındık beru kerek dep sanaidy.
- Osyndai qadamǧa barsa, halyqtyŋ ükımetke degen senımı artady jäne olar şynaiy ıs-äreketter jasaidy dep oilaimyn. Menıŋ oiymşa, ükımetke şaruaşylyq adamdary kerek. Mysaly būryn ükımet qūramynda jūmys ıstegen azamattar bar. Bälkım sol azamattardy qyzmetke qaita şaqyru kerek şyǧar. Ol adamdardyŋ täjıribesı kerek sekıldı. Sebebı olar joǧary deŋgeide jūmys ıstep körgen adamdar. Ükımetke «elıme qaitsem ülesımdı qosamyn» degen nietı taza adamdardy tartu kerek, - deidı ekonomist Maqsat Halyq.
