Nazarbaev ýnıversıtetinde 13 jylǵa jýyq sabaq bergen ǵalym, fılolog Áıgerim Álıasqar búginde Harvard Extension School-da bilim alyp jatyr. «Adyrna» tilshisine bergen suqbatynda otandasymyz Garvard ýnıversıtetine jumysqa shaqyrtý alǵanyn aıtty.
Áıgerim Álıasqar – ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-diń jáne E.Gýmılev atyndaǵy EUÝ túlegi.
- Qazirgi tańda Harvard Extension School-da oqyp jatyrmyn. Onda bıznes baǵytynda bilimimdi jetildirýdemin. Naqty kásip bastamasam da, qazirgi alyp jatqan kýrstarym kóshbasshylyq qabiletterimdi damytýǵa, strategııalyq basqarý men qarjylyq taldaý daǵdylarymdy jetildirýge úlken úles qosyp jatyr. Sebebi biz álem naryǵyndaǵy alpaýyttar – Google, Facebook, Microsoft syndy kóptegen kompanııalardyń keısterin taldap, kóp paıdaly ınsaıttar alyp jatyrmyz. Jalpy, bul baǵdarlamaǵa túsý sonshalyqty qıyn emes. Asyqpaı óz tempińizben 5 jyl ishinde 12 kýrsty óte jaqsy baǵamen aıaqtasańyz, magıstr dárejesin ala alasyz. Garvardtyń eń birinshi beretin qundy dúnıesi – netvorkıng. Álemniń myqtylary bir arnada toǵysyp, oı bólisip, dostasatyny unaıdy. Máselen, jazda alǵan kýrsymda stýdent retinde Garvardtyń zań fakýltetiniń professory da boldy, grýppalas retinde birge joba jasadyq, men úshin bul tamasha netvorkıng boldy. Qazirdiń ózinde 50-den asa Nobel syılyǵynyń ıegeri Garvardta sabaq beredi, osyndaı energetıkada bolýdyń qandaı baqyt ekenin aıtyp jetkize almaımyn,— deıdi ol.
Qazaqstandyq stýdentterge akademııalyq jazylym, kásibı qazaq tili pánderinen bergen oqytýshy jaqyn arada sheteldik bilim alýshylarǵa da qazaq tilin úıretpek. Aıtýynsha, Garvard ýnıversıtetinde Ortalyq Azııa tilderin oqytý jáne zertteý jobasy qolǵa alynyp jatyr.
– Arts and Science fakýltetinen jumysqa shaqyrtý aldym. Qazaq, ózbek jáne qyrǵyz tilderiniń mamandaryna vakansııa jarııalanǵanda Nazarbaev ýnıversıtetinen alǵan mol tájirıbemniń arqasynda konkýrstyń barlyq satysynan sátti óttim. Aldaǵy semestrde tilderdi zertteý baǵytynda bilim alyp jatqan PhD stýdentterine sabaq beretin bolamyn,—dep túsindirdi fılolog.
Áıgerim Álıasqar qajet bilimdi jınaqtaǵannan keıin Qazaqstanǵa oralatynyn jetkizdi.
- Oqý men jumysymyzdy aıaqtaǵannan keıin, árıne, elge qaıtamyz. Qazaqstannyń damýyna úles qosý – bizdiń azamattyq paryzymyz. Aldaǵy ýaqytta memleketimizge óz paıdasyn tıgizer úlken jobalardy iske asyrý oıymyzda bar. Qazir kúshimiz tasyp, jalyndap turǵan kezimizde álemniń mol tájirıbesin, ınsaıttaryn alyp, Otanymyzǵa budan da myqty maman retinde oralǵymyz keledi,— deıdi ol.
Fılolog suqbat barysynda Qazaqstan men sheteldegi bilim berý júıesine de toqtaldy.
«Amerıkanyń bilim berý júıesiniń basty erekshelikterin atap ótýge bolady. Eń aldymen, munda naqty praktıkalyq daǵdylar men problemalardy sheshýge basa nazar aýdarylady. Oǵan qosa, ındýstrııadan mamandardy oqytýshylyqqa tartý isi de keńinen taralǵan. Olar eńbek naryǵynyń qazirgi talaptaryn biledi, sondyqtan oqý baǵdarlamasyna sońǵy jańalyqtardy engize alady. Al ındýstrııa jańa talanttardy iriktep, bolashaq mamandardy tabýǵa múmkindik alady. Osylaısha teorııa men praktıkanyń ushtasýy ekijaqty paıda beredi. Ekinshiden, professorlar men oqytýshylardyń stýdentterge degen qarym-qatynasy qurmet pen teńdikke negizdelgen. Student-oriented degen tásilge súıenip, stýdenttiń qajettilikteri men múddeleri basty orynǵa qoıylǵan. Oqytýshy mentor retinde stýdenttiń áleýetin ashýǵa jumys jasaıdy. Kýrs sońynda stýdentter oqytýshynyń jumysyn jan-jaqty baǵalaıdy, sol keri baılanystyń nátıjesinde tek tańdaýly ustazdar ǵana jumysyn jalǵastyra alady.
Qazirgi tańda qazaqstandyq bilim berý júıesine de oń ózgerister engizilip jatyr. Aldaǵy ýaqytta bilim arqyly elimizdiń ekonomıkalyq damýyna áser ete alamyz dep senemin»,—dep pikir bildirdi oqytýshy.
Áıgerim tanym kókjıegin keńeıtip, shetelde oqyǵysy keletin jastardy batyl bolýǵa shaqyrdy. Aıtýynsha, qazirgi tańda tegin bilim alýǵa barlyq jaǵdaı jasalǵan.
- Qazaq jastarynyń shetelde oqýǵa umtylýyn óte keremet qubylys dep sanaımyn. Olar Amerıka men Eýropa elderinen alǵan joǵary bilimi men tájirıbesi arqyly Otanymyzdyń gúldenýine zor úles qosyp, jańa deńgeıge shyǵara alady. Qazirgi tańda sheteldik ýnıversıtetter ishki granttardy PhD baǵdarlamasyna jıi bóledi. Olar tegin oqyp qana qoımaı, jumys isteý múmkindigine de ıe bolady. Keıbir jastar «Bolashaq» baǵdarlamasynan bas tartyp, ishki grantqa aýysyp jatady. Shetelde oqyǵysy keletin jastar Erazmýs+, Fulbright, DAAD syndy baǵdarlamardy zerttep kórýi tıis. Eń aldymen, men qoryqpaýǵa keńes beremin. Adam talaptansa ǵana qalaǵan maqsatyna jetedi. Kóp adam qorqaqtap, táýekelge bas tikpegendikten, bir orynda qalyp qoıady. Búginde shetelde tegin oqýǵa kómektesip, baǵyt-baǵdar beretin kóptegen kompanııa jumys isteıdi. Qajet aqparat ashyq derekkózderde tolyp tur. Jastar osy múmkindikti durys paıdalanǵanyn qalaımyn,- dep túıindedi ol.
Dıana Asan
«Adyrna» ulttyq portaly
