22 qazan künı Almaty qalasynda «Atamūra» korporasiiasynyŋ demeuşılıgımen «Dılmar» şeşendık öner baiqauy öttı.
«Dılmar» şeşendık öner kluby respublikalyq baiqaudy bırneşe ret ūiymdastyrdy. Studentter arasynda ötken saiystyŋ maqsaty - jastardyŋ şeşendık qabıletterın damytu, olardyŋ oilau jüiesın jetıldıru jäne qoǧamdyq söilesude özderın erkın ūstauǧa üiretu. Jarysqa Qazaqstannyŋ türlı joǧary oqu oryndarynan kelgen studentter qatysyp, olardyŋ ritorikalyq şeberlıkterı, oilaryn anyq jäne senımdı jetkızu qabıletterı synǧa tüstı.
«Studentter arasyndaǧy «Dılmar» şeşendık öner baiqauy osymen üşınşı ret ötıp otyr. Är jyly bız talaptar men şarttardy kürdelendıre tüstık. Maqsatymyz şeşendıktıŋ suyryp salma, aqyl-oidyŋ tereŋdıgı, oi ūşqyrdyǧy degen eŋ negızgı talaptardy oryndau bolatyn. Biyl sol talaptardy belgılı bır deŋgeide oryndadyq dep aita alamyn. Ärine, tüpkılıktı deŋgeide baiaǧy şeşendıkke baru älı erteleu. Öitkenı atam-qazaq «köre-köre kösem, söilei-söilei şeşen bolasyŋ» deidı. Būl üşınşı ret ötıp jatqan baiqauǧa elımızdıŋ 12 joǧary oqu ornynan 12 student qatysty», - dedı respublikalyq «Dılmar» öner klubynyŋ negızın qalauşy Jarqyn Sälenūly.
Baiqau barysynda studentter sözden jaŋylyp, top aldynda qobalju sätterı de boldy. Alaida alǧaş ret söz dodasyna qatysyp, özınıŋ şeşendıgın körsetken studentter qarjylai syilyqtarmen marapattaldy. Saiysqa qatysyp, täjıribe jinaǧan jas şeşender qamşy saldyrmai, töreşılerdıŋ köŋılınen tolyqtai şyǧa bıldı. Baiqau bırneşe kezeŋnen tūrdy: şeşendık söz, pıkırtalas jäne naqty mäsele boiynşa söz söileu. Är kezeŋde qatysuşylardyŋ tıl bailyǧy, logikalyq oilauy jäne auditoriiany baurap alu şeberlıgı baǧalandy.
«Atamūra» korporasiiasy atalmyş baiqauǧa 3 million teŋge bölgen. Qarjynyŋ basym bölıgı saiyskerlerdıŋ saǧyn syndyrmau maqsatynda jülde qoryna jūmsalǧandai. Sebebı üşınşı oryndy ielengen üş jeŋımpazǧa 100 myŋ teŋgeden berılse, ekınşı orynǧa jaiǧasqan ekı qatysuşyǧa 200 myŋ teŋgeden tidı. Al bırınşı oryn ielengen aqyn 400 myŋ teŋgenı, bas jüldenı ielengen jeŋımpaz 600 myŋ teŋgenı qanjylady. Odan bölek, körermendı önerımen täntı etken özge qatysuşylar elu myŋ teŋge syiaqy aldy.
«Atamūra baspa-korporasiiasynyŋ qūrylǧanyna 30 jyldan astam uaqyt boldy. Osy aralyqta bız mümkındıgınşe ūlttyq qūndylyqtarymyzǧa demeuşılık jasap kelemız. Atap aitar bolsaq, aitys önerımız, änşılık önerımız bar. Qazaqşa küres bar. Bız mūny älem deŋgeiıne jetkızdık. Bızdıŋ halqymyz o basta söz önerın qadırlegen. Şeşendık önerge ülken män-maǧyna bergen. Bır auyz sözben erdıŋ dauyn da, jerdıŋ dauyn da, jaudyŋ da betın qaitara bılgen. Al endı soŋǧy kezde bızdıŋ jastardyŋ tılı şūbarlanyp jatqan siiaqty. Mūndai jarysqa qatysu üşın jastar köp ızdenedı, köp kıtap oquy kerek. Sonda ǧana öz tılın baiyta bıledı. Sol sebeptı osyndai saiystar ana tılımızdıŋ damuyna ülken üles qosady dep oilaimyn», - dedı öz sözınde saiystyŋ bas demeuşısı, «Atamūra» korporasiiasynyŋ direktory Raqymǧali Qūl-Mūhammed.
Akademik Radlov öz jinaǧynda:
«Qazaqtar… müdırmei, kıdırmei, erekşe ekpınmen söileidı. Oiyn däl, aiqyn ūǧyndyrady. Auyz ekı söilep otyrǧannyŋ özınde söilegen sözder ūiqaspen, yrǧaqpen keletındıgı sonşalyq, beine bır öleŋ eken dep taŋ qalasyŋ», - dep jazǧan bolatyn. Oǧan dälel – «Dılmar» baiqauynda öner körsetken jastar deuge bolady.
«Araǧa topty jaryp, mıne kırdım,
Ystyq qoi mahabbaty būl elımnıŋ.
Äl-quaty özıŋsıŋ şabytymnyŋ,
Bar quaty özıŋsıŋ jıgerımnıŋ.
«Qazaq» dep soǧyp ötedı uäde berem,
Eŋ soŋǧy dürsılı de jüregımnıŋ», - dep bırınşı oryn iegerı Qazybek Jalǧas marapattau räsımınde söz söiledı.
Üşınşı ret ötkızılgen «Dılmar» şeşendık öner baiqauynyŋ üşınşı ornyn ielengen – Şämıl Timurlanūly (Almaty), Elemes Aqerke (Almaty), Nūrjanqyzy Arujan (Almaty) aldy. Al ekınşı orynǧa Nasihat Seifullin (Astana), Tūraly Sanjar (Semei) jaiǧasty. Bırınşı oryndy Qazybek Jalǧas (Almaty) ielendı. Bas jüldenı Jappas Aiaulym (Almaty) jeŋıp aldy.
«Şeşendıkke, jalpy ūlttyq qūndylyqtarǧa, özımızdıŋ ata-babamyzdan qalǧan sübelı sözderdı därıpteuge qyzyǧuşylyǧym 9-şy synypta aşyldy. Özımnıŋ «Abai» atyndaǧy respublikalyq mamandandyrylǧan qazaq tılı men ädebietın tereŋdetıp oqytatyn mekteptıŋ tabaldyryǧyn attaǧannan osy söz önerıne qyzyǧuşylyǧym erekşe audy. Mırjaqyp Dulatūly aitady ǧoi: «Men bıtken oipaŋ jerge alasa aǧaş, Emespın jemısı köp tamaşa aǧaş. Qalǧanşa jarty jaŋqam men senıkı - Paidalan şaruaŋa jarasa, alaş!» degen ūrandy sözdı ärdaiym öz jüregımde, oiymda saqtap, osy qaǧidanyŋ negızınde biık belesterdı baǧyndyruǧa äreket etıp kele jatyrmyn», - dedı baiqau jeŋımpazy.
«Dılmar» şeşendık öner kluby – studentter men oquşylar arasynda şeşendık şeberlıktı damytuǧa baǧyttalǧan ūiym. Klubtyŋ negızgı maqsaty – jastardy köpşılık aldynda söileu qabıletın jetıldıru, öz oiyn sauatty jäne senımdı jetkızuge üiretu, ritorika men logikalyq oilaudy damytu.
Baiqau barysynda studentter sözden jaŋylyp, top aldynda qobalju sätterı de boldy. Alaida alǧaş ret söz dodasyna qatysyp, özınıŋ şeşendıgın körsetken studentter qarjylai syilyqtarmen marapattaldy. Saiysqa qatysyp, täjıribe jinaǧan jas şeşender qamşy saldyrmai, töreşılerdıŋ köŋılınen tolyqtai şyǧa bıldı. Baiqau bırneşe kezeŋnen tūrdy: şeşendık söz, pıkırtalas jäne naqty mäsele boiynşa söz söileu. Är kezeŋde qatysuşylardyŋ tıl bailyǧy, logikalyq oilauy jäne auditoriiany baurap alu şeberlıgı baǧalandy.
«Atamūra» korporasiiasy atalmyş baiqauǧa 3 million teŋge bölgen. Qarjynyŋ basym bölıgı saiyskerlerdıŋ saǧyn syndyrmau maqsatynda jülde qoryna jūmsalǧandai. Sebebı üşınşı oryndy ielengen üş jeŋımpazǧa 100 myŋ teŋgeden berılse, ekınşı orynǧa jaiǧasqan ekı qatysuşyǧa 200 myŋ teŋgeden tidı. Al bırınşı oryn ielengen aqyn 400 myŋ teŋgenı, bas jüldenı ielengen jeŋımpaz 600 myŋ teŋgenı qanjylady. Odan bölek, körermendı önerımen täntı etken özge qatysuşylar elu myŋ teŋge syiaqy aldy.
«Atamūra baspa-korporasiiasynyŋ qūrylǧanyna 30 jyldan astam uaqyt boldy. Osy aralyqta bız mümkındıgınşe ūlttyq qūndylyqtarymyzǧa demeuşılık jasap kelemız. Atap aitar bolsaq, aitys önerımız, änşılık önerımız bar. Qazaqşa küres bar. Bız mūny älem deŋgeiıne jetkızdık. Bızdıŋ halqymyz o basta söz önerın qadırlegen. Şeşendık önerge ülken män-maǧyna bergen. Bır auyz sözben erdıŋ dauyn da, jerdıŋ dauyn da, jaudyŋ da betın qaitara bılgen. Al endı soŋǧy kezde bızdıŋ jastardyŋ tılı şūbarlanyp jatqan siiaqty. Mūndai jarysqa qatysu üşın jastar köp ızdenedı, köp kıtap oquy kerek. Sonda ǧana öz tılın baiyta bıledı. Sol sebeptı osyndai saiystar ana tılımızdıŋ damuyna ülken üles qosady dep oilaimyn», - dedı öz sözınde saiystyŋ bas demeuşısı, «Atamūra» korporasiiasynyŋ direktory Raqymǧali Qūl-Mūhammed.
Akademik Radlov öz jinaǧynda:
«Qazaqtar… müdırmei, kıdırmei, erekşe ekpınmen söileidı. Oiyn däl, aiqyn ūǧyndyrady. Auyz ekı söilep otyrǧannyŋ özınde söilegen sözder ūiqaspen, yrǧaqpen keletındıgı sonşalyq, beine bır öleŋ eken dep taŋ qalasyŋ», - dep jazǧan bolatyn. Oǧan dälel – «Dılmar» baiqauynda öner körsetken jastar deuge bolady.
«Araǧa topty jaryp, mıne kırdım,
Ystyq qoi mahabbaty būl elımnıŋ.
Äl-quaty özıŋsıŋ şabytymnyŋ,
Bar quaty özıŋsıŋ jıgerımnıŋ.
«Qazaq» dep soǧyp ötedı uäde berem,
Eŋ soŋǧy dürsılı de jüregımnıŋ», - dep bırınşı oryn iegerı Qazybek Jalǧas marapattau räsımınde söz söiledı.
Üşınşı ret ötkızılgen «Dılmar» şeşendık öner baiqauynyŋ üşınşı ornyn ielengen – Şämıl Timurlanūly (Almaty), Elemes Aqerke (Almaty), Nūrjanqyzy Arujan (Almaty) aldy. Al ekınşı orynǧa Nasihat Seifullin (Astana), Tūraly Sanjar (Semei) jaiǧasty. Bırınşı oryndy Qazybek Jalǧas (Almaty) ielendı. Bas jüldenı Jappas Aiaulym (Almaty) jeŋıp aldy.
«Şeşendıkke, jalpy ūlttyq qūndylyqtarǧa, özımızdıŋ ata-babamyzdan qalǧan sübelı sözderdı därıpteuge qyzyǧuşylyǧym 9-şy synypta aşyldy. Özımnıŋ «Abai» atyndaǧy respublikalyq mamandandyrylǧan qazaq tılı men ädebietın tereŋdetıp oqytatyn mekteptıŋ tabaldyryǧyn attaǧannan osy söz önerıne qyzyǧuşylyǧym erekşe audy. Mırjaqyp Dulatūly aitady ǧoi: «Men bıtken oipaŋ jerge alasa aǧaş, Emespın jemısı köp tamaşa aǧaş. Qalǧanşa jarty jaŋqam men senıkı - Paidalan şaruaŋa jarasa, alaş!» degen ūrandy sözdı ärdaiym öz jüregımde, oiymda saqtap, osy qaǧidanyŋ negızınde biık belesterdı baǧyndyruǧa äreket etıp kele jatyrmyn», - dedı baiqau jeŋımpazy.
«Dılmar» şeşendık öner kluby – studentter men oquşylar arasynda şeşendık şeberlıktı damytuǧa baǧyttalǧan ūiym. Klubtyŋ negızgı maqsaty – jastardy köpşılık aldynda söileu qabıletın jetıldıru, öz oiyn sauatty jäne senımdı jetkızuge üiretu, ritorika men logikalyq oilaudy damytu.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
