Atyrau oblysyna jūmys sapary barysynda Premer-Ministr Oljas Bektenov öŋır önerkäsıbınıŋ damuymen tanysty. İndustrialdy kompaniialarǧa, mūnai-gaz himiiasy sektorynyŋ käsıporyndaryna bardy. Prezidenttıŋ tereŋ öŋdeuge köşu jäne önımnıŋ ışkı qūnyn arttyru arqyly eksporttyŋ şikızattyq baǧytynan bas tartu jäne ekonomikany ärtaraptandyru jönındegı tapsyrmasynyŋ oryndaluy tekserıldı.
Atyrau oblysy elımızdıŋ mūnai-gaz himiiasy salasyndaǧy jetekşı öŋırı. Mūnda mūnai qorynyŋ 80%-na deiın şoǧyrlanǧan, Teŋız ben Qaşaǧan ırı ken oryndary ornalasqan. Qaşaǧanda qazırgı uaqytta jobalyq quaty jylyna şamamen 1 mlrd tekşe metr bolatyn «GPC INVESTMENT» JŞS gaz öŋdeu zauytyn salu boiynşa ırı investisiialyq joba ıske asyryluda. Ükımet basşysyna şikı gazdy qaita öŋdeudıŋ ūlttyq baǧdarlamasy aiasynda jūmys jürgızılıp jatqany baiandaldy. Bügıngı taŋda qūrylys-montajdau jūmystary 11%-ǧa aiaqtaldy, būl rette nysannyŋ jalpy daiyndyǧy 23%-ǧa jetedı.
Oljas Bektenov QazaqGaz kompaniiasy qatarlyq investorlarmen bırlesıp jüzege asyryp jatqan jobanyŋ maŋyzyn atap öttı. Zauytty paidalanuǧa beru elımızdıŋ öŋırlerıne qosymşa gaz kölemın jıberuge mümkındık beredı. Ükımet basşysy Energetika ministrlıgı men QazaqGaz-ǧa käsıporyn qūrylysynyŋ qarqynyn jedeldetıp, 2026 jyldyŋ soŋyna deiın aiaqtaudy tapsyrdy.
Sondai-aq Premer-Ministrge mūnai-gaz salasyndaǧy ırı käsıporyndardyŋ bırı North Caspian Operating Company (NCOC) kompaniiasynyŋ Qaşaǧan ken ornynan zauytqa şikızatty tasymaldaudy qamtamasyz etetın qūbyr salu jobasyn ıske asyru jönındegı jospary turaly mälemet berıldı. Mäselen, bügıngı taŋda NCOC QazaqGaz-ben bırlesıp jylyna 700 myŋ tonnaǧa deiın sūiytylǧan kömırsutektı gazdy naryqqa jetkızu boiynşa jūmys ıstep jatyr. Sonymen bırge jylyna 1 mlrd tekşe metr gaz tasymaldaudy qamtamasyz etetın qūbyr infraqūrylymynyŋ qūrylysyn aiaqtauda. Öz kezegınde, Faza 2A jobasy jylyna 2,5 mlrd tekşe metr, al Faza 2B – 6 mlrd tekşe metr gaz tasymaldaudy közdeidı. Iske asyrylyp jatqan jobalar Qazaqstanda ışkı gaz jetkızılımderın ūlǧaituǧa baǧyttalǧan.
Oljas Bektenov «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» JŞS (KPI) polipropilen öndıru zauytynda boldy. İntegrasiialanǧan gaz himiiasy keşenı – Teŋız ken ornynan şikızatty qaita öŋdeu boiynşa quaty jylyna 500 myŋ tonna polipropilendı qūraityn elımızdegı alǧaşqy joba. Zauyt ıske qosylǧan sätten bastap 341,4 myŋ tonna tüiırşıktı polipropilen öndırıldı.
Ükımet basşysyna käsıporyn 2022 jyly ıske qosylǧan sätten bastap Qazaqstanda polipropilen qūny tūraqty türde – zauyt jūmysynyŋ bastapqy kezeŋındegı tonnasyna 650 myŋ teŋgeden qazırgı 450 myŋ teŋgege deiın tömendegenı baiandaldy. Bügıngı taŋda, Market Report mälımetıne säikes, būl Reseimen salystyrǧanda eŋ tömengı soma, onda baǧa tonnasyna $1 280 jetedı, Belaruste – $1 295, Özbekstanda – $1 090. Zauyttyŋ negızgı mındetı – ışkı qajettılıktı qamtu. Mäselen, 2022 jyly Qazaqstannyŋ polipropilen naryǧynyŋ qūrylymyndaǧy KPI käsıpornynyŋ ülesı 2%-dy qūrady, būl rette import 63%-ǧa jettı. Biylǧy ekınşı toqsanǧa qarai araqatynas özgerdı: zauyt ülesı 25 esege juyq ösıp, 49%-dy qūrady, import 22%-ǧa deiın tömendedı. Ötken 6 aida KPI 133 myŋ tonna önım öndırdı, 2025 jylǧa arnalǧan jospar – 507 myŋ tonna polipropilen. Qazaqstandyq käsıporyn öndırıs quaty jönınen Özbekstan öndırısınen 5 ese (100 myŋ tonna), Türkiiadan – 3,5 ese (144 myŋ tonna), Türıkmenstannan – 3 ese (171 myŋ tonna), Äzerbaijannan – 2,7 ese (180 myŋ tonna) alda.
«Işkı naryqqa önımdı tömengı baǧamen ötkızudı qamtamasyz etuge ūmtyluymyz kerek. Bızdıŋ basty mındetımız – otandyq öndıruşılerdı qoldau. Sızderdıŋ önımderıŋız arqyly şaǧyn jäne orta käsıporyndardyŋ odan ärı damuy maŋyzdy. Sondyqtan daiyn önımdı bırınşı kezekte ışkı naryqqa jöneltu kerek, qolda bar artyǧy eksportqa jıberıluı tiıs. Būl saiasatty qataŋ jürgızu qajet, sebebı KPI käsıporny el ekonomikasyn damytuda maŋyzdy röl atqarady», — dep atap öttı Oljas Bektenov.
Zauytta şikızat tereŋ öŋdeuden ötedı. Qūrylys, medisina, avtomobil jasau, azyq-tülık jäne toqyma önerkäsıbı salalarynda taptyrmaityn 10 polipropilen markasy öndırısı jolǧa qoiylǧan.
Polipropilen öndıretın käsıporyndy aralau aiasynda Ükımet basşysyna «Dossor – Atyrau» avtojolyn qaita jaŋartu jobasy tanystyryldy. Ūzyndyǧy 86 km respublikalyq maŋyzy bar «Aqtöbe – Atyrau – Astrahan» magistralınıŋ uchaskesın 4 jolaqqa deiın keŋeitu ūsynylyp otyr. KPI zauytynda şyǧarylatyn polipropilen berıktıktı arttyru jäne jalpy paidalanu sapasyn jaqsartu üşın jol qūrylysynda qoldanylady. Osylaişa, zauyt önımderın qūrylys industriiasynda da keŋınen qoldanu josparda bar.
Atyrauda Premer-Ministr mūnai öŋdeu zauytynyŋ qazırgı jaǧdaiymen jäne damytu josparymen tanysty. Jobalyq quaty jylyna 5,5 mln tonnany qūraityn Atyrau mūnai öŋdeu zauytynda (AMÖZ) bügınde mūnai önımderınıŋ 35-ke juyq türın şyǧarady. Biylǧy 7 aida şikızatty qaita öŋdeu kölemı 3,4 mln tonnany qūrady.
Ükımet basşysy AMÖZ-de hoş iıstı kömırsutekter öndıru men mūnaidy tereŋ öŋdeudıŋ tehnologiialyq prosesımen tanysty. Būl keşender 2003-2018 jyldar aralyǧynda üş satyly jaŋǧyrtu barysynda salyndy, ol benzol men paraksilol öndırısın ıske qosuǧa, otyn sapasyn K4/K5 ekologiialyq sanatyna deiın jetkızuge, qaita öŋdeu tereŋdıgın 90%-ǧa deiın arttyruǧa mümkındık berdı. Aldaǧy küzgı dala jūmystaryn eskere otyryp, Ükımet basşysy auyl şaruaşylyǧy tauaryn öndıruşılerge dizel otynyn tūraqty öndırudı jäne tiep-jöneltudı tolyq kölemde qamtamasyz etudı tapsyrdy.
«Jartyjyldyq qorytyndysy boiynşa mūnai öndırudıŋ 1,6%-ǧa tömendegenın körıp otyrmyz. Sonymen qatar bızde ekonomikanyŋ basqa salalarynda ösım bar. Öŋdeu önerkäsıbınde tūraqty ösım saqtaluda, 6 aidyŋ qorytyndysy boiynşa körsetkış 5,1% deŋgeiınde. Qūrylys jūmystarynyŋ kölemı 8,6%-ǧa, kölık jäne qoimalau – 7,3%-ǧa, aqparat pen bailanys 8,7%-ǧa artty. El ekonomikasy şikızatqa täueldılıkten aryla otyryp, öŋdeu önerkäsıbıne basymdyq bere otyryp damuy tiıs», — dep atap öttı Oljas Bektenov. Öŋdeu önerkäsıbı salalarynda öndırıstıŋ maşina jasauda 9,4%-ǧa, metall būiymdaryn öndırude – 30,3%-ǧa, himiia önerkäsıbınde – 5,3%-ǧa ösuı qamtamasyz etıldı.
Sondai-aq Premer-Ministrge mūnai öŋdeu zauytyn odan ärı jaŋǧyrtu jospary tanystyryldy. Ekologiialyq mäselelerge – auaǧa, jer asty sularyna, flora men faunaǧa äserın azaituǧa erekşe köŋıl bölındı. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa äzırlengen «Tazalyq» jobasy şeŋberınde mehanikalyq tazartu qūrylystary men normativtı türde tazartylǧan aǧyndy sularǧa arnalǧan arnany rekonstruksiialau, sondai-aq bulanu alaŋdaryn rekultivasiialau közdelgen. Bügınde jūmystyŋ bır bölıgı aiaqtaldy. Qaita qūru nätijesınde sarqyndy sulardy tazartu tiımdılıgı 96%-ǧa jettı, mūnai önımderınıŋ mölşerı 25 mg/l-den aspaidy. Bulanu alaŋynda 431 ga jer qalpyna keltırıldı. Jalpy öŋırde mūnai öŋdeu jūmystaryn damytudy eskere otyryp, ekologiialyq jaǧdaidy tūraqtandyru boiynşa keşendı şaralar qabyldanyp jatyr, dep baiandady Atyrau oblysynyŋ äkımı Serık Şäpkenov. Atap aitqanda, tazartu qūrylystary rekonstruksiialandy, 2025 jylǧa qarai qoqys poligondary tolyǧymen sanitarlyq talaptarǧa säikes keltırıletın bolady.
Ükımet basşysy «Jıgermūnaiservis» zauytynda bolyp, öŋırdegı maşina jasau salasynyŋ damu qarqynymen tanysty. Bügınde oblystyŋ öŋdeu önerkäsıbınıŋ ülesı şamamen 10%-dy qūraidy. Būl rette maşina jasau salasy jergılıktı erekşelıktı eskere otyryp, negızınen mūnai-gaz qyzmetıne arnalǧan tauarlar men qyzmetterdı ūsynady.
«Jıgermūnaiservis» – elımızdegı mūnai öndıru men qaita öŋdeuge arnalǧan innovasiialyq önım öndıretın negızgı käsıporyndardyŋ bırı, sondai-aq būrǧylau qyzmetı boiynşa köşbasşy. Damudyŋ perspektivaly baǧyty – tau-ken sektoryndaǧy käsıporyndarǧa arnalǧan qūral-jabdyqtar şyǧaru. Bügınde zauyt būrǧylau-jaru jūmystaryna arnalǧan būrǧylau qūraldary öndırısın ıske qosty, dep habarlady «Jıgermūnaiservis» direktory Eldar Baibolov.
Käsıporyn servistık, metall kesu, ūstalyq, dänekerleu jabdyqtaryn, 10 myŋ joǧary bılıktı qyzmetkerdı qosa alǧanda, quatty öndırıstık äleuetke ie. Osyǧan bailanysty Oljas Bektenov naryqtyŋ ışkı qajettılıgın öteu üşın öndırıstı keŋeitıp, quatyn arttyru keregın atap öttı.
Oljas Bektenov QazaqGaz kompaniiasy qatarlyq investorlarmen bırlesıp jüzege asyryp jatqan jobanyŋ maŋyzyn atap öttı. Zauytty paidalanuǧa beru elımızdıŋ öŋırlerıne qosymşa gaz kölemın jıberuge mümkındık beredı. Ükımet basşysy Energetika ministrlıgı men QazaqGaz-ǧa käsıporyn qūrylysynyŋ qarqynyn jedeldetıp, 2026 jyldyŋ soŋyna deiın aiaqtaudy tapsyrdy.
Sondai-aq Premer-Ministrge mūnai-gaz salasyndaǧy ırı käsıporyndardyŋ bırı North Caspian Operating Company (NCOC) kompaniiasynyŋ Qaşaǧan ken ornynan zauytqa şikızatty tasymaldaudy qamtamasyz etetın qūbyr salu jobasyn ıske asyru jönındegı jospary turaly mälemet berıldı. Mäselen, bügıngı taŋda NCOC QazaqGaz-ben bırlesıp jylyna 700 myŋ tonnaǧa deiın sūiytylǧan kömırsutektı gazdy naryqqa jetkızu boiynşa jūmys ıstep jatyr. Sonymen bırge jylyna 1 mlrd tekşe metr gaz tasymaldaudy qamtamasyz etetın qūbyr infraqūrylymynyŋ qūrylysyn aiaqtauda. Öz kezegınde, Faza 2A jobasy jylyna 2,5 mlrd tekşe metr, al Faza 2B – 6 mlrd tekşe metr gaz tasymaldaudy közdeidı. Iske asyrylyp jatqan jobalar Qazaqstanda ışkı gaz jetkızılımderın ūlǧaituǧa baǧyttalǧan.
Oljas Bektenov «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» JŞS (KPI) polipropilen öndıru zauytynda boldy. İntegrasiialanǧan gaz himiiasy keşenı – Teŋız ken ornynan şikızatty qaita öŋdeu boiynşa quaty jylyna 500 myŋ tonna polipropilendı qūraityn elımızdegı alǧaşqy joba. Zauyt ıske qosylǧan sätten bastap 341,4 myŋ tonna tüiırşıktı polipropilen öndırıldı.
Ükımet basşysyna käsıporyn 2022 jyly ıske qosylǧan sätten bastap Qazaqstanda polipropilen qūny tūraqty türde – zauyt jūmysynyŋ bastapqy kezeŋındegı tonnasyna 650 myŋ teŋgeden qazırgı 450 myŋ teŋgege deiın tömendegenı baiandaldy. Bügıngı taŋda, Market Report mälımetıne säikes, būl Reseimen salystyrǧanda eŋ tömengı soma, onda baǧa tonnasyna $1 280 jetedı, Belaruste – $1 295, Özbekstanda – $1 090. Zauyttyŋ negızgı mındetı – ışkı qajettılıktı qamtu. Mäselen, 2022 jyly Qazaqstannyŋ polipropilen naryǧynyŋ qūrylymyndaǧy KPI käsıpornynyŋ ülesı 2%-dy qūrady, būl rette import 63%-ǧa jettı. Biylǧy ekınşı toqsanǧa qarai araqatynas özgerdı: zauyt ülesı 25 esege juyq ösıp, 49%-dy qūrady, import 22%-ǧa deiın tömendedı. Ötken 6 aida KPI 133 myŋ tonna önım öndırdı, 2025 jylǧa arnalǧan jospar – 507 myŋ tonna polipropilen. Qazaqstandyq käsıporyn öndırıs quaty jönınen Özbekstan öndırısınen 5 ese (100 myŋ tonna), Türkiiadan – 3,5 ese (144 myŋ tonna), Türıkmenstannan – 3 ese (171 myŋ tonna), Äzerbaijannan – 2,7 ese (180 myŋ tonna) alda.
«Işkı naryqqa önımdı tömengı baǧamen ötkızudı qamtamasyz etuge ūmtyluymyz kerek. Bızdıŋ basty mındetımız – otandyq öndıruşılerdı qoldau. Sızderdıŋ önımderıŋız arqyly şaǧyn jäne orta käsıporyndardyŋ odan ärı damuy maŋyzdy. Sondyqtan daiyn önımdı bırınşı kezekte ışkı naryqqa jöneltu kerek, qolda bar artyǧy eksportqa jıberıluı tiıs. Būl saiasatty qataŋ jürgızu qajet, sebebı KPI käsıporny el ekonomikasyn damytuda maŋyzdy röl atqarady», — dep atap öttı Oljas Bektenov.
Zauytta şikızat tereŋ öŋdeuden ötedı. Qūrylys, medisina, avtomobil jasau, azyq-tülık jäne toqyma önerkäsıbı salalarynda taptyrmaityn 10 polipropilen markasy öndırısı jolǧa qoiylǧan.
Polipropilen öndıretın käsıporyndy aralau aiasynda Ükımet basşysyna «Dossor – Atyrau» avtojolyn qaita jaŋartu jobasy tanystyryldy. Ūzyndyǧy 86 km respublikalyq maŋyzy bar «Aqtöbe – Atyrau – Astrahan» magistralınıŋ uchaskesın 4 jolaqqa deiın keŋeitu ūsynylyp otyr. KPI zauytynda şyǧarylatyn polipropilen berıktıktı arttyru jäne jalpy paidalanu sapasyn jaqsartu üşın jol qūrylysynda qoldanylady. Osylaişa, zauyt önımderın qūrylys industriiasynda da keŋınen qoldanu josparda bar.
Atyrauda Premer-Ministr mūnai öŋdeu zauytynyŋ qazırgı jaǧdaiymen jäne damytu josparymen tanysty. Jobalyq quaty jylyna 5,5 mln tonnany qūraityn Atyrau mūnai öŋdeu zauytynda (AMÖZ) bügınde mūnai önımderınıŋ 35-ke juyq türın şyǧarady. Biylǧy 7 aida şikızatty qaita öŋdeu kölemı 3,4 mln tonnany qūrady.
Ükımet basşysy AMÖZ-de hoş iıstı kömırsutekter öndıru men mūnaidy tereŋ öŋdeudıŋ tehnologiialyq prosesımen tanysty. Būl keşender 2003-2018 jyldar aralyǧynda üş satyly jaŋǧyrtu barysynda salyndy, ol benzol men paraksilol öndırısın ıske qosuǧa, otyn sapasyn K4/K5 ekologiialyq sanatyna deiın jetkızuge, qaita öŋdeu tereŋdıgın 90%-ǧa deiın arttyruǧa mümkındık berdı. Aldaǧy küzgı dala jūmystaryn eskere otyryp, Ükımet basşysy auyl şaruaşylyǧy tauaryn öndıruşılerge dizel otynyn tūraqty öndırudı jäne tiep-jöneltudı tolyq kölemde qamtamasyz etudı tapsyrdy.
«Jartyjyldyq qorytyndysy boiynşa mūnai öndırudıŋ 1,6%-ǧa tömendegenın körıp otyrmyz. Sonymen qatar bızde ekonomikanyŋ basqa salalarynda ösım bar. Öŋdeu önerkäsıbınde tūraqty ösım saqtaluda, 6 aidyŋ qorytyndysy boiynşa körsetkış 5,1% deŋgeiınde. Qūrylys jūmystarynyŋ kölemı 8,6%-ǧa, kölık jäne qoimalau – 7,3%-ǧa, aqparat pen bailanys 8,7%-ǧa artty. El ekonomikasy şikızatqa täueldılıkten aryla otyryp, öŋdeu önerkäsıbıne basymdyq bere otyryp damuy tiıs», — dep atap öttı Oljas Bektenov. Öŋdeu önerkäsıbı salalarynda öndırıstıŋ maşina jasauda 9,4%-ǧa, metall būiymdaryn öndırude – 30,3%-ǧa, himiia önerkäsıbınde – 5,3%-ǧa ösuı qamtamasyz etıldı.
Sondai-aq Premer-Ministrge mūnai öŋdeu zauytyn odan ärı jaŋǧyrtu jospary tanystyryldy. Ekologiialyq mäselelerge – auaǧa, jer asty sularyna, flora men faunaǧa äserın azaituǧa erekşe köŋıl bölındı. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa äzırlengen «Tazalyq» jobasy şeŋberınde mehanikalyq tazartu qūrylystary men normativtı türde tazartylǧan aǧyndy sularǧa arnalǧan arnany rekonstruksiialau, sondai-aq bulanu alaŋdaryn rekultivasiialau közdelgen. Bügınde jūmystyŋ bır bölıgı aiaqtaldy. Qaita qūru nätijesınde sarqyndy sulardy tazartu tiımdılıgı 96%-ǧa jettı, mūnai önımderınıŋ mölşerı 25 mg/l-den aspaidy. Bulanu alaŋynda 431 ga jer qalpyna keltırıldı. Jalpy öŋırde mūnai öŋdeu jūmystaryn damytudy eskere otyryp, ekologiialyq jaǧdaidy tūraqtandyru boiynşa keşendı şaralar qabyldanyp jatyr, dep baiandady Atyrau oblysynyŋ äkımı Serık Şäpkenov. Atap aitqanda, tazartu qūrylystary rekonstruksiialandy, 2025 jylǧa qarai qoqys poligondary tolyǧymen sanitarlyq talaptarǧa säikes keltırıletın bolady.
Ükımet basşysy «Jıgermūnaiservis» zauytynda bolyp, öŋırdegı maşina jasau salasynyŋ damu qarqynymen tanysty. Bügınde oblystyŋ öŋdeu önerkäsıbınıŋ ülesı şamamen 10%-dy qūraidy. Būl rette maşina jasau salasy jergılıktı erekşelıktı eskere otyryp, negızınen mūnai-gaz qyzmetıne arnalǧan tauarlar men qyzmetterdı ūsynady.
«Jıgermūnaiservis» – elımızdegı mūnai öndıru men qaita öŋdeuge arnalǧan innovasiialyq önım öndıretın negızgı käsıporyndardyŋ bırı, sondai-aq būrǧylau qyzmetı boiynşa köşbasşy. Damudyŋ perspektivaly baǧyty – tau-ken sektoryndaǧy käsıporyndarǧa arnalǧan qūral-jabdyqtar şyǧaru. Bügınde zauyt būrǧylau-jaru jūmystaryna arnalǧan būrǧylau qūraldary öndırısın ıske qosty, dep habarlady «Jıgermūnaiservis» direktory Eldar Baibolov.
Käsıporyn servistık, metall kesu, ūstalyq, dänekerleu jabdyqtaryn, 10 myŋ joǧary bılıktı qyzmetkerdı qosa alǧanda, quatty öndırıstık äleuetke ie. Osyǧan bailanysty Oljas Bektenov naryqtyŋ ışkı qajettılıgın öteu üşın öndırıstı keŋeitıp, quatyn arttyru keregın atap öttı.Ūqsas jaŋalyqtar
