Qazaqstan astanasynda ótken eki kúndik Shanhaı yntymaqtastyq uıymynyń sammıtine Iran ókili taıaýda qaza tapqan prezıdent Ibragım Raısıdiń portretin ala keldi. Iran Raısıdiń tusynda osy uıymǵa qabyldanǵan. Sarapshylar eldiń ishki jaǵdaıyna qatysty árekettiń syrtta kórinis berýin eldegi ekinshi kezeńge sozylǵan prezıdent saılaýymen baılanystyrady.
4 shilde kúni Astanadaǵy Táýelsizdik saraıynda ótken Shanhaı yntymaqtastyq uıymynyń (ShYU) sammıtine qatysqan Iran prezıdenti mindetin atqarýshy Mohammad Mohber jaqynda qaza tapqan el prezıdenti Ibrahım Raısıdiń portretin ákelip, el týynyń janyna, ústel ústine qoıǵan. Bul Iranda bılikti qoldaý úshin ótkiziletin sherýdegi ádetki kórinisti eske salǵandaı boldy. Biraq halyqaralyq basqosýdaǵy Iran ókiliniń áreketi sahna syrtynda birshama saýal týyndatqan.
Bul neni bildiredi? Saıası akııa ma, dıplomaııalyq joldaý ma, álde saıası performanstyń bir túri me? Halyqaralyq jıynǵa prezıdent mindetin atqarýshy retinde qatysqan Mohammad Mohbardyń Ibragım Raısıdiń portretin ákep, kórneki etip qoıýy qanshalyqty durys?
Iran prezıdenti Ibragım Raısı mingen tikushaq bıylǵy 19 mamyr kúni apatqa ushyrap, ishindegi birneshe jolaýshy qaza tapqan edi. Ibragım Raısı Ázerbaıjan prezıdenti Ilham Álıevpen birge shekaradaǵy Aras ózenindegi toǵandardyń ashylý saltanatyna qatysyp kele jatqan. Sodan beri Iranda prezıdent saılaýy ótip, birinshi týrda úmitkerlerdiń eshqaısysy jeńiske jete almaǵan.
Sondyqtan, búgin, 5 shildede Iran prezıdenti saılaýynyń ekinshi týry ótip jatyr. Aıta ketetin jaıt, keshe Iranda saılaý aldyndaǵy «tynyshtyq kúni» boldy. Iaǵnı, eshqandaı úgit-nasıhat júrgizilmeıtin kún. Biraq ishtegi tynyshtyqty Iran ókili syrtta buzyp jibergen sııaqty ma, qalaı?
«SYRTQY SAIaSAT JAILY SIGNAL»
“Adyrna” ulttyq portalyna kommentarıı bergen burynǵy dıplomat Qazbek Beısebaevtyń pikirinshe, Iran ókiliniń áreketi kúnilgeri josparlanǵan bolýy múmkin.
- Aýqymdy halyqaralyq jıynda ártúrli nıýanstar aldyn-ala talqylanady. Kim qaıda otyrady, qashan sóıleıdi, ústelde ne bolady – sonyń bári kelisiledi. Sammıtti uıymdastyrýshy memleket - Qazaqstan, sondyqtan Iran prezıdentiniń portretin qoıýǵa uıymdastyrýshy tarap pen ShYU-nyń basqa da músheleri kelisimderin bergen sııaqty, - degen Qazbek Beısebaev Raısıdi halyqaralyq máselelerdi sheshýge úles qosqan saıasatker dep esepteıdi.
Onyń topshylaýynsha, Raısıdiń portreti arqyly Iran delegaııasy onyń saıasatyn jalǵastyratynyn kórsetip tur.
- Menińshe, bul árekettiń Iranda ótip jatqan prezıdent saılaýyna qatysy bar. Iran osylaı ShYU sammıtynda basqa elderge jáne óziniń ishki aýdıtorııasyna ashyq sıgnal berip tur. Iaǵnı, “bizdiń syrtqy saıasatymyz ózgermeıdi, biz Raısıdiń isin jalǵastyramyz” degisi kelgendeı, - dedi Qazbek Beısebaev.
«QAIǴYLY QAZANY SAIaSI NAÝQANǴA PAIDALANÝ»
Al eks-dıplomat, ırantanýshy Aıtjan Aıdashtegi Iran basshysynyń mindetin atqarýshy Mohammad Mohberdiń bul áreketin tosyn jaı retinde atady.
- Jalpy, memleket basshylarynyń qatysýymen ótkizilip júrgen budan burynǵy alqaly jıyndarda qatysýshy ókildiń buryn qaza tapqan basshysynyń portretin ustap qatysqany jóninde men biletin aqparat joq. Al ırandyq taraptyń osylaı isteýi ondaǵy prezıdenttik saılaýdyń ekinshi týryna baılanysty dep oılaımyn. Bul áreket - alǵashqy týrda 9 mıllıonnan astam daýys jınap ekinshi orynda turǵan Djalılıge qoldaý kórsetý sekildi. Konservator, ári joǵarǵy rýhanı basshy Hameneı quptaıtyn kandıdattyń ekinshi týrda qajetti daýys jınaýyna Iran bıliginiń yqpal etip otyrǵanynyń belgisi degen pikirge birtalaı sarapshylar qosylady. Saılaýǵa sanaýly merzim qalǵanda barlyq naýqan toqtatylady, álbette. Biraq Irannyń qazirgi bıligi qaıǵyly qazanyń ózin saıası upaı, saıası naýqan úshin paıdalanýdy jón kórgen sııaqty, - deıdi Aıtjan Aıdashtegi.
Eske salaıyq, 19 mamyrda Iran prezıdenti Ibragım Raısı mingen tikushaq tuman saldarynan eldiń soltústigine jaısyz qonyp, el basshysy qaza boldy. Qalǵan eki tikushaq aman-esen qonǵan.
Raısı oppozıııaǵa jáne dıssıdentterge qarsy kúresimen tanymal jáne syrtqy saıasatta ol Batysqa qarsy qatań baǵytty jaqtaǵan. 2020 jyldyń aqpanynda Raısı AQSh operaııasy kezinde ırandyq general Kasem Súleımanı qaıtys bolǵannan keıin Taıaý Shyǵysty Amerıka yqpalynan «tazartýǵa» ýáde bergen.
Ibragım Raısı - eldegi qýǵyn-súrgin jáne adamdar bostandyǵyna qarsy áreketi úshin batys sankııasyna ushyraǵan saıasatker. 2019 jyly aldymen Amerıka, keıinnen Eýropa odaǵy ony adam quqyǵyna qarsy áreketi úshin sankııaǵa alǵan.
Dana Nurmuhanbet
«Adyrna» ulttyq portaly
