Ol uıqysynan tura salyp, aǵasyn izdedi. Aldymen eki bólmeni, sosyn syrtqa shyǵyp, úıdiń aınalasyn qarady. Joq. Kesh týǵan qozy-laqqa deıin óriske shyǵyp, qańyrap bos qalǵan qoranyń ishine kirýge júregi daýalamady.
- Apa, Nurly qaıda?
- Jańa ǵana júr edi ǵoı osynda. Kim biledi?..
Aınalasyna muqııat kóz saldy. Qora ústinde sýyq torǵaılar úzdiksiz shıqyldaıdy. Tereze aldynda shymshyq sekektep júr. Ashyq turǵan syrtqy esikten qarlyǵashtar úıge kezek kirip-shyǵady. Anasy tútinin býdaqtatyp tabaǵa nan jaýyp jatyr. Kishkene kúshigi qashaǵa jaıylǵan qoı terisin tistelep, kúshi jetpegenine namystanǵandaı yr-yr etedi. Kóleńkede eshteńemen sharýasy joq Arlan sulap jatyr.
– Qa-na-ash, Qa-na-ash!
Ol tosynnan shyqqan daýysqa eleń etip, jan-jaǵyna alaq-julaq qarady. Aǵasy qystaý shetindegi shaǵyn dóńeste tur eken. Baǵana beri qalaı baıqamaǵan? Qolyn bulǵaıdy. Qanash quldyrańdap solaı qaraı júgire jóneldi. Boıynda bir qýanysh bar.
- Sonsha jattyń ǵoı. Túnde neńdi uıyqtaısyń?
- Sen qaıda boldyń?
- Ana qabaqta otyrdym. Kórdiń be aınalanyń qalaı jaınap ketkenin?
Ol taǵy da tóńiregine kóz toqtatyp qarady. Daladan jýsan ısi ańqyp tur. Jaýqazyn men qyzǵaldaqtyń kóptiginen aınalaǵa qyzǵylt sary mata tósep tastaǵandaı. Ras, jan-jaǵy anasy quraǵan tór kórpe sııaqty. Tóbede bir ornynan tapjylmaı boztorǵaı tur. Aıaǵyńdy basqan saıyn shegirtkeler jan-jaqqa shyryldaı sekiredi. Qoı qumalaǵyn domalatyp qońyz ketip barady.
- Júr, ózen jaqqa túseıik. Ol jaq tipti keremet bolyp tur.
- Alys qoı.
- Qaıdaǵy alys? Áne, kórinip tur ǵoı. Túske deıin qaıtyp kelemiz.
Ol aǵasynyń artyna tústi. Qalyp qoımaıyn degendeı, júgire basyp keledi. Ekeýi tastaq tusqa kelgende aǵasy otyra qalyp, jaýqazynnyń tamyryn qaza bastady. Sosyn, shaǵyn túınegin alyp, qabyǵyn arshyp, inisine berdi. Ózi taǵy birin tazalap, aýyzǵa salyp jiberdi. Osylaı biraz júrek jalǵaǵan soń tamyrynan aıyrylǵan gúlderdi jınap alyp, taǵy júrip ketti. Aıaqtary taıǵanaǵanyna qaramastan tómen qaraı toqtaýsyz quldılap barady. Baǵana talyp estilip jatqan ózen daýsy bular jaqyndaǵan saıyn kúshine minip, jan-jaqtaǵy ózge ún ataýlynyń bárin jutyp alyp jatqandaı.
- Nege tunyq emes? - dedi kishisi aıǵaılap.
- Qardyń sýy ǵoı. Taýda qar áli erip bitken joq.
- Sonda qardyń sýy laı bola ma?
- Qar erip, dala ezilip, batpaq bolyp jatady ǵoı. Sonyń bári ózenge kelip qosylǵanda sý laılanady. Túsindiń be?
- Iá...
- Qap, aǵashtan qaıyq jasap ákelý kerek edi. Qazir ishine hat salyp, aǵyzyp jiberetin edik.
- Kimge hat salatyn edik?
- Kim taýyp alsa, soǵan. «Biz Ekpindidegi qystaýda turamyz. Meniń atym - Nurly. Tórtti bitirdim. Inimniń aty - Qanash. Jasy beste» desek boldy emes pe?
- Sosyn, olar da bizge jazyp jibere me?
- Oı, aqymaq! Olar jazyp jiberse de bizge jetpeıdi ǵoı. Sý tómen qaraı aǵyp jatyr.
- Jalpaq tas qalqytyp oınaıyq pa?
- Jalpaq tasty kólge nemese tynysh aǵyp jatqan ózenge qalqytady. Al, mynandaı gúrildep jatqan sý kez kelgen tasyńdy jutyp qoıady.
- Bizdi de me?
- Iá, júze almaıtyn kez kelgen adamdy aǵyzyp áketedi!
- Sen júze almaısyń ba?
- M,m, joq, júze almaımyn. Bizdiń aýylda bir aǵa, sosyn, bir táte sýǵa aǵyp ketken...
- Osy sýǵa ma?
- Joq. Osy sý baryp taǵy bir ózenge qosylady. Oǵan taǵy bir ózen qosylady. Sonyń bári birikkende budan da úlken bolady. Soǵan aqqan.
- Onda daýsyń múlde estilmeıtin shyǵar?
- Iá, estilmeıdi. Sen bylaı tur. Myna aǵashty sýǵa laqtyraıyn. Qalaı aǵyzar eken?
Kishisi sál ysyrylyp turdy da, úlkeni qysta qardy aýyrlap qulaǵan shetenniń butaǵyn súırep ákelip, ózenge tastady. Mamyrda da aryny basylmaǵan asaý ózen sol sátte-aq butaqty qaqpaqyldap ala jóneldi. Ekeýi sony qyzyqtap, aǵyndy boılaı biraz júgirdi de, jasyl quraqqa qatar qulaı ketti. Aspan tup-tunyq. Appaq bulttar baıaý syrǵyp barady. Murynǵa baldyr men múktiń ısi keledi.
- Apam kóringen jerge jatpańdar. Kene jabysady dep edi ǵoı.
- Shalbaryńnyń balaǵyn shulyǵyńa salyp, taqııańdy basyp kıip al. Sonda eshteńe de bolmaıdy.
- Qarnym ashty...
- Jaraıdy, kettik. Má, ázirge mynany aýzyńa salyp al. «Birden jep qoımaı, soryp júrseń, qurt ta ál beredi» deıdi ákem.
Ekeýi mal men ań salǵan jalǵyz aıaq súrleýmen aıańdap, joǵary órledi. Úlkeni ádettegideı aldyda, kishisi pysyldap sońynda keledi.
- Má, anany qara!
- Ol ne?
- Bilmeımin. Búrkit pe, qumaı ma?.. Júr, baryp kóreıik.
- Qoıshy. Búrkit bolsa alyp ketetin shyǵar...
- Qoryqpa. Ólip qalǵan sııaqty ǵoı. Qozǵalmaı jatyr.
- Men báribir barmaımyn...
- Onda sen osynda tura tur. Men kórip keleıin.
Úlkeni júgire jóneldi de, sala sala bolyp jatqan adyrdyń basyna shyǵyp, shaǵyn tekshede qaraýytyp jatqan qustyń janyna bardy.
- Kele ber. Tuzaqqa túsip qalypty.
- Tiri me?..
- Joǵa!
Yrsyldap Qanash ta jetti. Aǵasy onyń kelýin kútpeı, bákisimen búrkitti keskilep jatyr eken.
- Ne istep jatsyń?
- Qazir kóresiń. Eki qanatyn kesip alamyz.
- Ony ne isteımiz?
- Sosyn kóresiń dedim ǵoı. Tura turshy.
Inisi tershigen tanaýyn taqııasymen súrtip, sol mańdaǵy tastyń birine baryp otyrdy. Eki kózi aǵasynda. Nurly shapanyn sheship qoıyp, búrkittiń denesin bir aıaǵymen basyp alyp, qanatyn túbinen qıqalap jatyr. Mańdaıy terlep, shashy jabysyp qalypty.
– Mine, endi ketýge bolady. Júr...
Baǵana eńiske oınap túsip ketip edi, qaıta órlegende ekeýi ábden-aq qınaldy. Tús aýa terlep-tepship, ábden sharshap, qaryndary shuryldap, kishisi jylarman bolyp, úlkeni aldarqatyp júrip, úıge ázer jetti. Analary esiktiń kózinde jún tútip otyr eken.
- Ekeýiń qaıda júrsińder osy ýaqqa deıin? Izdemegen jerim joq...
- Ózenge bardyq - dedi kishisi.
- Ózenge? Ózende ne izdep júrsińder? Aǵyp ketseńder qaıtesińder? Seniń be, seniń jonyńnan taspa tilý kerek!
Apasy janynda jatqan sabaýdy ala saldy da, ekeýine qaraı umtyldy. Ábden zoryqqan kishisi aıaǵyn kóterip jata ketti de, úlkeni kirgen izimen syrtqa zytty.
-Qap, osydan qolyma túsersiń. Qarshadaı balaǵa qaı-qaıdaǵyny kórsetip...
Apasy ústin qaǵyp-silkidi de jozyny ortaǵa qoıyp, shaı jasaı bastady. Ortaǵa tońazyǵan et qoıyp, nan týrady. Osyny tosyp otyrǵan kishisi dastarhanǵa eńbektep jetip, nandy kilegeıge matyrdy.
– Eı, sheshek! Bar, qolyńdy jý. Anany da shaqyra kel...
Úsheýi jozynyń úsh jaǵynda otyr. Úlkeni tamaqty únsiz qarbytyp jatsa, kishisi aýzyndaǵysyn jep bitpese de ár nárseni aıtyp, kúnuzaq kórgenin jetkize almaı álek. Anasy eki balaǵa kóziniń qıyǵymen ǵana qarap qoıyp, ashýly keıipte otyr. Ashqarynǵa túsken taǵam boılaryn aldy ma, ábden silelegen ekeý kóp uzamaı sol oryndarynda uıyqtap qaldy. Olardy tórge qatar jatqyzyp, ústilerine jeńil kórpe tastaǵan apalary qaıtadan jún tútýge kiristi.
Aldymen kishisi turdy. Uıqysy ábden qanǵan ba, bir kerilip aldy da asyǵys syrtqa bettedi. Sosyn, kóp aıaldamaı, búrkittiń bir qanatyn súıretip qaıta keldi.
- Bul ne taǵy?
- Qarashy, apa! Búrkittiń qanaty. Tuzaqqa túsip qalypty. Nurly bákimen qanatyn kesip aldy. Nurrr-ly, Nurrr-ly, turshy!
Inisiniń daýryqqan úninen aǵasy oıandy. Sosyn uıqysyn asha almaı biraz otyrdy da, qanatqa bir, anasyna bir qarap alyp, «Taǵy bir pálege urynam ba?» degendeı, tez qımyldap, dalaǵa shyǵa jóneldi.
- Qanash, munda kel!
- Ne isteımiz?
- Qazir kóresiń. Qane, qolyńdy bylaı usta!
Aǵasy inisin yńǵaılap turǵyzyp qoıdy da, eki qolyna búrkittiń eki qanatyn baılady. Sosyn, jaqsylap tekserip, Qanashty eki-úsh aınalyp shyqty.
– Endi qoranyń ústine shyq!
Kúnine on shyǵatyn qora ústine Qanash kóp qınalmaı-aq órmeleı jóneldi. Biraq, bul joly boıynda bir úreı bar.
– Endi qoranyń arǵy jaǵyna bar da, beri qaraı júgir.
Qanash biraz sheginip bardy da, alǵa qaraı quldyrańdap júgire jóneldi. Sol qalpymen qoranyń shetine kelip toqtady.
-Qolyńdy, qolyńdy sermemeısiń be? Kádimgi qustar sııaqty qolyńdy bylaı serme! Júgir, qaıtadan basta.
Qanash keri qaraı taǵy ketti.
– Al, endi júgir. Qolyńdy sermeýdi umytpa!
Qanash qolyn sermelep tura júgirdi. Biraq júgirisi tym baıaý. Áne-mine degenshe qora shetine taǵy kelip qaldy.
- Týý, ne degen adamsyń? Qolyńdy sermelep, qatty júgirseńshi. Bar, qaıta basta.
- Óziń ushpaısyń ba?
- Men aýyrmyn. Qanat kótere almaıdy. Al, sen áli kishkentaısyń. Aspanda ushyp júrseń jaqsy emes pe? Ákeme baryp kelesiń.
«Ákeńe baryp kelesiń» degende kádimgideı tanaýy deldıip, qoı baǵyp júrgen ákesiniń ústinen ushyp ótip bara jatqany, qoılardyń dúrkirep úrikkeni, ákesiniń qolyn kólegeılep aspanǵa qaraǵany, Marǵaýdyń aldymen arsyldap úrip, sosyn, quıryǵyn bulǵańdatyp erkeleı júgirgeni elestedi. Qanash bul joly alaburtqan kóńilmen shegindi. Átteń, osy áreket áldeneshe ret qaıtalandy. Júgirse, qolyn sermeýdi umytyp ketedi. Qolyn úzdiksiz sermese júgire almaı qalady. Qysqasy, ekeýin qatar isteý qolynan kelmeı-aq qoıdy. Tipti, baǵanaǵydaı emes, eki qanat aýyrlap ketken sııaqty. Birte-birte qolyn sermeý de qıyndap barady. Ushyp ketýden Qanashtyń ózi seskenip te júrgen sııaqty. Qona almasa, alysqa ketip qalsa qaıtedi? Ony, árıne, Nurlyǵa aıtýǵa bolmaıdy. Aqyry, kóktemniń kúni de eńkeıdi-aý. Apasy tysqa shyǵyp, sıyr saýýǵa bettedi.
– Osy ekeýińniń oıynyń taýsyla ma? Júrińder, sıyrlardy jınańdar!
Qanash qýanyp ketti. Ter-ter bolyp, aǵasyna qaramastan tómen túse bastady. Nurly ony tospaı apasynyń artynan ketip barady eken. Qoıyn beri qaptatyp, ákesi de kelip qalypty. Ol qanatyn súıretip, solaı qaraı júgire jóneldi.
Qanaǵat Ábilqaıyr
