Keide aiaǧy taltaq büldırşınderdı, belı men omyrtqasy qisyq bolǧandyqtan, qisaiyp jüretın balalardy körıp qalasyŋ.
Al ülkender arasynda taiyp jyǧylsa nemese aiaǧyŋdy äntek basyp, qūlaǧanynda bır jerı bırden mertıgetın adamdar bolady. Tıptı sport oiyndaryna qatyssa boldy, qolyn nemese aiaǧyn anda-sanda emes, jiı syndyryp alatyndar kezdesedı. «Köz tigen, tıl tigen, ia bolmasa, söz tigen» dep özıŋşe diagnoz qoiyp, moldaǧa aparyp üşkırte bermei, därıgerge qaralǧan jön.
Bız adam aǧzasyna öte qajettı D därumenın zerttep jürgen QR Prezidentınıŋ Is basqarmasynyŋ Medisinalyq Ortalyǧyna qarasty Almatydaǧy «Almaty Resort» şipajaiyndaǧy därıger Rizabol Orazbaeva jäne bas maman Gülnar Nūrpeiısovamen äŋgımelestık.
- Sızderdıŋ şipajailaryŋyzda D därumenıne zerthanalyq tekseru engızılgenın estıdık? Ol nendei täsıl? Qysqaşa sipattap bere alasyz ba?
- 2024 jyly bızdıŋ zerthanalyq saraptau preiskurantymyz keŋeidı. Solardyŋ bırı D total därumenınıŋ kölemın anyqtau. Nauqastyŋ qanyn alamyz da, Germaniiadan äkelıngen qondyrǧynyŋ arqasynda saraptaimyz.
- D därumenın anyqtau üşın qandai reagentterdı qoldanasyzdar?
- Resmi jetkızuşınıŋ reagentterın qoldanamyz. Är reagenttıŋ jaŋa partiiasynyŋ kalibrı ölşenedı jäne analizator qondyrǧydan baqylaudan ötedı. Sodan keiın ǧana baryp, nauqastyŋ qanyn saraptauǧa kırısemız.
- Saraptamadan soŋ nauqasty qandai ädıspen emdeisızder?
- Bızge tekseruge de därıger jıberedı, tekseruden soŋ qalai emdeluın de därıger şeşedı. Är adamdy ärqalai emdeidı ǧoi, bärı de sol qanyndaǧy D därumennıŋ kölemıne bailanysty. Saraptamada «qalypty, jetkılıksız, az, öte az» dep belgılenedı. Därıger osyǧan qaraidy jäne nauqastyŋ jasy, densaulyǧyna, t.b. ärtürlı jaǧdaiǧa qarai emdeu täsılın qoldanady.
- Jalpy D därumenı nege kerek? Odan adamǧa ne paida? Al D därumenı jetpese, qandai auru paida boluy mümkın?
- D därumenı – maida eritın därumen. Maily tamaqpen almasuǧa tüsedı jäne maily talşyqtarda tüzıledı. D därumenı negızınen balyq taǧamdarynda (albyrt (losos), jaiyn, skumbriia, maişabaq (sardina), tunes), uyldyryǧynda jäne jūmyrtqanyŋ sarysy men süt önımderınde mol bolady. Būl därumennıŋ basqasynan erekşelıgı sol, kün säulesınıŋ arqasynda denede özdıgınen paida bolady. Būdan bölek qyzyl uyldyryq, ūlu (ustrisa), orman saŋyrauqūlaǧy jäne künbaǧys dänınde azdap bar.
Qazır ǧalymdar D därumenı jetpegennıŋ kesırınen onkologiialyq aurular, sonymen qatar autoimmun, infeksiialyq, virusty jäne jürek-qantamyrlary aurulary asqynady dep dabyl qaǧuda. D därumen aǧzaŋyzda jetkılıktı bolsa, ärtürlı infeksiiany dereu joiady, öte auyr virus jūqsa, aurudyŋ jeŋıl ötuıne äserın tigızıp, tıptı kovid sindromyn da jeŋıldetedı.
- Al D därumenı öte az adamdy qandai auru meŋdeuı mümkın?
- Balalar rahit, eresekter osteomaliasiiaǧa ūşyraidy.
Rahit – aǧzada kalsii men fosfordyŋ jetıspeuı. Tez ösıp kele jatqan balanyŋ süiek kemıgı (talşyǧy) qisyq bıtuı, iaǧni qisyq ösu mümkın, tıptı tez ügıtıletın nemese säl soqqydan tez synatyn bolady.
Ülkenderde fosfor men kalsii azdyǧynan süiek kemıktenıp, iaǧni jūmsaryp ketedı. Auyr salmaqpen qūlaǧanda, kez kelgen süiegıŋız synyp ketuı kädık.
- Sızder qanşa adamdy tekserdıŋızder? Saraptama nätijesın bılgım keledı.
- Soŋǧy bes aida zerthanamyzda 88 taldau jürgızıldı. 18 jastan joǧary adamdardy tekserdık. Tekserılgenderdıŋ 35,2% D därumenı qalypty bolsa, 25% jetkılıksız, 33% az, 6,8% öte az bolyp şyqty. Būǧan qarap, özıŋız qorytyndylai berıŋız. Dūrys tamaqtanuǧa nazar audarǧan jön. Jazda aşyq aspan astynda seruendeu kerek. Bıraq kün säulesı paidaly eken dep, bastan kün ötıp ketkenşe ūzaq jüruge bolmaidy. Al qys mezgılınde därıgerdıŋ nūsqauymen D därumenın paidalanyp jürgen abzal.
Zerthanalyq diagnostika salasynda 30 jyldan astam uaqyt qyzmet etıp kele jatqan, al «Almaty Resort» şipajaiynda 12 jyldan asa jūmys ıstep jürgen bas maman Gülnar Baqytbekqyzynyŋ aituynşa, därıgerler ūsynatyn emdeu täsılderınıŋ 70% astamy zerthana saraptamasyna negızdeledı. Därıger Rizabol Qasenqyzy ekeuı Qazaqstan halqyna tauǧa köp şyǧyp, saf auada demalyp, suǧa köp şomyluǧa, äsırese dūrys tamaqtanuǧa keŋes beredı.
- D därumenın anyqtau üşın qandai reagentterdı qoldanasyzdar?
- Resmi jetkızuşınıŋ reagentterın qoldanamyz. Är reagenttıŋ jaŋa partiiasynyŋ kalibrı ölşenedı jäne analizator qondyrǧydan baqylaudan ötedı. Sodan keiın ǧana baryp, nauqastyŋ qanyn saraptauǧa kırısemız.
- Saraptamadan soŋ nauqasty qandai ädıspen emdeisızder?
- Bızge tekseruge de därıger jıberedı, tekseruden soŋ qalai emdeluın de därıger şeşedı. Är adamdy ärqalai emdeidı ǧoi, bärı de sol qanyndaǧy D därumennıŋ kölemıne bailanysty. Saraptamada «qalypty, jetkılıksız, az, öte az» dep belgılenedı. Därıger osyǧan qaraidy jäne nauqastyŋ jasy, densaulyǧyna, t.b. ärtürlı jaǧdaiǧa qarai emdeu täsılın qoldanady.
- Jalpy D därumenı nege kerek? Odan adamǧa ne paida? Al D därumenı jetpese, qandai auru paida boluy mümkın?
- D därumenı – maida eritın därumen. Maily tamaqpen almasuǧa tüsedı jäne maily talşyqtarda tüzıledı. D därumenı negızınen balyq taǧamdarynda (albyrt (losos), jaiyn, skumbriia, maişabaq (sardina), tunes), uyldyryǧynda jäne jūmyrtqanyŋ sarysy men süt önımderınde mol bolady. Būl därumennıŋ basqasynan erekşelıgı sol, kün säulesınıŋ arqasynda denede özdıgınen paida bolady. Būdan bölek qyzyl uyldyryq, ūlu (ustrisa), orman saŋyrauqūlaǧy jäne künbaǧys dänınde azdap bar.
Qazır ǧalymdar D därumenı jetpegennıŋ kesırınen onkologiialyq aurular, sonymen qatar autoimmun, infeksiialyq, virusty jäne jürek-qantamyrlary aurulary asqynady dep dabyl qaǧuda. D därumen aǧzaŋyzda jetkılıktı bolsa, ärtürlı infeksiiany dereu joiady, öte auyr virus jūqsa, aurudyŋ jeŋıl ötuıne äserın tigızıp, tıptı kovid sindromyn da jeŋıldetedı.
- Al D därumenı öte az adamdy qandai auru meŋdeuı mümkın?
- Balalar rahit, eresekter osteomaliasiiaǧa ūşyraidy.
Rahit – aǧzada kalsii men fosfordyŋ jetıspeuı. Tez ösıp kele jatqan balanyŋ süiek kemıgı (talşyǧy) qisyq bıtuı, iaǧni qisyq ösu mümkın, tıptı tez ügıtıletın nemese säl soqqydan tez synatyn bolady.
Ülkenderde fosfor men kalsii azdyǧynan süiek kemıktenıp, iaǧni jūmsaryp ketedı. Auyr salmaqpen qūlaǧanda, kez kelgen süiegıŋız synyp ketuı kädık.
- Sızder qanşa adamdy tekserdıŋızder? Saraptama nätijesın bılgım keledı.
- Soŋǧy bes aida zerthanamyzda 88 taldau jürgızıldı. 18 jastan joǧary adamdardy tekserdık. Tekserılgenderdıŋ 35,2% D därumenı qalypty bolsa, 25% jetkılıksız, 33% az, 6,8% öte az bolyp şyqty. Būǧan qarap, özıŋız qorytyndylai berıŋız. Dūrys tamaqtanuǧa nazar audarǧan jön. Jazda aşyq aspan astynda seruendeu kerek. Bıraq kün säulesı paidaly eken dep, bastan kün ötıp ketkenşe ūzaq jüruge bolmaidy. Al qys mezgılınde därıgerdıŋ nūsqauymen D därumenın paidalanyp jürgen abzal.
Zerthanalyq diagnostika salasynda 30 jyldan astam uaqyt qyzmet etıp kele jatqan, al «Almaty Resort» şipajaiynda 12 jyldan asa jūmys ıstep jürgen bas maman Gülnar Baqytbekqyzynyŋ aituynşa, därıgerler ūsynatyn emdeu täsılderınıŋ 70% astamy zerthana saraptamasyna negızdeledı. Därıger Rizabol Qasenqyzy ekeuı Qazaqstan halqyna tauǧa köp şyǧyp, saf auada demalyp, suǧa köp şomyluǧa, äsırese dūrys tamaqtanuǧa keŋes beredı.
Ūqsas jaŋalyqtar
