26 qyrkúıekte Halyqaralyq Túrki akademııasy túrki áleminiń mádenı astanasy Býrsa qalasynda 130 jyldan bergi eń aýqymdy tarıhı-arheologııalyq jańalyq sanalatyn Qutlyq qaǵan kesheni men jazba eskertkishiniń halyqaralyq tanystyrylymyn ótkizdi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
«Orhonnan Orhan Ǵazıge deıin» atty halyqaralyq arheologııalyq-mádenı ekspedıııa aıasynda uıymdastyrylǵan alqaly jıynǵa Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti mindetin atqarýshy Fýzýlı Májıdlı, Eýrazııa jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy Iakýb Ómeroǵlý, Mońǵolııa Ǵylym akademııasynyń Arheologııa ınstıtýtynyń dırektory Gelegdorj Eregzen bastaǵan ǵalymdar delegaııasy, Túrik tili qoǵamynyń tóraǵasy Gúrer Gúlsevın, professor Kadyraly Konkobaev, Kavkaz ýnıversıtetteri qaýymdastyǵynyń prezıdenti Ramazan Korkmaz, Izmır Katıp Chelebı ýnıversıtetiniń professory Shaban Doǵan, Edıtepe ýnıversıteti tarıh kafedrasynyń meńgerýshisi, professor Ahmet Tashaǵyl, zııaly qaýym ókilderi men ǵalymdar, baýyrlas elderdiń BAQ ókilderi qatysty.
Jıyndy Akademııasynyń prezıdenti mindetin atqarýshy F. Májıdlı ashyp, sharanyń sátti ótiýine tilektestik bildirdi.
Budan keıin Mońǵolııa Ǵylym akademııasy Tarıh, arheologııa ınstıtýtynyń dırektory G. Eregzen Nomǵon jazyǵynda júrgizgen ǵylymı arheologııalyq ekspedıııasynyń nátıjeleri týraly baıandady. Ol Qutlyq qaǵan keshenin Mońǵolııada tabylǵan kóne túrki dáýirine qatysty sońǵy jyldardaǵy eń mańyzdy jańalyq ekenin atap ótti.
Qutlyq qaǵan keshenin tanystyrýǵa arnalǵan arnaıy jıynda Mońǵolııa Ǵylym akademııasyna qarasty Arheologııa ınstıtýty Ortaǵasyr arheologııa ortalyǵynyń jetekshisi Altangerelıın Enhtór, Túrki akademııasynyń ǵalymdary Nápil Bazylhan men Nurbolat Bógenbaev atalǵan kóne túrki jazba eskertkish kesheni týraly jan-jaqty baıandap berdi. Sonymen qatar, jıynda professor Gúrer Gúlsevın, Ramazan Korkmaz, Ahmet Tashaǵyl, Hatıdje Shyryn jáne taǵy da basqa ǵalymdar sóz alyp, ózderiniń paıymdy pikirlerin ortaǵa saldy. Ǵalymdar «Nomǵon» ekspedıııasy tapqan Qutlyq qaǵan kesheniniń mańyzdylyǵyna toqtap, onyń túrkologııadaǵy eleýli oqıǵa ekenin atap ótti. Tyń jańalyqtyń tabylýy Akademııanyń uzaq jylǵy birlesken ǵylymı jumystary jemisi ekeninin aıtyp, uıymnyń eńbegin joǵary baǵalady. Ásirese keshennen tabylǵan bitiktastaǵy kóne túrki, soǵdy jáne brahmı jazbalaryn tereńirek zertteý túrki tarıhynyń jańa paraqtaryn ashatyn aıtty.
Jıyn aıasynda Halyqaralyq Túrki akademııasy basyp shyǵarǵan «Tonykók» jáne «Kúltegin» jınaqtary kópshilik qaýym nazaryna usynyldy. Atalǵan kitaptarǵa túrki jazba eskertkishteri mátinderiniń álemniń ártúrli tilderindegi ǵylym jáne ádebı aýdarmalary toptastyrylǵan.
Sondaı-aq jıyn barysynda Túrik tili qoǵamynyń prezıdenti G. Gúlsevın Túrki akademııasy men Nomǵon ekspedıııasynyń músheleri Napıl Bazylhan, Altangerelıın Enhtór, Nurbolat Bógenbaev, erenhandyn Býıanhıshıg, Gonchıgıın Batboldke atalǵan uıymnyń arnaıy marapatyn tabys etti.
Aıta ketý kerek, bıyl Halyqaralyq Túrki akademııasy men Mońǵolııa Ǵylym akademııasynyń Arheologııa ınstıtýty birlesip júrgizgen Monǵolııanyń Arhangaı aımaǵy, Nomǵon jazyǵyndaǵy ǵylymı arheologııalyq ekspedıııasy jumystarynyń nátıjesinde Qutlyq Elteris qaǵanǵa arnalǵan keshen men jazba eskertkishi tabyldy.
