Apat aityp kelmeidı. Adam ömırıne qauıptı tötenşe jaǧdailar kezınde arnaiy erejege baǧynǧan jön. Dese de, köpşılık tosynnan bolatyn jaittarda emosiiaǧa berılıp, alǧaşqy saqtyq şaralaryn esten şyǧaryp alady. Endeşe, eske tüsıru üşın tömendegı materialda bırınşı saqtyq şaralarynyŋ algoritmın ūsynamyz.
Ört bolǧan jaǧdaida - baibalam salmai jäne qauıpsızdık erejelerın saqtau maŋyzdy. Äielı ört söndıru qyzmetıne qoŋyrau şalyŋyz, ǧimarattan alys ketıp, qolda bar baǧyttauşylardy qoldanyŋyz, liftterdı paidalanbaŋyz, esıkterdı şyǧarda jauyp jürıŋız, qalyŋ tütın tusa mūrnyŋyzdy, auzyŋyzdy jabyŋyz jäne tört aiaqpen qozǧalyŋyz. Ört joiylmaiynşa ǧimaratqa qaita oralmaŋyz.
Jer sılkınısı bolǧan jaǧdaida - äuelı özıŋızdı oilaŋyz. Üide bolsaŋyz, üsteldıŋ, qabyrǧa jaqtauynyŋ (beton nemese qatty qabyrǧa bolǧany abzal) nemese terezesız qabyrǧanyŋ astyn panalaŋyz. Aşyq alaŋqaida bolsa, ǧimarattardan, tırekterden jäne basqa qūrylymdardan alys jürıŋız. Kölıkte bolsaŋyz, qauıpsız jerge toqtaŋyz jäne şaiqalys aiaqtalǧanşa sol jerde bolyŋyz. Jer sılkınısınen keiın zaqymdalǧan ǧimarattardan, qirandylardan saq bolyŋyz jäne jergılıktı bilık nemese qūtqaruşylardyŋ qosymşa nūsqaularyn kütıŋız.
Su tasqyny kezınde - dereu äreket etu maŋyzdy:
1. Eŋ aldymen özıŋızdı jäne basqalardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etıŋız: biık jerlerden alys jürıŋız, su tez aǧyp jatqan jerlerge tüspeŋız.
2. Mümkındıgınşe üidegı jaryqty, gazdy, sudy öşırıŋız.
3. Liftterdı paidalanbaŋyz jäne su jinaluy mümkın jertölelerden nemese jabyq oryndardan aulaq bolyŋyz.
4. Jedel qyzmetterge qoŋyrau şalyŋyz jäne olardyŋ nūsqaularyn oryndaŋyz.
5. Suda qozǧaluǧa tura kelse, flotasiialyq qūrylǧylardy qoldanyŋyz jäne su aǧyndarynan aulaq bolyŋyz.
6. Su tasqynynan keiın lastanǧan sudan saq bolyŋyz, zalal deŋgeiın baǧalaŋyz jäne jergılıktı qyzmetterden nemese erıktılerden kömek pen qoldau sūraŋyz.
Al qatty dauyl bolǧan jaǧdaida kelesı şaralardy qabyldau qajet:
1. Qirandylar men äinek synyqtarynan saqtanu üşın üi ışınde, terezeler men esıkterden alys jerde bolyŋyz.
2. Qajettı qūraldardy daiyndaŋyz: tamaq, su, şamdar, qolşamdar jäne elektr quatynsyz küneltuge qajet basqa da zattar.
3. Jergılıktı qyzmetterge jäne jaqyndaryŋyzben bailanysu üşın mobildı qūrylǧylaryŋyzdyŋ zariadtalǧanyn tekserıŋız.
4. Kölıkte bolsaŋyz, qauıpsız jerge aparyŋyz da, dauyl ötkenşe ışınde bolyŋyz.
5. Dauyl turaly eskertulerdı oryndaŋyz jäne jergılıktı bilık nūsqaularyna säikes äreket etıŋız.
6. Dauyldan keiın zaqymdanu deŋgeiın baǧalaŋyz jäne qauıpsızdıktı qamtamasyz etu jäne qalpyna keltıru şaralaryn qoldanyŋyz.
Qar köşkını jürgende - tez jäne batyl äreket etu maŋyzdy:
1. Eger sız qar köşkını boluy mümkın aimaqta bolsaŋyz, onyŋ jolynan mümkındıgınşe tezırek ketuge tyrysyŋyz.
2. Eger ketu mümkın bolmasa, özıŋızdı qorǧauǧa tyrysyŋyz: jerge qūlap, deneŋızdı tolyq jabyŋyz, qandai da bır qatty qūrylymǧa nemese zatqa jabysyp körıŋız.
3. Qūtqarylu nemese qorǧau mümkındıkterın köru üşın oi men baǧdardyŋ anyqtyǧyn saqtauǧa tyrysyŋyz.
4. Qauıpsız jerde bolsaŋyz jäne bıreuge qauıp tönıp tūrǧanyn körseŋız, jedel järdem şaqyryp, olarǧa jaǧdai turaly habarlaŋyz.
5. Qar köşkınınen keiın qosymşa syrǧymalar nemese köşkınder siiaqty yqtimal qaitalama qauıpterden saq bolyŋyz.
6. Qajet bolsa, medisinalyq kömekke jügınıŋız jäne zardap şekkenderge kömek körsetıŋız.
Qazaqstan ärtürlı tabiǧi qauıptı aimaqta ornalasqan. Degenmen, Qazaqstan ükımetı jalpy alǧanda mūndai oqiǧalardyŋ aldyn alu jäne onyŋ saldaryn jeŋıldetu boiynşa şaralar qabyldaidy, sondai-aq tötenşe jaǧdailarǧa daiyndyqty jaqsartu boiynşa jūmys ısteidı.
