Iá, ánshi de, aqyn da, kúıshi de, jazýshy da syrttan kelgen qandastarymyzdan shyǵyp jatqany jasyryn emes. Áıtkenmen qansha jerden myqty bolsa da qujaty bolmaǵannyń kúıisi ketetini beseneden belgili. Osy oraıda Memleket boıynsha oralmandardyń basty máselesi "oralman mártebesi" bolyp tur. "Mártebe" dep atynyń ózi-aq aıtyp turǵandaı, mártebeli orynǵa qandastarymyzdyń otyrýy qıyndap ketti. Sebebi «Oralman mártebesi» bir jylǵa ǵana jaramdy bolyp keldi. Eger atalǵan qujattyń jaramdylyq merzimin ótkizip alǵan jaǵdaıda 6 aı ishinde ǵana uzartý múmkindigi bar. Al ol merzim de ýystan shyǵyp ketse, ekinshi márte múldem «Oralman mártebesi» berilmeıtin edi. Buǵan qosa mamandar sot anyqtamasy men burynǵy oralman kýáligin ákelýdi mindetsip, ábden tıtyqtatatyn. Osy másele qandastarymyzdyń ishin qan jylatyp jatqan soń, úkimet tarapyna talaı ret "Adyrna" ulttyq etnografııalyq birlestigi jəne ózge de uıymdar hat joldap, talaı ret esigin qaqqannyń arqasynda, Elbasymyz 2019 jyly 16 naýryzda (№ 20-137q-8) tikeleı sheshim qabyldap, olarǵa bir jyldyq qujattyq jeńildik jasaýǵa múmkindik týǵyzdy. Bul "djek-pot" utyp alǵanmen birdeı qýanysh edi. Alaıda úı-úıdi aralap, gazet-jýrnal, áleýmettik jelilerge osy jóninde arnaıy mamandar habarlandyrý berse de oralmandar ornynan qozǵalar emes. Ókinishke oraı, qamsyz qazaqtyń kebin kıip otyrǵan qandastarymyzdyń 80-i ǵana kelip, qujattaryn uzartýǵa ótinish tapsyrǵan. Búginge deıin sol 80 adamnyń ne bary 34-i ǵana yqtııar hat alýǵa suranys bildiripti. Demek, qalǵan 50-ge jýyq qandasymyz qujattyń áli mańyzdy ekenin túısine almaı otyr. Mine, másele qaıda jatyr?!
Rasymen, 1 aı ǵana ýaqyt beretin Ózbekstanǵa qaraǵanda áldeqaıda jeńil bizdiń saıasatymyz oralmandar úshin taǵy bir ǵajap múmkindik. Ári Elbasynyń sheshiminen keıin, burynǵy oralman kýáligin ákelý de, sottan anyqtama surap sańdalýda qajet emes. Bárin bazadan siz oılaǵannan da tez taýyp beredi. Sondaı-aq, "Oralman mártebesi" kýáligin alýǵa ótinishti kez-kelgen jerden berýge ruqsat etilgen. Demek "ket" dep keýdeńizden ıtermeıdi.
Dál osy másele boıynsha shilde aıynyń tórtinshi juldyzynda Almatyda «Oralman mártebesin berý nemese uzartý» memlekettik qyzmeti” atty Almaty qalasy Áleýmettik ál-aýqat basqarmasy kóshi-qon júıeleri bólimi jáne “Adyrna” ulttyq-etnografııalyq birlestiginiń uıymdastyrýymen jıyn ótti.
Jıynnyń sheshimi boıynsha «Adyrna» ulttyq etnografııalyq birlestigi qandastarǵa beıne-rolıkter arqyly túsindirý jumystaryn jalǵastyrý kerektigin alǵa tartsa, endi biri oralmandarǵa aqyl-keńes beretin ortalyq ashý kerek ekenin tilge tıek etti. "Qazaq" ekenin dáleldeıtin komıssııa da qurylsyn degen usynystar da joq emes.
Qysqasy, berilgen múmkindikti paıdalanyp, tez arada "oralman mártebesin" alyp alyńyzdar. Ýaqyt shekteýli!
Aqgúl AIDARBEKOVA
"Adyrna" ulttyq portaly
