Táýelsiz memlekettiń jeke el bolyp qalyptasýynda óz Qarýly kúshteri, sası júıesi, Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi men qutqarýshylary syndy birqatar mańyzdy salalary bolady. Sonyń ishinde tótenshelikter orny erekshe.
Elimizde jyl saıyn 18 myńǵa deıin tótenshe jaǵdaı oryn alady. Aıta ket kerek Qazaqstan aýmaǵy tótenshe jaǵdaılardyń barlyq derlik túrlerine beıim. Elde órt, sel júrý, sý tasqyny, jer silkinisi syndy birneshe tabıǵı apattar jıi bolyp turatyny jasyryn emes. Osy tusta elde tótenshe jaǵdaılarǵa qarsy arnaıy jattyǵýlar men aldyn alý sharalary jıi júrgizilip otyrady.
1995 jyldan kúni búginge deıin qutqarýshylar tótenshe jaǵdaılar men órttiń aldyn alý, tabıǵı apattardan keler úlken qaýipti joıý úshin túrli jattyǵýlar uıymdastyryp, el turǵyndaryn aqparattandyryp keledi.
Tótenshelikterdiń kásibıligi men shapshańdyǵynyń arqasynda sońǵy jyldary bolǵan apattardan 386 myńnan astam adam qutqaryldy, 351 myńnan astam adam túrli tótenshe jaǵdaılar aımaqtarynan evakýaııalanǵan. Odan bólek 60 myńǵa jýyq zardap shekkenderge de medıınalyq kómek kórsetilgen.
Jyl saıynǵy statıstıkaǵa súıensek bir jyl ishinde 18 myńnan astam tótenshe jaǵdaı tirkeledi eken. Tótenshe jaǵdaı aımaǵynan 8 myńǵa jýyq azamat qutqarylsa, 20 myńǵa deıin azamat evakýaııalandy.
El aýmaǵynda tótenshe jaǵdaılardyń kóbisi – órt. Sol sebepti órt sóndirý qyzmeti árqashan erekshe nazarda ekeni belgili. Búginde atalǵan saladaǵy materıaldyq-tehnıkalyq bazany nyǵaıtyp qana qoımaı, órt sóndirýshilerdiń eren eńbegi men birneshe jyldyq tájirıbesine oraı olardyń eńbekaqysyn arttyrý týraly da sóz etýge bolady.
Táýelsizdik alǵaly 32 jyldyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasy Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi túrli eldermen de tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý salasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý úshin berik quqyqtyq negiz qurǵan. Búginde Qazaqstan tótenshelikter ózge eldermen 34 halyqaralyq kelisim jasaldy.
Qazaqstannyń Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi BUU departamentterimen tyǵyz baılanysta ekenin de aıtý kerek.
Odan bólek elde bolǵan kóktemgi sý tasqyny saldarynan bolatyn sý basý qaýpin azaıtýda da tótenshelikterdiń eńbegi eren. Rasynda da, statıstıkaǵa kóz júgirtsek, sý tasqynynan zardap shekken turǵyn úıler sanynyń oń dınamıkasy baıqalady. Degenmen, qar erip, sý tasqyny oryn alǵan eldi-mekender men aýyldarda tótenshe jaǵdaılar qyzmetkerleri oqıǵa ornynyń ortasynan tabylady.
Qutqarýshy bolýdyń artyqshylyqtary men qaıshylyqtary bar. Artyqshylyǵy - densaýlyq óte jaqsy bolýy. Qutqarýshylardyń densaýlyǵy árdaıym baqylaýda bolady. Alaıda qutqarýshylardyń jumysy qaýip pen qaterge toly bolatynyn da eskergen jón. Qutqarýshylardyń qaýyrt jumysy úshin qoǵamda jeńildikter, áleýmettik tólemder bar. Odan bólek, qutqarýshylar zeınetke shyǵý boıynsha da ózgelerden ereksheligi bar. Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń árbir qyzmetkeri áskerı adam sekildi. Olar da árdaıym fızıkalyq formadan bólek, ushqyr oı men daryn bolýy kerek. Qutqarýshylar keıde adam ómiriniń saqtaýshysyna da aınalady.
Al bir kemshiligi kún men túnge, demalysqa qaramastan tótenshe jaǵdaı bola qalsa, jumys ýaqytyna qaramastan qyzmetke kirisedi.
Qutqarýshynyń bir jumys kúni de tynymsyz ótedi. Bul salada qyzmet etetinder jumys kúnin josparlaı almaıdy. Olar tek qala ishinde ǵana emes, syrtynda da, taý-tas, jazyq daladada da júrine týra keledi. Ózen-kól, ormanda, taýda adasqandardy izdep, kómekke muqtajǵa qol ushyn sozady. Qutqarýshy bolý úshin fızıkalyq daıyndyq, tózimdilik, myqty minez ben alǵyrlyqtan bólek, tula boıdaǵy aqyldylyq, tez sheshim qabyldaý, jyldam oı men áreket etý qabileti bolýy kerek.
Qazaqstanda qutqarýshylar qıyndyqtan taısalmaı, eshteńege qaramaı, alǵa qaraı júrýge umtylatynyn joǵaryda atap óttik. Odan bólek tótenshelikter kez kelgen qaıǵyly jaǵdaıda bolsyn, qýanyshta bolsyn emoııaǵa berilmeı, bolat temirdeı myqty bolyp, emin-erkin jumysqa qaıta kirisýge beıimdelýi kerek.
Ashyq derekkózderge súıensek, elimizde qutqarýshy bolyp jumys istegisi keletinderdiń qatary jyl saıyn kóbeıýde.Qazaqstannyń kez kelgen azamaty óz erkimen bolsyn, 18 jastan keıin kelisimshart boıynsha qyzmet ete alady. Elimizde qutqarýshylarǵa qoıylar negizgi talaptar bar. Ol 18-den 40 jasqa deıingi erler men áıelder bola alady. Odan bólek mamandyqqa sáıkes orta nemese joǵary bilimi bolyp, azamat stressti jeńe alatyn, jigeri myqty ári tózimi temirdeı bolýy tıis.
Bizdiń elde tótenshe jaǵdaılar qyzmetiniń mamany bolý jynysqa qaramaıdy. Qutqarýshy áıel adamdar atalmysh salada ózin túrli tustan kórsetýge qarymdy.
