Bügın Mäjılıs deputaty Edıl Jaŋbyrşin «Amanat» partiiasynyŋ atynan Ükımet basşysy Oljas Bektenovke deputattyq saual joldady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
«AMANAT» partiiasy öz sailaualdy baǧdarlamasynda Eskı Qazaqstannyŋ jüiesı bolǧan barlyq deŋgeidegı deldaldardy joiudy ıske asyrudy negızge alyp otyr. Osyǧan deiın amanattyqtar, gaz jäne temırjol salasyndaǧy «prokladka» ūiymdardy rettese, endı elektr energetika salasynda tärtıp ornatatyny anyq.
Öitkenı sailauşylarmyzben kezdeskende elektr energiiasynyŋ tarifterın negızsız köterıp otyrǧan, el auzynda «ESO» dep atalyp ketken – energiiamen jabdyqtauşy ūiymdarǧa tyiym saludy, olar bızge amanat etken.
Osydan 20 jyl būryn liberalizasiia jäne elektr energiiasynyŋ bölşek sauda naryǧynda bäsekelestıktı engızu aiasynda – energiiamen jabdyqtauşy ūiymdar paida boldy. Olar naryqta elektr quatyn köterme baǧamen satyp alyp jäne tūtynuşylarǧa satudy jüzege asyratyn kompaniialar nemese jeke käsıpkerler. Bır sözben aitqanda distribiutorlyq qyzmet atqaratyn deldaldar.
Qazırgı taŋda būl ūiymdardyŋ retteletın jäne rettelmeitın ekı türı naryqta jūmys jasap otyr. Retteletın ūiymdar tūrǧyndarǧa, zaŋdy tūlǧalarǧa jäne biudjettık ūiymdarǧa qyzmet körsetude jäne memleket tarapynan olardyŋ operasiialyq şyǧyndary eskerılıp, jabdyqtau tarifınıŋ ortaşa baǧasy 1 kvt saǧatqa 1 teŋge jobasynda bekıtılıp otyr», – deidı deputat.
Edıl Terekbaiūlynyŋ tarifterın özderı belgıleitın mekemege «äi deitın äje, qoi deitın qoja joq» ekenın aitty. «Ūlttyq operator – KEGOG-tyŋ mälımetı boiynşa elımızdıŋ tūtynuşylaryna jıberıletın elektr energiianyŋ 18 paiyzy jüzdegen tarifı rettelmeitın ESO-lar arqyly satylyp otyr. Iаǧni deldaldar arqyly milliardtaǧan qarjy ötedı.
Bızdıŋ boljamdy esebımız boiynşa ärbır deldal jylyna kemınde 1 milliard teŋge taza paida köredı eken. 120-dan astam rettelmeitın ESO-lardyŋ bır jyldyq taza tabysy kemı 150 milliard teŋgenı qūraidy. Būl äzırşe boljam sifrlar, naqtysyn eşkım bılmeidı.
Öitkenı būlar eşkımge esep bermeitın, tek deldaldyq qyzmet arqyly, keŋsedegı azǧantai ǧana qyzmetkerlerımen, halyqtyŋ adal tabysynan milliardtap qarjy tauyp otyr. Soraqysy, būl ūiymdardyŋ balansynda bır metr elektr jelısı, tıptı elektr baǧany men transformatory joq. Būl ne degen batpan qūiryq?!
Eger de, biudjettık ūiymdardy, adal käsıpkerlerdı, eŋ bastysy halyqty sülıkşe soryp otyrǧan, qanaǧatsyz deldaldardyŋ qyzmetı däl osylai jalǧasa beretın bolsa, būnyŋ tübı qoǧamda saiasi-äleumettık şielenıske äkeluı äbden mümkın», – deidı ol.
Deputattyŋ aituynşa, deldaldar tariftı negızsız köterıp, superpaida tabady.
«Mysaly, keibır öŋırlerde deldaldardyŋ tarifındegı taza paida bır kVt saǧat üşın 25 teŋgege jetken. Al, Qazaqstandaǧy eŋ ırı Ekıbastūz 1-şı elektr stansiiasynyŋ 1 kVt saǧat elektr energiiasyn öndıru tarifı 8 teŋgenı qūraidy. Deldaldar eşteŋe öndırmei-aq stansiialarmen salystyrǧanda kemı 3 ese paida körıp otyr.
Qynjyltatyny, sol taza tabystarynan energetika salasyna bır tiynda investisiia salmaǧan. Tıptı bırde-bır eseptegış qūraldy ornatpaǧan. Tırlıkterı tek qana qaltany tompaitu, paida tabu.
Ekınşıden, biylǧy jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap memlekettık satyp alu zaŋynan retteletın elektr jabdyqtauşy ūiymdardyŋ bır közden kelısım-şart jasau normasy alynyp tastaluy sebebınen, rettelmeitın deldaldar baǧany demping jasap, zaŋdy tūlǧalar men biudjettık ūiymdardy özderıne tartyp ala bastady.
Sonyŋ saldarynan biudjettık ūiymdar arqyly subsidiialanyp otyrǧan tūrǧyndardyŋ elektr tarifı köterıldı. Baǧa östı», – deidı ol.
Edıl Terekbaiūly Ükımetke naqty üş talap qoidy.
«Deldaldardyŋ artyndaǧy oligarhtardyŋ äleuetın jäne olardyŋ bilıktegı bailanystaryn eskere otyryp, Ükımet tez arada kelesı naqty şeşımderdı qabyldauy qajet:
- deldal ūiymdardy naryqtan tolyqtai alyp tastau;
- elektr energetika naryǧynda deldaldarsyz jaŋa qūrylymǧa ötu tärtıbın äzırleu;
- tūtynuşylar üşın aşyq jäne ädıl tarifterdı qamtamasyz etu jäne olardy qataŋ baqylauǧa alu.
Ärıptester, 2023 jyldyŋ şıldesınde energetika naryǧynda arnaiy bıryŋǧai satyp alu modelı engızılıp, energiiamen jabdyqtauşy ūiymdardyŋ qyzmetı onsyzda maǧynasyn tolyǧymen joidy. Endıgı kezektı osy mäselenı Mäjılıste zaŋmen bekıtıp, al Ükımet naqty ıske asyruşy mehanizmderdı jasaqtap, oryndauy tiıs», – dedı ol.
Ūqsas jaŋalyqtar
