Búgin Májilis depýtaty Edil Jańbyrshın «Amanat» partııasynyń atynan Úkimet basshysy Oljas Bektenovke depýtattyq saýal joldady, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.
«AMANAT» partııasy óz saılaýaldy baǵdarlamasynda Eski Qazaqstannyń júıesi bolǵan barlyq deńgeıdegi deldaldardy joıýdy iske asyrýdy negizge alyp otyr. Osyǵan deıin amanattyqtar, gaz jáne temirjol salasyndaǵy «prokladka» uıymdardy rettese, endi elektr energetıka salasynda tártip ornatatyny anyq.
Óıtkeni saılaýshylarmyzben kezdeskende elektr energııasynyń tarıfterin negizsiz kóterip otyrǵan, el aýzynda «ESO» dep atalyp ketken – energııamen jabdyqtaýshy uıymdarǵa tyıym salýdy, olar bizge amanat etken.
Osydan 20 jyl buryn lıberalızaııa jáne elektr energııasynyń bólshek saýda naryǵynda básekelestikti engizý aıasynda – energııamen jabdyqtaýshy uıymdar paıda boldy. Olar naryqta elektr qýatyn kóterme baǵamen satyp alyp jáne tutynýshylarǵa satýdy júzege asyratyn kompanııalar nemese jeke kásipkerler. Bir sózben aıtqanda dıstrıbıýtorlyq qyzmet atqaratyn deldaldar.
Qazirgi tańda bul uıymdardyń retteletin jáne rettelmeıtin eki túri naryqta jumys jasap otyr. Retteletin uıymdar turǵyndarǵa, zańdy tulǵalarǵa jáne bıýdjettik uıymdarǵa qyzmet kórsetýde jáne memleket tarapynan olardyń operaııalyq shyǵyndary eskerilip, jabdyqtaý tarıfiniń ortasha baǵasy 1 kvt saǵatqa 1 teńge jobasynda bekitilip otyr», – deıdi depýtat.
Edil Terekbaıulynyń tarıfterin ózderi belgileıtin mekemege «áı deıtin áje, qoı deıtin qoja joq» ekenin aıtty. «Ulttyq operator – KEGOG-tyń málimeti boıynsha elimizdiń tutynýshylaryna jiberiletin elektr energııanyń 18 paıyzy júzdegen tarıfi rettelmeıtin ESO-lar arqyly satylyp otyr. Iaǵnı deldaldar arqyly mıllıardtaǵan qarjy ótedi.
Bizdiń boljamdy esebimiz boıynsha árbir deldal jylyna keminde 1 mıllıard teńge taza paıda kóredi eken. 120-dan astam rettelmeıtin ESO-lardyń bir jyldyq taza tabysy kemi 150 mıllıard teńgeni quraıdy. Bul ázirshe boljam ıfrlar, naqtysyn eshkim bilmeıdi.
Óıtkeni bular eshkimge esep bermeıtin, tek deldaldyq qyzmet arqyly, keńsedegi azǵantaı ǵana qyzmetkerlerimen, halyqtyń adal tabysynan mıllıardtap qarjy taýyp otyr. Soraqysy, bul uıymdardyń balansynda bir metr elektr jelisi, tipti elektr baǵany men transformatory joq. Bul ne degen batpan quıryq?!
Eger de, bıýdjettik uıymdardy, adal kásipkerlerdi, eń bastysy halyqty súlikshe soryp otyrǵan, qanaǵatsyz deldaldardyń qyzmeti dál osylaı jalǵasa beretin bolsa, bunyń túbi qoǵamda saıası-áleýmettik shıeleniske ákelýi ábden múmkin», – deıdi ol.
Depýtattyń aıtýynsha, deldaldar tarıfti negizsiz kóterip, sýperpaıda tabady.
«Mysaly, keıbir óńirlerde deldaldardyń tarıfindegi taza paıda bir kVt saǵat úshin 25 teńgege jetken. Al, Qazaqstandaǵy eń iri Ekibastuz 1-shi elektr stanııasynyń 1 kVt saǵat elektr energııasyn óndirý tarıfi 8 teńgeni quraıdy. Deldaldar eshteńe óndirmeı-aq stanııalarmen salystyrǵanda kemi 3 ese paıda kórip otyr.
Qynjyltatyny, sol taza tabystarynan energetıka salasyna bir tıynda ınvestıııa salmaǵan. Tipti birde-bir eseptegish quraldy ornatpaǵan. Tirlikteri tek qana qaltany tompaıtý, paıda tabý.
Ekinshiden, bıylǵy jyldyń 1 qańtarynan bastap memlekettik satyp alý zańynan retteletin elektr jabdyqtaýshy uıymdardyń bir kózden kelisim-shart jasaý normasy alynyp tastalýy sebebinen, rettelmeıtin deldaldar baǵany dempıng jasap, zańdy tulǵalar men bıýdjettik uıymdardy ózderine tartyp ala bastady.
Sonyń saldarynan bıýdjettik uıymdar arqyly sýbsıdııalanyp otyrǵan turǵyndardyń elektr tarıfi kóterildi. Baǵa ósti», – deıdi ol.
Edil Terekbaıuly Úkimetke naqty úsh talap qoıdy.
«Deldaldardyń artyndaǵy olıgarhtardyń áleýetin jáne olardyń bıliktegi baılanystaryn eskere otyryp, Úkimet tez arada kelesi naqty sheshimderdi qabyldaýy qajet:
- deldal uıymdardy naryqtan tolyqtaı alyp tastaý;
- elektr energetıka naryǵynda deldaldarsyz jańa qurylymǵa ótý tártibin ázirleý;
- tutynýshylar úshin ashyq jáne ádil tarıfterdi qamtamasyz etý jáne olardy qatań baqylaýǵa alý.
Áriptester, 2023 jyldyń shildesinde energetıka naryǵynda arnaıy biryńǵaı satyp alý modeli engizilip, energııamen jabdyqtaýshy uıymdardyń qyzmeti onsyzda maǵynasyn tolyǵymen joıdy. Endigi kezekti osy máseleni Májiliste zańmen bekitip, al Úkimet naqty iske asyrýshy mehanızmderdi jasaqtap, oryndaýy tıis», – dedi ol.
