«Digital Bridge 2025» halyqaralyq forumy aiasynda «AMANAT» partiiasy «AMANAT and AI: Bolashaqqa Qadam» paneldık sessiiasyn ötkızdı.
Onda saiasattaǧy, ekonomikadaǧy jäne äleumettık saladaǧy jasandy intellekttıŋ rölı talqylandy. Zamanaui aqparattyq tehnologiialardyŋ syn-qaterlerı men mümkındıkterı, jasandy intellekttı zaŋnamalyq tūrǧyda retteu, sondai-aq tehnoūlt qalyptastyru perspektivalary basty nazarda boldy.
Sessiiada söz söilegen «AMANAT» partiiasynyŋ Atqaruşy hatşysy Däulet Kärıbek sifrlyq kün tärtıbı jekelegen salalar şeŋberınen şyǧyp, elımızdıŋ tūraqty damuyna qajet jaǧdaiǧa ainalatynyn atap öttı.
«Älemde sifrlyq jarys jürıp jatyr. Mūnyŋ bızge de tıkelei qatysy bar. Osy sifrlyq bäsekede tabysty boluymyz kerek. Būl turaly keşe osy alaŋda Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev egjei-tegjeilı aityp berdı.
Ol Qazaqstan Euraziianyŋ negızgı sifrlyq habyna ainaluǧa tiıs ekenın atap öttı. Būl baǧytta memleket tarapynan aitarlyqtaiauqymdy jūmys jürgızıldı. Bızde memlekettık qyzmetterdıŋ 92%-y onlain-formatta körsetıledı. TMD boiynşa 1-şı jäne elektrondy ükımet indeksı boiynşa älemde 28-şı oryndamyz.
Al bügınde elımız eGov-tan AI-Gov-qa köşıp jatyr. Osylaişa, Qazaqstan endı älemdık ürdısterge beiımdelıp qana qoimai, özınıŋ derbes sifrlyq memleket ülgısın qalyptastyruda», – dedı ol.
Sondai-aq, partiianyŋ Atqaruşy hatşysy qazırdıŋ özınde jüzege asyrylyp jatqan «AMANAT» partiiasynyŋ bastamalaryna nazar audardy. Jyl basynda sifrlyq sauattylyq pen internettegı qauıpsız mınez-qūlyq mädenietın arttyruǧa baǧyttalǧan «Sifrlyq qoǧam» jobasy ıske qosyldy. Bırqatar öŋırde oquşylarǧa kiberqauıpsızdık boiynşa qanatqaqty sabaqtar, ata-analarǧa arnalǧan treningter jäne «Kiber Tūmar» nauqany aiasynda IT-sarapşylarmen kezdesuler ötude. «Jer amanaty» jobasy da erekşe maŋyzǧa ie. Atalǧan joba arqyly 13 mln gektardan astam jer memleket menşıgıne qaitaryldy. Aşyqtyqty qamtamasyz etu maqsatynda Jerkarta.gharysh.kz geoservis qūryldy. Atalǧan portal arqyly kez-kelgen adam qai jeruchaskelerınıŋ qaitarylǧanyn jäne olardyŋ qalai bölınetının köre alady.
«Alibaba Group»-tyŋ halyqaralyq ükımettık bailanystar bölımınıŋ basşysy Frank Liudvin Şafer Qazaqstan jasandy intellekttı damytu ısınde tolaǧai tabysqa jetıp jatqanyn atap öttı.
«Sızderdıŋ saiasi köşbasşylaryŋyzdyŋ alysty boljai bıletın köregendıgın atap ötkım keledı. Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ bırneşe apta būryn jariialaǧan Joldauyna erekşe taŋ qaldym. Sızderde bırqatar artyqşylyq bar: bır jaǧynan sızder innovasiiaǧa qajet mümkındık jasaisyzdar, al ekınşı jaǧynan täuekelderdı azaitasyzdar. Sondai-aq būl – Qazaqstanda biznes jürgızgısı keletın kompaniialar üşın jasalǧan aşyqtyq. Sızderdeöte oŋ demografiialyq jaǧdai qalyptasqan – jas, tehnologiiany jaqsy bıletın, yntaly jūmys küşı bar. Būl qazırdıŋ özınde ülken artyqşylyq», – dedı ol.
Mäjılıs deputaty, «AMANAT» fraksiiasynyŋ müşesı Ekaterina Smyşliaeva jasandy intellekttı zaŋnamalyq tūrǧyda retteu mäselelerıne tolyǧyraq toqtaldy. Osydan bır apta būryn Parlamenttıŋ tömengı palatasynda «Jasandy intellekt turaly» zaŋ jobasy qabyldandy, al qazırgı taŋda halyq qalaulylary sarapşylarmen jäne qoǧam qairatkerlerımen bırlesıp, Sifrlyq Kodeks jobasyn äzırleu jūmysyn jalǧastyruda.
«Bolaşaqta zaŋdar zaŋgerler üşın oqylymdy bolyp qana qoimai, algoritmder üşın de tüsınıktı boluy kerek. Bız sifrlyq qūqyqta jaŋa standartqa ainalatyn, maşina oqi alatyn erejeler turaly aityp otyrmyz. Sifrlyq kodeks sifrlyq ortadaǧy qatynastardy retteitın barlyq normany bırıktıredı jäne elımızdıŋ qauıpsız, ädıl sifrlyq damuynyŋ negızı bolady. Qoǧam men biznestıŋ qatysuynsyz sifrlyq transformasiia jasau mümkın emes. Atap aitqanda, zaŋnama barlyq taraptyŋ müddesın teŋestıruge mümkındık beredı», – dedı ol.
Sondai-aq Ekaterina Smyşliaeva «AMANAT» partiiasynyŋ deputattary elımızdıŋ sifrlyq ekojüiesın qalyptastyruǧa tıkelei atsalysqanyn eske saldy: biometriiany engızu, derekterdı jinauǧa kelısım beru, operatorlardyŋ qyzmetın retteu, sondai-aq olardy paidalanu kezındejauapkerşılık jükteu prosesterın qamtamasyz ettı. Osylaişa, Qazaqstanda sifrlyq salany damytu jūmysynyŋ ırgetasy qalandy.
Pıkırtalas barysynda jer resurstaryn böludegı aşyqtyq mäselesı maŋyzdy oryn aldy. «Qazaqstan Ǧaryş Sapary» ŪK basqaruşy direktory – Basqarma müşesı Amanat Ümbetbaev latifundistermen küres jäne jerge qatysty ädıldıktı qamtamasyz etu jūmysynda ǧaryştyq tehnologiialardy qoldanu qadamdary turaly aitty.
«Bügınde ǧaryştyq monitoring jūmysy paidalanylmai jatqan jerlerdı anyqtaudyŋ negızgı qūraldarynyŋ bırıne ainaldy. Sputnik suretterı men tehnologiialar, sonyŋ ışınde jasandy intellekt elementterı arqyly bız paidalanylmai jatqan nemese jartylai paidalanylǧan jerlerdı anyqtai alamyz. Anyqtalǧan uchaskeler boiynşa aqparat zher.garysh.kz geoservisınde jariialanady. Sonyŋ negızınde tiıstı MO osy jerlerdı qaitaru boiynşa şara qabyldaidy. Būl – sifrlyq jäne ǧaryştyq tehnologiialar Ädılettı Qazaqstandy qūru ısıne qalai üles qosatynynyŋ jarqyn mysaly», – dedı ol.
Äleumettık mäselelerdı şeşudıŋ sifrlyq täsılderı turaly «AMANAT» partiiasynyŋ «Qaryzsyz qoǧam» jobasynyŋ atqaruşy direktory Oljas Ordabaev baiandady. Ol 2025 jyly 800 myŋnan astam adam jügınıp, 360 myŋ adam tıkelei kömek alǧanyn, sonyŋ ışınde 250 myŋazamat oqudan ötkenın, 110 myŋ tūlǧa zaŋgerlık keŋes alǧanyn atap öttı.
«Sifrlandyru mäselesı Memleket basşysynyŋ Joldauy arqyly jaŋa ūlttyq ideiaǧa ainaldy. Bızdıŋ joba da artta qalyp qoimai, sifrlyq qūraldar belsendı türde engızılude. Jasandy intellekt elementterı bar pilottyq jüie kezdeisoq qoŋyraulardy süzgıden ötkızuge, şynymen qoldaudy qajet etetın adamdardy advokattarǧa baǧyttauǧa mümkındık beredı. Azamattar 24/7 rejimınde Whatsapp-taǧybızdıŋ Jİ bot arqyly ötınış-tılegın jazady, olöz kezegınde ötınış beruşılerdıŋ derekterın avtomatty türde jinaidy», – dedı ol.
Jobalyq keŋse jetekşısınıŋ öŋırlık saiasat jönındegı orynbasary Änuar Kerembaev auyldy damytu taqyrybyn qozǧap, «Auyl amanaty»partiialyq jobasynyŋ auqymyn atap öttı.
«2029 jylǧa deiın 1 million auyl tūrǧynyn qamtyp, 350 myŋ jūmys ornyn aşu josparlanuda. Qazırdıŋ özınde 2295 auyldyq okrugke ekonomikalyq skrining jürgızıldı. Sonyŋ negızınde 12 myŋnan astam boljamdy investisiialyq joba äzırlendı. Auyldardy skriningten ötkızu qadamy jergılıktı käsıpkerlıktıŋ damytuǧa bolatyn baǧyttaryn aiqyndap, biznestıŋ qūrylymyn naqtylai tüsedı.Jasandy intellekt olardy aimaqtarǧa, qyzmet profilıne, resurstardyŋ qol jetımdılıgıne jäne basqa körsetkışterge böluge kömektesedı», – dedı ol.
Sessiia barysynda qatysuşylar belsendı pıkır almasyp, spikerler jinalǧan azamattardyŋsūraqtaryna jauap berdı. Qatysuşylar kiberşabuyldar men feikterdıŋ taralu syn-tegeurınderı, jasandy intellekttı kündelıktı qoldanu körsetkışınıŋ artuy, sondai-aq tehnikasalasynda qazaq tılın damytu jäne Jİ-dı käsıbi leksikaǧa oqytu mäselelerın talqylady. Tehnologiia salasynda sapaly otandyq kontent qūru – sifrlyq derbestıktıŋ maŋyzdy şarty bolyp qala beretını erekşe atap ötıldı.
«AMANAT» partiiasynyŋ baspasöz qyzmetı
Surettı tüsırgen: Äli Ǧalym
