Almatyda túrkııalyq shoqaıtanýshy ǵalym Ábdiýaqap Qaranyń «Keńes Odaǵynyń Túrki álemi saıasaty» atty kitabynyń tusaýkeseri ótti. Onda saıasatker, kúresker Mustafa Shoqaıdyń maqalalary jınaqtalǵan.
Jıynda qaıratker tulǵasyn zertteý jáne jańadan shyqqan kitaptyń basqa da tilderge aýdarylyp jatqany aıtyldy. Taǵy bir mustafatanýshy ǵalym Baqyt Sadyqovanyń Ábdiýaqap Qaraǵa amanattaǵan syıyn kitap avtory Mustafa murajaıyna jetkizetinin aıtty.
Professor Ábdiýaqap Qaranyń qurastyrýymen Mustafa Shoqaıdyń 41 maqalasy tolyq bir kitapqa toptastyrylyp, qundy eńbek tórt tilde jaryq kórgen bolatyn. Kitaptyń tusaýkeseri Túrkııa eliniń Ankara qalasynda ótip, keıinnen Qazaqstanǵa da jetti. Qyzylorda qalasy men Astanada bolǵan kitaptyń tusaýkeseri kóptiń nazaryna ilikken. «Keńes Odaǵynyń Túrki álemi saıasaty» atty kitabynyń tusaýkeseri Almaty qalasyndaǵy Farabı atyndaǵy Qazaqtyń Ulttyq ýnıversıtetinde ótti. Kitap qazaq, orys, túrik jáne franýz tilderinde bólek-bólek jınaq retinde jarııalanǵan.
«AǴYLShYN TILINE DE AÝDARDYQ»
Túrkııanyń Mımar Sınan ýnıversıtetiniń professory, ǵalym Ábdiýaqap Qara elge qazaq, túrik, orys, franýz tilderinde jaryq kórgen Mustafa Shoqaı eńbekteriniń basy qosylǵan kitaptardy arnaıy ákelip, tanystyrǵan rásimde bylaı dedi.
- Men arnaıy Parıjge baryp, Mustafa Shoqaı jazǵan 700-ge jýyq maqalanyń foto-kóshirmesin jasap aldym. Onyń 120-ǵa jýyǵy franýz tilinde jazylǵan. Keıbir maqalalarǵa bir ǵasyr bolǵan. Keıin zertteýshiler men tarıhshylardyń qyzyǵýshylyǵy artqannan soń kitap retinde shyǵarýdy jón kórdim. Eń basty degen 120 maqalanyń ishinen 41 maqalany aýdaryp aldym. Derektiń buzylmaýy úshin dál aýdarma jasadyq. Astyna maqala týraly derekti de berip qoıdyq. Bul kitap shyqqannan keıin bir týysyma qazaqsha jáne túrikshe kitaptardy syıǵa tarttym. Olar «Biz tildi jaqsy túsinbeımiz» dedi. Solaı nege aǵylshyn tiline aýdarmasqa degen usynys tastady. Germanııa, Franııadaǵy, Shveııadaǵy, búkil Eýropadaǵy qazaqtardyń, halyqtyń oqýy úshin aǵylshyn tiline de aýdarma jasadyq. Ol da jaqyn arada shyǵady.
ÓZBEK JÁNE NEMIS TILDERINDE DE JARYQ KÓRMEK
Bul kitapqa qyzyqqandar kóp. Sonyń biri – ózbek jáne qyrǵyz halqy. Avtorǵa Tashkent pen Bishkekten kelgen ǵalymdar óz tilderine aýdarýǵa usynys tastaǵan. Sáýir aıynda Mustafa Shoqaıdyń maqalalary toptastyrylǵan «Keńes Odaǵynyń Túrki álemi saıasaty» atty kitabynyń ózbek tilindegi aýdarmasy jaryq kóretin bolady. Avtordyń sózinshe, kitapty nemis tiline aýdarý da josparlanyp otyr.
- Mustafa Shoqaı jabylǵan jaladan áli kúnge deıin aqtalmaı júr. Munyń bir sebebi bizdiń qazaq tilinde jazýymyz. Al qazaq tilin tek bizdiń el ǵana oqıdy. Biz muny ózgelerge tanystyra almaımyz. Meniń negizgi maqsatym – Shoqaıdy jabylǵan naqaq jaladan aryltý. Sol sebepti de kitaptar túrli tilge aýdarylyp, álem halyqtarynyń oqýyna múmkindik týyp tur, - dedi avtor.
ǴALYMNYŃ ǴALYMǴA SYIY MURAJAIǴA TABYSTALADY
Túrki áleminde eńbegi zor Mustafa Shoqaıdy zertteýshi ǵalymdar Qazaqstanda sanaýly. Tulǵa eńbekterin qazaq qyzdarynyń ishinde alǵash zerttegen - ǵalym, professor, shoqaıtanýshy Baqyt Sadyqova. Ol óz kúshimen, óz qarjysyna, franýz dostarynyń kómegimen, ár túrli kezeńderde, 5 kitap jazyp, basyp úlgergen. Rásimge kelgen Mustafa Shoqaıdyń týysy Gúlbarshyn Zaırova Ábdiýaqap Qaraǵa Baqyt Sadyqovanyń sálemin jetkizdi.
- Jaqynda Baqyt Sadyqova qatty syrqattanyp qaldy. Qolyn da syndyryp aldy. Sol sebepti amanat etip tapsyrylǵan bir qundy eńbegi bar edi. Myna sýret – Tbılısıde 1919 jyly Mustafa men Marııanyń eń alǵashqy, túpnusqa sýreti. Osy sýret Baqyt apaıdyń úıinde ilinip turatyn. Ol kisi Mustafa Shoqaıdyń urpaǵy retinde jazý mashınkasyn, mórlerin urpaǵy retinde murajaıǵa tapsyrǵan. Endi osy qundy syılyqty men apaıdyń aıtýymen Ábdiýaqap Qaraǵa tabystasam deımin, - dedi Gúlbarshyn Zaırova.
Shoqaıtanýshy, «Keńes Odaǵynyń Túrki álemi saıasaty» atty kitaptyń avtory Ábdiýaqap Qara bul baǵaly murany Astana qalasyndaǵy №51 Mustafa Shoqaı atyndaǵy mektep gımnazııasynda ashylǵan murajaıǵa tabystaýdy jón sanady. Endi sýret Astana qalasyna jetkiziletin bolady.
Sondaı-aq prezentaııa barysynda Mustafa Shoqaıdyń eki birdeı tólqujaty jaqyn arada Qazaqstanǵa keletini aıtyldy. Ol da Astanadaǵy mýzeıge tabystalmaq.
Symbat Naýhan
«Adyrna» ulttyq portaly
