Jańa jyldyq quttyqtaýlarynda prezıdentter eliniń baǵyt-baǵdaryn taǵy da pysyqtady. Kóbi kabınette otyryp, quttyqtaǵanymen, ádetten tys jaǵdaıda tilegin jetkizgender de boldy.
Prezıdentterdiń ár qadamy saıasattan turady. Sondyqtan olardyń jańa jyldyq quttyqtaýlarynyń ózi sol eldiń aldaǵy oıyn júristerinen habar bergendeı.
ASTANA MEN BEIJIŃNIŃ FONY UQSAS BOLDY
Qazaqstandyqtar Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń quttyqtaýynda ne aıtylǵanyn emes, onyń qalaı kópshilik aldyna shyqqanyn taldap ketti. Áleýmettik jeli qoldanýshylarynyń kóbi prezıdenttiń qolyna shampan ustamaǵanyn, ekranda shyrshanyń kórinbegenine mán berip, ony erekshelik retinde baǵalap jatty. Alaıda basqa elderdiń de prezıdenti osyndaı sıpatta kóringeni elenbedi. Máselen, Qytaı basshysy eshqandaı arnaıy dekoraııa, kórkemdeýsiz qyzmet ústeliniń basynda, memlekettik týdyń qasynda otyryp quttyqtady. Shyrsha, shampan bolǵan joq. Tipti Pýtın men Lýkashenkonyń qolynda da shampan bolmady.
Qazaqstan basshysy eki tilde oryssha, qazaqshany kezek aralastyryp quttyqtap, aǵymda atqarylyp jatqan jáne jańa jyldan bastap qolǵa alynatyn áleýmettik máselelerge basymdyq berdi. Prezıdent quttyqtaýy kezinde fondaǵy kitaphana sórelerinen qazaq halqynyń oıshyldary men aqyndarynyń kitaby baıqaldy.
Qytaı tóraǵasy Sı zınpınniń quttyqtaýy el damýyndaǵy konepııalyq pragmatıkalyq máselelerge quryldy. Ol eldiń ǵylymı, tehnıkalyq iri jańalyqtaryn aıta kelip, Qytaıdyń uly el, uly órkenıet ekenin eske saldy. Tóraǵa 2023 jyly úshinshi márte ótken Qytaı – Ortalyq Azııa jıynyn da atap ótip, kórshilerine basymdyq beretinin kórsetti.
Sı zınpın bıyl «jańa Qytaıǵa» 75 jyl tolatynyn aıtyp, Taıvan máselesine toqtalyp, «otandy biriktiretin ulttyq jańǵyrýǵa» shaqyrdy.
Qytaı tóraǵasy Sı zınpınniń quttyqtaýy el damýyndaǵy konepııalyq pragmatıkalyq máselelerge quryldy. Ol eldiń ǵylymı, tehnıkalyq iri jańalyqtaryn aıta kelip, Qytaıdyń uly el, uly órkenıet ekenin eske saldy. Tóraǵa 2023 jyly úshinshi márte ótken Qytaı – Ortalyq Azııa jıynyn da atap ótip, kórshilerine basymdyq beretinin kórsetti.
Qazaqstan prezıdenti men Qytaı basshysynyń quttyqtaý kezindegi fony uqsas boldy. Shyrsha kórinbedi, esesine memlekettik tý, kitap sóreleri, el serkeleri men oıshyldarynyń týyndylary baıqaldy.
ÓZBEKSTAN MEN RESEI BASShYLARYN NE BIRIKTIREDI?
Kórshi Ózbekstan prezıdenti Shavkat Mırzıeev bul jolǵy quttyqtaýyn pýtındik rýhta jetkizdi. Onyń óz rezıdenııasy Kóksaraıdyń aýlasyn aralap kelip quttyqtaýy Pýtınniń burynǵy jyldary Kreml qamalyn júrip ótetinin eske saldy. Jáne Mırzıeev sózinde derjavalyq astar baıqalǵandaı boldy. Ol el damýyndaǵy saıası jáne qorǵanys, qaýipsizdik máselelerine basa mán berdi. Ol da eki tilde quttyqtady. Bul Mırzıeev byltyr tek orys tilinde quttyqtaǵannan keıin synnan shyǵarǵan qortyndysy bolar, bálkim.
Ózbekstan prezıdenti de shampan ustamady. Alaıda onyń da fony Pýtın fonymen uqsas shyqty. Rezıdenııa mańaıyndaǵy kóshe, kóshe shamdary, kóshedegi merekelik bezendirilgen shyrshalar.
Prezıdent Toqaev pen «ıýrtbashy» Mırzıeevtiń quttyqtaýynda konepııalyq jaǵynan uqsas myna bir jaı baıqaldy. El ishindegi jıyndarda Ózbekstannyń «úshinshi renesansy» jaıynda jıi aıtatyn Mırzıeev myrza bul joly ony aýyzǵa almady. Biraq ózi bılikke kelgennen beri tynbaı aıtyp júrgen «Jańa Ózbekstan» tujyrymdamasyn atap ótti. Al Qazaqstan basshysy bul joly «Jańa Qazaqstandy» aıtpaǵanymen, «ulttyń qaıta órleýi» dep qazaqsha aıtyp ótti. Bul sóz orys tiline jalpylama ǵana aýdarylǵany baıqaldy.
Pýtın quttyqtaýyn uzaqqa sozbaı qysqa qaıyrdy. Ol negizinen Reseıdiń Ýkraınadaǵy soǵysy jaıyna toqtaldy. Quttyqtaýyn «otan taǵdyry» taqyrybyna uıystyrdy. Biraq otannyń jeńisi týraly eshteńe aıtpady. Pafos ta azaıǵandaı. Bul, bálkim Kremldiń Ýkraına saıasatynyń shatqaıaqtaı bastaǵanyn kórsetetin shyǵar, bálkim...
JAPAROV SAZǴA OTYRǴYZǴANDARDY QARǴA OTYRǴYZA MA?
Qyrǵyzstan prezıdenti Sadyr Japaovtyń mekeni de, quttyqtaý lepesi de basqashalaý boldy. Ádettegi saıasatkerler konepııasyna uqsamady. Ol Saryózen shýdyń baýyryndaǵy Orlovka shańǵy bazasynda burqyratyp shańǵy teýip kelip, quttyqtap, áleýmettik máselelerge toqtaldy. Ol byltyrǵy quttyqtaýy shekarada daýly bolǵan Batkennen joldaǵanyn, sodan beri shekara máselesi rettelgenin aıtty. Bıyl shańǵy bazasynan sóılegen ol «deni saý ulty – den saý el» degenge meńzedi. Prezıdent Japarov negizinen ekonomıka, ınvestıııa jaıyn mán berdi.
«30 jyldan beri saıasat dep júrip, memleketimizdi sazǵa batyryppyz»,- dedi ol.
Arasynda Bishkektegi kóshe tyǵyny retteletinin aıtqan ol 2024 jyly Qyrǵyzstan – Ózbekstan – Qytaı temir joly qurlysy bastalatynynan habardar etti. Ol aıtqan jaıdyń biri Qambar ata-1 GES-ine de qatysty boldy. Turyp qalǵan GES qurylysy Qazaqstan jáne Ózbekstannyń qatysýymen bıyl qaıta bastalmaq eken. Bul – aımaq elderiniń aralasýymen júzege aspaq jobalardyń biri.
RAHMON ShIYRLAǴAN ESKI JYR
Tájikstan prezıdenti Emomalı Rahmonnyń quttyqtaýy aldymen 31 jeltoqsan kúni resmı saıttarǵa mátin túrinde jarııalandy. Onda ol Tájikstanda aǵymda atqarylyp jatqan sharalar men saıasatyn táýelsizdiktiń 35 jyldyǵymen ushtastyratynyn aıtty.
Tájikstan táýelsizdigine 2026 jyly 35 jyl tolady. Alaıda Tájikstan 1991 jyly táýelsizdik ala sala, azamattyq soǵys fazasyna ótken. Biraq 1997 jyly soǵystyń toqtaýy qoǵamda Rahmonnyń jeńisi men jetistigi retinde atalady. Ol 2024 jylǵy quttyqtaýynda táýelsizdikti nyǵaıtý týraly aıtty. Ol birneshe kún buryn ǵana halyqqa arnaǵan joldaýyn jarııalaǵan bolatyn.
ÁKESINEN KEIIN BALASY QUTTYQTADY
Al aımaqtaǵy eń jas basshyǵa ıe Túrkimenstannyń 44 jastaǵy prezıdenti Serdar Berdimuhammedov quttyqtaýynda óz ákesin «qaharman Arqadaǵ» (demeýshý batyr) dep atap eldiń qazirgi damýyn onyń esimimen baılanystyrdy. Maqtymqulynyń týǵanyna 300 tolýyna oraı 2024 jyldy ol Maqtymquly jyly dep jarııalady.
Jańa jyldan birneshe kún buryn onyń ákesi, Túrkimenstannyń Halyq máslıhatynyń basshysy, ult kóshbasshysy Ǵurbanǵuly Berdimuhamedovtiń resmı resýrstarda jańa jylmen quttyqtaýy tarady. Onda ol jastar máselesine toqtıalyp, aldaǵy jumystan góri burynǵy atalǵan ımıdjdik birer sharany atap ótti.
Ol sóz sońynda óz uly, el prezıdentin atap «Serdar Arqadaǵlynyń arqasynda Túrkimenstan jastary otanymyzdyń bedelin arttyrady dep senemin» dep baryp toqtady.
Úlken Berdimuhammedov kishi Berdimuhamedov aıtatyn sóz de qaldyrmaǵan sııaqty.
Budan aldyn osy elde jańa jyldy toılaý musylmandyqqa saı emes degen pikirler aıtylyp, bul merekege asa qulshynys baıqalmaǵan. Sirá, osy eldegi din adamdary ısi musylmannyń týǵan kúni jańa jyldan bastalatyn Isa paıǵamdardy da moıyndaıtynyn eskermese kerek.
Belarýs basshysy, batysta «Eýropanyń sońǵy dıktatory» atalatyn Aleksandr Lýkashenko arnaıy rolık arqyly quttyqtady. Sol rolıkte eldiń jetistigi jaıynda kórinister kórsetilip sońynda baryp «ımportqa táýeldi emes» eldiń prezıdendi Lýkashenko lebizin bildirdi. Ol bıylǵy jyldy sapa jyly dep jarııalady.
Osy atalǵan el basshylarynyń deni - aımaqta uzaq bılikte otyrǵandar. Uzaq otyryp úlgermegen Túrkimenstannyń ózinde bılik ákeden balaǵa ótken.
Janat Alǵadaı
