Mamandyǵyn ómiriniń mánine balap, jalpaq jurttyń alǵysyna bólenip júrgen kásibı dáriger, aıaýly ana jáne qazaqty qarapaıym keń júrek ıesi BıbiaıshaTashanova apaıymyzben suhbattasýdyń reti tústi. Nazarlaryńyzǵa áserli áńgime, kenen suhbatymyzdy usynamyz.
– Áńgimemizdiń álqıssasyn sizdiń týǵan jerińiz ben shýaqty kúnderińizdiń qamqorshysy bolǵan ata-anańyzdan bastasaq?
– Men Ózbekstan eli, Tashkent qalasy, Qybyraı aýdanynda 1960 jyl, 31 mamyr kúni qarapaıym otbasynde dúnıe esigin ashtym. Ákemniń esim-soıy – Begalyuly Kárim bolatyn. Ákem Uly Otan Soǵysynyń ardageri edi. Aqyldy, izdeniske, bilimge degen qushtarlyǵy aıryqsha bolatyn. Sodan da bolar, bizdiń de joǵary bilim alýymyzdy janymen qalady, únemi týra jolmen júrýge tárbıeledi. «Oqysań, qor bolmaısyń» degen keńesinen jaman bolmaǵanymyzdy bilem. Bárimiz aq sóılep, adal kúlýdiń mańyzyn ákemizden uǵyndyq. Áli esimde, ákem kún saıyn, keshqurym, jumystan keletin de, bizdi janyna jınap eresek adamsha syrlasatyn. Jadymda únemi jańǵyryp turatyn keńesi – «Qansha ulyq bolsań, sonsha kishik bol» degen ataly sózi. Osyndaı qazaqy tárbıeniń qundaǵynda tárbıelenip, ómirde talaı belesterdi eńserip kelemiz ǵoı.
– Anańyz jaıly tolǵanǵanda qandaı oı nemese saǵynysh sezimi kóńilińizde búr jarady?
–Al anam bolsa, Ádilqyzy Tazagúl, qarapaıym bolmysty jan edi. Úı sharýasyn shyrq ıiretin, meniń kóz aldymda eńbekti bir kisideı súıetinsharýaqor qalpymen qaldy. Ózimiz alty aǵaıyndymyz. Ata-anamyz úzdik tárbıe berip, bilim alýymyzǵa bar jaǵdaı jasady dep senimmen aıta alamyn. Anamnyń da aıtqandary áli kúnge deıin kókeıden ketken emes.
– Sizdiń dárigerlik jolǵa ne jeteledi?
– Men bala jastan dáriger bolýdy armandaǵan janmyn. 1977jyldary «Arysbekov» atyndaǵy qazaq orta mektebin tabysty támamdap, úlken ómirge aıaq bastym. Úlken ómirde ózimniń tabysty tańdaýymdy jasaýyna bilikti ustazdarymnyń, ata-anamnyń yqpaly zor boldy. 1978 jyly sol eldegi shoqtyǵy bıik medıına ınstıtýtyna tústim. Mamandyǵyma qol jetkizgen alǵashqy jyldary tóbem kókke bir eli jetpeı júrgendeı ǵajap kúı keshtim. Armansyz izdenýge, jańa dúnıeni tanyp-bilýge degen qushtarlyǵym alǵa jeteledi. Stýdenttik jyldarda oqý-izdeniske den qoıyp, biliktilik pen kásibıliktiń jalynan ustaýǵa umtyldym. Al dáriger esebindegi kásibı qyzmetim 1984 jyly bastaldy. Ózbekstannyń Shyrshyq qalasynda. Teorııalyq bilimdi de, medıınalyq qyzmet kórsetýdiń basty qaǵıdalaryn meńgersem te, tolysýym, jetilýim qajet boldy.
– Eńbek jolyna qalaı aıaq bastyńyz?
– Barlyǵy qarapaıym emhananyń qońyr tirliginen bastaldy. Aýrý túri kóp, olardy tap basyp tanýǵa, taıǵa tańba basqandaı aıqyndaýǵa biraz tájirıbemniń jetkiliksizdigi tusaý boldy. Degenmen, qyzmet jyldaryn endi bastaǵan jas mamannyń jetistikke jetýine jaǵdaı jasaıtyn, oń men solyn tanytyp, alǵa jeteleıtin erekshe jandardyń bolatyny ras. Bilgenimen bólisip, kenen keńesin aıtqan alǵashqy jyldardaǵy et jaqyndarymnyń maǵan jasaǵan jaqsylyǵy – ushan-teńiz. Men mundaı mamandardyń jaqsylyǵyn esh umytpaspyn. Atap aıtsaq, júrek synyn tereń uqqan bilikti kardıolog Sovet Dúkenuly, júıke júıesin jiliktegen bilikti nevropotolog Anna Semenovna, tájirıbesi mol terapevt – Ekaterına Semenovna, EKG syzbalaryn oqýdy úıretken Sabyr Tórgenuly maıtalman mamandar edi.
Sonymen qatar, árbir adamnyń qaıtalanbas tulǵa ekenin eskersek, em-dom sharalarynyń da alýan túrli bolatynyn túsinemiz. Naýqastyń minez-qulqyna mán berý, bolmysyn tanýǵa umtylý, kisilik tabıǵatyn ashý da dárigerlik qyzmettegi mańyzdy baǵyttar. Mundaı máselelerge mán berýde meni baptaǵan Shyrshyq qalasy,Ortalyq emhananyń bas dárigeri Qojahanov edi. Ustazym «Senderge úsh aýrý belgilerin bilden baıqap, jyldam sheshim qabyldaý qajet. Olar: soqyrishek, júrek ınfarkti jáne ókpe qabynýy (pnevmonııa)» dep jıi aıtatyn. Birinshi bolyp osyndaı aýrýlar belgilerin anyqtaýdy ustazymnan úırendim. Qatelesken kúnderim boldy, eki-úsh jyl kóleminde ózimdi shırattym, medıınanyń qyzyǵy men shyjyǵyna aıtarlyqtaı tóseldim. Joǵaryda ózińe sanamalap aıtqan ómirlik ustazdarymnyń jaqsylyǵy udaıy kóńilden ketpeıdi eken.
Munymen qosa, meniń ómirlik qurbyma, aqylshyma aınalǵan tulǵalardyń biri – marqum qaıynenem edi. Meni ómirge baptaǵan qaıyn enem zamanyndaǵy zańǵar pedagogtardyń biri bolatyn. Parasatty júzinen nur tógilip turatyn. Ǵumyrlyq joldasym da óz qoldaýyn aıamaı, maǵan áli kúnge deıin tireý bolyp, tirshiliktiń talaı tolqynyn qatar keship kelemiz.
– Bilesiz be? Sizdiń dárigerlik ustanymyńyz meni qatty qyzyqtyrdy. Siz úshin dárigerlik ustanym «kisilik kelbet», «adamgershilik qasıet» syndy qasterli uǵymdarmen qalaı qabysady?
–Qabyldaýyma kelgen árbir adamǵa erekshe yqylas tanytýǵa tyrysamyn. Meıli, baı bolsyn, kedeı bolsyn, egde tartqan qart bolsyn, jas bolsyn, barlyǵyna óz yqylasymdy tógip, qal-qadarym kelgenshe kóńiline, tán saýlyǵyna, jan saýlyǵyna demeý bolý – basty maqsatym. Kómegime júgingender táýir bolsa, mereıimniń óskeni sol emes pe? Meni shabyttandyratyn da ómirge qushtar, densaýlyǵyna nemquraıdy qaramaıtyn jandar. Allaǵa shúkir, em-domnan keıin alǵysyn jaýdyryp, izgi lebizin bildirip ketetinder kóp. Mundaı nátıjege qol jetkizgen saıyn mereıim óse túsedi.
– Týǵan jerge tamyr tartyp, elge asa zor saǵynyshpen, ystyq yqylaspen oralǵanyńyzdy baıqap otyrmyn. Bul jaıly tarqatyp aıta alasyz ba?
– Qazaqta «Esiń barda elińdi tap degen» ataly sóz bar. Balalardyń keleshegin oılap, bolashaǵyna kóz júgirtip, qasıetti Qazaqstanymyzǵa óz týymyzdy tigýdi uıǵardyq. Sol arman-maqsat jetegimen 2015 jyly elgeqonys aýdardyq. Óz Otanymyzǵa aıaq basqan alǵashqy kezdegi sezimdi aıtyp jetkize almaspyn. Sebebi, aınalamnyń barlyǵy qazaqsha. Barlyq qujat, kóshedegi ataýlar, barlyǵy, barlyǵy týǵan tilimde jazylǵan. Aınalam da qazaqsha bir-birimen tildesedi. Mundaı qubylys meniń kóńilime qýanysh uıalatty. Qudaı ońdap, 2016 jyldyń tamyzynda jumysqa ornalasý úshin qajetti qujattarymdy tapsyrdym. Kóp uzamaı 1-qalalyq aýrýhanada jumysqa ornalastym. Ujymym meniń kóńilime serpilis syılady, ǵajap jandarmen qyzmettes boldym. 2017 jylyeńbek jolym jańa beleske kóterildi dep aıtsam bolady. Sebebi, 1-qalalyq aýrýhanadaǵy bas dárigerdiń orynbasary bolǵan Erjan Jaqanuly maǵan jańa qyzmet usyndy. Osylaı ózimniń súıikti ordam – «Otan soǵysy ardagerlerine arnalǵan gospıtalinde» qyzmetimdi bastadym. Men qyzmet babymen gospıtalge kelgenge deıin endokrınolog-dáriger bolmaǵan eken. Klınıkadaǵy da ujymym bir úıdiń balasyndaı tatý, uıymshyl, qamqor. Ári úlken kisilerdiń arasynda sýsamyr derti kóp ushyrasady. Men de jańa qyzmetime kele sala «bel sheship, bilek sybana» ardagerlerimizge medıınalyq qyzmet kórsetýdi birden bastap kettim.
– «Otan soǵysy ardagerlerine arnalǵan klınıkalyq gospıtalindegi» qyzmetińiz qalaı bastaldy?
– Negizinen alǵanda, «Otan soǵysy ardagerlerine arnalǵan gospıtalde» qyzmet atqarý – abyroı. Qyzmet atqarǵaly alty jylǵa jýyqtady. Bul–janyma jaqyn jandar, aıaýly ardagerlerdiń basyn biriktirgen qutty meken. Em-domymdy da úlken kisilerdiń ıgiligine usynamyn. Ardagerlerimizdiń arasynda «bezi shoshynǵandar», sýsamyr dertine shaldyqqandar kóp. Árbir ardagerdiń densaýlyǵy jaqsaryp, tyń, shıraq qalpyna tússe, sony ózimniń jeke jetistigim sanap erekshe qýanyp qalamyn. Men árbir ardagerge naýqas retinde qaramaımyn, olardy zamandas, syrlas qurby-qurdas sanaımyn. Ózara medıına jaıly ǵana emes, túrli taqyryptarda áńgime órbitemiz, olar barda janym da jutamaıdy.
– Dástúrli suraǵymyzǵa kóshsek. Ana retinde, aıaýly jar retinde, kásibı maman retinde siz úshin ómirde tabysty bolýdyń basty úsh taıanyshy nede?
–Ómirde tabysty bolý úshin ýaqyt degen uly qundylyqpen sanasýyń kerek. Meniń qyryq jylǵa ulasqan dárigerlik qyzmetimde osyny kámil túısindim. Aldymen, dárigerge keregi – bilim men úlken tájirıbe. Ekinshiden, naýqastardyń janyn syzdatyp, tánine batqan aýrýdy tap basyp anyq aıtý. Úshinshiden, adamı qatynas. Kez kelgen naýqaspen kisiligińdi kórsete otyryp, til tabysý. Jastarǵa aıtarym, halqyńa, týǵan-týysqanǵa, kórshi-qolańǵa kómektesý – úlken adamgershiliktiń belgisi. Barshamyz adamdyq bıiginen kórine bereıik!
– Áserli áńgime, kenen keńesińizge kóp raqmet!
Dastan Qastaı
Jýrnalıst
